Działalność operacyjna

Działalność operacyjna to podstawowa działalność przedsiębiorstwa, której głównym celem jest produkcja wyrobów - działalność produkcyjna, świadczenie usług - działalność usługowa (A. Bińczycki 2007, s. 7) lub obrót towarowy - działalność handlowa (B. Orliński 2013, s. 75).

W sferę działalności operacyjnej wchodzą również inne rodzaje działań, które nie są zaliczane do działalności inwestycyjnej lub finansowej (A. Rutkowski 2007, s. 57). Działalność operacyjna dotyczy bieżącego funkcjonowania przedsiębiorstwa, w którym obecne ponoszone koszty i uzyskiwane przychody są ujmowane w rachunkach zysków i strat (M. Sierpińska 1997, s. 37). Działalność operacyjna obejmuje wszystkie zdarzenia gospodarcze odnośnie podstawowego funkcjonowania jednostki, których efektem jest wpływ środków pieniężnych lub pomniejszenie ich stanu (I. Olchowicz 2009, s. 405). W

pływy pieniężne z działalności operacyjnej są skutkiem sprzedaży produktów, towarów lub usług (B. Orliński 2013, s. 75). Ponadto po stronie wpływów rejestruje się także przychody finansowe (np. odsetki i dywidendy) oraz inne wpływy jak np. odszkodowania czy czynsze dzierżawne (M. Sierpińska 1997, s. 37). Wydatki, czyli koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo, są efektem zakupionych surowców i materiałów, zużytej energii, wypłat dla pracowników, usług obcych oraz wszelkich innych zobowiązań o charakterze społeczno - podatkowym (B. Orliński 2013, s. 75). Działalność operacyjna stanowi bardzo ważne ogniwo w funkcjonowaniu organizacji, ponieważ rozwija i uzupełnia przyjętą strategię zarządzania (A. Bińczycki 2007, s. 13). Ponadto odzwierciedla przepływy pieniężne podstawowej działalności przedsiębiorstwa i pozwala stwierdzić, czy organizacja jest w stanie na bieżąco regulować wydatki operacyjne z wpływów operacyjnych oraz finansować z własnych środków nowe inwestycje.

Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej można wyznaczyć za pomocą metody pośredniej lub bezpośredniej. Metoda pośrednia wykorzystuje pojęcie nadwyżki finansowej, która zawiera zysk i amortyzację. Ostateczne saldo przepływów pieniężnych wyznaczane jest na podstawie różnic występujących w czasie między memoriałowym a kasowym ujęciem przychodów oraz związanych z nimi kosztów lub wydatków. Metoda bezpośrednia z kolei obejmuje wszystkie wpływy i wydatki związane z podstawowym obszarem działalności przedsiębiorstwa.

Czynniki determinujące przepływy z działalności operacyjnej

Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej determinowane są przez czynniki zewnętrzne, na które przedsiębiorstwo ma niewielki wpływ oraz czynniki wewnętrzne, zależne od decyzji kadry zarządzającej. Wśród czynników zewnętrznych wyróżnia się:

• cykl koniunkturalny oraz ogólną skalę makroekonomiczną
• cykl życia produktu
• bariery wejścia na rynek
• pozycję przedsiębiorstwa na rynku
• możliwość wykorzystania konkurencji cenowej oraz dostosowania cen wyrobów i usług do czynników produkcji
• możliwość wyboru struktury produkcji w związku ze zmieniającymi się potrzebami i oczekiwaniami rynku.

Do wewnętrznych czynników zalicza się m.in.:

• wybór metod amortyzacji
• gospodarkę zasobami oraz źródła ich finansowania
• politykę cenową
• politykę kredytową
• zarządzanie należnościami (B. Orliński 2013, s. 75-84).

Rola działalności operacyjnej w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa

Działalność operacyjna odgrywa istotną rolę we wszystkich obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa. Jest ona niezbędna do zapewnienia ciągłości produkcji i sprzedaży, a także do zaspokojenia potrzeb klientów. Główne role działalności operacyjnej można podzielić na trzy kategorie: strategiczną, operacyjną i kontrolną.

Po pierwsze, działalność operacyjna odgrywa kluczową rolę strategiczną. W ramach tej roli przedsiębiorstwo musi podejmować strategiczne decyzje związane z zarządzaniem swoimi zasobami, procesami produkcyjnymi, relacjami z dostawcami i klientami. Te decyzje mają wpływ na długoterminowy sukces przedsiębiorstwa i pomagają mu osiągnąć strategiczne cele.

Po drugie, działalność operacyjna ma również rolę operacyjną. Obejmuje ona zarządzanie codziennymi operacjami, takimi jak kontrola jakości, zarządzanie ryzykiem, planowanie produkcji, zarządzanie zapasami czy obsługa klienta. Te operacje są niezbędne do skutecznego prowadzenia działalności przedsiębiorstwa i zapewnienia wysokiej jakości produktów lub usług.

Po trzecie, działalność operacyjna pełni rolę kontrolną. W ramach tej roli przedsiębiorstwo musi monitorować swoje procesy operacyjne, aby upewnić się, że są one wykonywane zgodnie z planem i osiągają oczekiwane rezultaty. Kontrola może obejmować mierzenie wydajności, analizę danych operacyjnych, identyfikację problemów i wprowadzanie niezbędnych zmian.

Optymalizacja działalności operacyjnej

Lean Manufacturing

Lean Manufacturing, znane również jako Lean Production, to filozofia zarządzania, która skupia się na eliminowaniu wszelkich form marnotrawstwa w procesach produkcyjnych. Głównym celem Lean Manufacturing jest zwiększenie wartości dodanej dla klienta poprzez redukcję czasu cyklu, obniżenie kosztów oraz poprawę jakości produktów. Metoda ta opiera się na pięciu kluczowych zasadach: identyfikacji wartości, mapowaniu strumienia wartości, tworzeniu przepływu procesu, wdrażaniu produkcji "pull" oraz dążeniu do doskonałości. Poprzez eliminację marnotrawstwa, Lean Manufacturing pozwala na zwiększenie efektywności i poprawę wyników operacyjnych organizacji.

Six Sigma

Six Sigma jest metodą zarządzania, która ma na celu minimalizację defektów i błędów w procesach produkcyjnych oraz usługowych. Metoda ta opiera się na analizie danych i statystyce, a jej głównym celem jest osiągnięcie poziomu jakości, który odpowiada maksymalnie 3,4 defektów na milion możliwości. Wdrożenie Six Sigma wymaga skupienia się na procesach, identyfikacji czynników wpływających na jakość oraz wykorzystaniu różnych narzędzi i technik, takich jak mapa procesu, analiza przyczynowo-skutkowa, diagram Pareto czy diagram Ishikawy. Poprzez minimalizację defektów, Six Sigma przyczynia się do zwiększenia satysfakcji klienta oraz poprawy wyników finansowych organizacji.

Just-in-time (JIT)

Just-in-time (JIT) to metoda zarządzania zapasami, która polega na dostarczaniu materiałów i komponentów w dokładnie takiej ilości i w dokładnie takim czasie, jakiego wymaga proces produkcyjny. Głównym celem JIT jest eliminacja zapasów i redukcja czasu cyklu produkcji. Metoda ta opiera się na ciągłym doskonaleniu procesów, współpracy z dostawcami oraz elastycznym planowaniu produkcji. JIT umożliwia organizacjom zwiększenie elastyczności, obniżenie kosztów magazynowania oraz poprawę przepływu materiałów i informacji.

Total Quality Management (TQM)

Total Quality Management (TQM) to kompleksowy system zarządzania, który skupia się na ciągłym doskonaleniu jakości produktów i usług. Metoda ta obejmuje zarządzanie jakością na wszystkich poziomach organizacji oraz angażowanie wszystkich pracowników w proces doskonalenia jakości. Główne zasady TQM to: skoncentrowanie na klientach, ciągłe doskonalenie, zarządzanie procesami, zaangażowanie pracowników oraz podejście systemowe. TQM wymaga ustanowienia odpowiednich procedur, prowadzenia regularnych audytów jakości oraz monitorowania wyników. Poprzez koncentrację na jakości, TQM pozwala organizacjom zwiększyć konkurencyjność, poprawić satysfakcję klientów oraz osiągnąć długoterminowy sukces.

Ryzyka związane z działalnością operacyjną

Ryzyka na rynkach międzynarodowych

W dzisiejszym globalnym środowisku biznesowym, przedsiębiorstwa często podejmują decyzje o rozszerzeniu swojej działalności na rynki międzynarodowe. Jednak takie kroki wiążą się z pewnymi ryzykami. Wpływ na działalność operacyjną mogą mieć różnice w kulturze, prawie, regulacjach oraz fluktuacjach kursów walutowych.

Pierwszym ryzykiem jest ryzyko walutowe. Jeśli przedsiębiorstwo działa na rynkach międzynarodowych, zmiany w kursach walutowych mogą znacząco wpływać na jego wyniki finansowe. Na przykład, jeśli przedsiębiorstwo sprzedaje swoje produkty w walutach obcych, umocnienie się waluty krajowej może obniżyć wartość sprzedaży i zysków.

Kolejnym ryzykiem na rynkach międzynarodowych jest ryzyko polityczne. Różnice w systemie politycznym, stabilność polityczna i zmiany w polityce rządowej mogą mieć wpływ na działalność operacyjną przedsiębiorstwa. Przykładem może być wprowadzenie nowych przepisów lub regulacji, które utrudniają działalność, lub zamieszki społeczne, które prowadzą do zakłóceń w łańcuchu dostaw.

Ryzyko kulturowe to kolejny czynnik, który należy wziąć pod uwagę na rynkach międzynarodowych. Różnice w kulturze, normach społecznych i preferencjach konsumenckich mogą wymagać dostosowania strategii marketingowej i produktowej przedsiębiorstwa. Brak zrozumienia lokalnych zwyczajów i kultury może prowadzić do niepowodzeń na rynku.

Wpływ konkurencji na rentowność operacyjną

Konkurencja jest nieodłącznym elementem działalności operacyjnej przedsiębiorstw. Wpływa ona na rentowność operacyjną poprzez zwiększenie presji na obniżenie cen, zwiększenie kosztów marketingowych i inwestycji w innowacje.

Jednym z głównych ryzyk związanych z konkurencją jest ryzyko utraty klientów na rzecz konkurencji. Jeśli konkurencja oferuje lepsze produkty lub usługi, przedsiębiorstwo może stracić swoją bazę klientów. W takim przypadku, rentowność operacyjna może spaść, a przedsiębiorstwo może mieć trudności z utrzymaniem swojej pozycji na rynku.

Innym ryzykiem jest ryzyko podnoszenia kosztów marketingowych. W celu przyciągnięcia klientów i konkurowania z innymi przedsiębiorstwami, firma może zmuszona do zwiększenia inwestycji w reklamę i promocję. Jeśli te koszty przewyższają wzrost przychodów, rentowność operacyjna może zostać nadszarpnięta.

Ryzyko innowacji to kolejny czynnik wpływający na rentowność operacyjną. Jeśli konkurencja wprowadza na rynek innowacyjne produkty lub usługi, przedsiębiorstwo może być zmuszone do zwiększenia swoich inwestycji w badania i rozwój. Jeśli nie jest w stanie dotrzymać kroku konkurencji, może stracić swoją pozycję na rynku.

Zarządzanie ryzykiem w działalności operacyjnej

Aby zminimalizować ryzyka związane z działalnością operacyjną, przedsiębiorstwa powinny skupić się na efektywnym zarządzaniu ryzykiem. Istnieje kilka kluczowych działań, które mogą pomóc w ograniczeniu wpływu ryzyka na działalność operacyjną.

Pierwszym krokiem jest identyfikacja ryzyka. Przedsiębiorstwo powinno dokładnie zrozumieć rodzaje ryzyka, które mogą wpływać na jego działalność operacyjną. Analiza SWOT, analiza konkurencji i analiza rynku mogą pomóc w tej identyfikacji.

Następnie przedsiębiorstwo powinno opracować plan zarządzania ryzykiem. Plan ten powinien zawierać strategie mające na celu minimalizację ryzyka oraz odpowiednie procedury i kontrole, które będą monitorować ryzyko na bieżąco.

Ważne jest również, aby przedsiębiorstwo miało elastyczność i zdolność do szybkiego reagowania na zmieniające się warunki rynkowe. Regularne przeglądy i aktualizacje planu zarządzania ryzykiem są niezbędne w celu dostosowania się do nowych wyzwań.

Podsumowując, ryzyka związane z działalnością operacyjną mogą mieć istotny wpływ na wyniki finansowe i stabilność przedsiębiorstwa. Właściwe zarządzanie ryzykiem, identyfikacja ryzyka i elastyczność są kluczowymi czynnikami, które mogą pomóc przedsiębiorstwu w minimalizacji tych ryzyk i utrzymaniu się na konkurencyjnym rynku.

Innowacje i technologie w działalności operacyjnej

Inwestycje w nowe technologie i innowacje

Inwestycje w nowe technologie i innowacje są nieodzownym elementem skutecznego zarządzania działalnością operacyjną. W dzisiejszym dynamicznym środowisku biznesowym, przedsiębiorstwa muszą być w stanie dostosować się do szybko zmieniających się trendów i wymagań rynkowych. Wprowadzenie nowych technologii i innowacji może przynieść wiele korzyści, takich jak zwiększenie wydajności, poprawa jakości produktów i usług, obniżenie kosztów produkcji oraz zwiększenie konkurencyjności na rynku.

Inwestycje w nowe technologie mogą obejmować zakup nowoczesnych maszyn i urządzeń, wdrożenie systemów informatycznych, automatyzację procesów produkcyjnych oraz wprowadzenie nowych metod i technik pracy. Przedsiębiorstwa powinny dokładnie analizować swoje potrzeby i możliwości, aby zidentyfikować najbardziej odpowiednie technologie do zastosowania w swojej działalności. Ważne jest również przewidzenie potencjalnych skutków inwestycji i oszacowanie zwrotu z inwestycji, aby podejmować decyzje oparte na rzetelnej analizie.

Jednak inwestycje w nowe technologie nie ograniczają się tylko do zakupu sprzętu. Ważne jest także inwestowanie w rozwój i szkolenie pracowników, aby byli w stanie efektywnie korzystać z nowych technologii. Organizacje powinny zapewnić odpowiednie szkolenia i wsparcie techniczne dla swoich pracowników, aby mogli wykorzystać pełny potencjał nowych technologii.

Znaczenie innowacji technologicznych

Innowacje technologiczne mają ogromne znaczenie dla działalności operacyjnej przedsiębiorstw. Pozwalają one na wprowadzenie nowych produktów i usług, udoskonalenie procesów produkcyjnych oraz zwiększenie efektywności i konkurencyjności organizacji.

Wprowadzenie innowacji technologicznych może przynieść wiele korzyści. Przede wszystkim, może ono prowadzić do poprawy jakości produktów i usług oferowanych przez przedsiębiorstwo. Nowoczesne technologie pozwalają na produkcję wyrobów o wyższym standardzie, co może przyciągnąć większą liczbę klientów i zwiększyć ich lojalność.

Innowacje technologiczne mogą również przyczynić się do zwiększenia wydajności i obniżenia kosztów produkcji. Nowe technologie pozwalają na automatyzację procesów, eliminację błędów oraz optymalizację wykorzystania zasobów. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą osiągnąć większą efektywność i konkurencyjność na rynku.

Ponadto, innowacje technologiczne mogą przyczynić się do rozwinięcia nowych rynków i stworzenia nowych możliwości biznesowych. Dzięki nowym technologiom przedsiębiorstwa mogą wprowadzać na rynek innowacyjne produkty i usługi, które mogą zaspokoić nowe potrzeby i oczekiwania klientów.

Zarządzanie zespołem pracowników w działalności operacyjnej

Rekrutacja, szkolenie i motywacja pracowników

Skuteczne zarządzanie zespołem pracowników w działalności operacyjnej jest kluczowe dla osiągnięcia sukcesu organizacji. Proces rekrutacji, szkoleń i motywacji pracowników odgrywa istotną rolę w tworzeniu zrównoważonej i wydajnej siły roboczej.

Rekrutacja to pierwszy krok w budowaniu silnego zespołu. Warto dokładnie określić wymagania dotyczące stanowiska, aby przyciągnąć odpowiednich kandydatów. Skrupulatna analiza kompetencji, doświadczenia oraz umiejętności interpersonalnych pozwoli wyłonić pracowników, którzy będą najlepiej dopasowani do wymagań działalności operacyjnej. Ważne jest również uwzględnienie wartości organizacji i kultury pracy, aby zapewnić harmonijną współpracę pomiędzy członkami zespołu.

Po zatrudnieniu nowych pracowników, kluczowe jest zapewnienie im odpowiedniego szkolenia. Działalność operacyjna często wymaga specjalistycznej wiedzy i umiejętności, dlatego ważne jest, aby pracownicy byli odpowiednio przygotowani do wykonywania swoich obowiązków. Szkolenia powinny obejmować zarówno teoretyczną wiedzę, jak i praktyczne umiejętności, które będą niezbędne w pracy operacyjnej. Warto również uwzględnić szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, aby minimalizować ryzyko wypadków i zapewnić ochronę zdrowia pracowników.

Motywacja pracowników odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu wysokiej wydajności w działalności operacyjnej. Istnieje wiele sposobów motywowania zespołu, takich jak ustanowienie sprawiedliwego systemu wynagradzania, oferowanie perspektyw rozwoju zawodowego, organizowanie konkursów i nagród, czy też zapewnienie atmosfery współpracy i uznania osiągnięć. Ważne jest, aby słuchać pracowników, rozpoznawać ich potrzeby i dostosowywać motywacyjne działania do indywidualnych preferencji.

Rola efektywnego zarządzania zasobami ludzkimi

Efektywne zarządzanie zasobami ludzkimi ma kluczowe znaczenie dla działalności operacyjnej. Zarządzanie zespołem pracowników, włączając w to rekrutację, szkolenie i motywację, pozwala organizacji osiągnąć cele operacyjne i utrzymać konkurencyjność na rynku.

Jednym z aspektów efektywnego zarządzania zasobami ludzkimi jest odpowiednie planowanie zatrudnienia. Właściwie ustalając liczbę pracowników, organizacja może uniknąć nadmiaru lub niedoboru kadry. Przesadne obciążenie zespołu pracowników może prowadzić do nieefektywności, błędów i wydłużenia czasu realizacji zadań. Z drugiej strony, niedobór personelu może prowadzić do przeciążenia pracowników, zwiększenia ryzyka błędów oraz obniżenia jakości usług świadczonych przez organizację.

Kolejnym aspektem jest rozwój pracowników. Organizacja powinna inwestować w rozwój umiejętności i kompetencji swojego zespołu. Szkolenia, kursy doskonalące umiejętności oraz programy rozwoju zawodowego są niezbędne, aby pracownicy byli na bieżąco z najnowszymi trendami i technologiami w swojej dziedzinie. Umożliwienie rozwoju zawodowego zwiększa zaangażowanie pracowników, poprawia jakość ich pracy i zapewnia organizacji przewagę konkurencyjną.

Ważnym aspektem zarządzania zasobami ludzkimi jest również dbanie o dobre relacje w zespole. Budowanie pozytywnej atmosfery pracy, promowanie współpracy i efektywnej komunikacji jest kluczowe dla utrzymania spójności i wydajności zespołu. Menadżerowie powinni być otwarci na opinie i sugestie pracowników, a także rozwiązywać ewentualne konflikty w sposób konstruktywny i sprawiedliwy.

Podsumowując, zarządzanie zespołem pracowników w działalności operacyjnej to skomplikowane zadanie, które wymaga uwagi na wielu poziomach. Rekrutacja, szkolenie i motywacja pracowników są nieodłącznymi elementami skutecznego zarządzania zasobami ludzkimi. Dbałość o te aspekty przyczynia się do zwiększenia wydajności, poprawy jakości usług i utrzymania konkurencyjności organizacji.

Działalność operacyjna — artykuły polecane

Zarządzanie finansami — Rachunek kosztów — Koszty pośrednie — Inwestycje — Zysk nadzwyczajny — Koszty logistyczne — Plan finansowy — Rachunek przepływów pieniężnych — Zdarzenie gospodarcze

Bibliografia

• Bińczycki B. (2007), System informacyjny w zarządzaniu operacyjnym, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Olchowicz I., Tłaczała A. (2015), Sprawozdawczość finansowa według krajowych i międzynarodowych standardów, Difin, Warszawa
• Orliński B. (2013), Czynniki kształtujące przepływy pieniężne z działalności operacyjnej, Studia Oeconomica Posnaniensia, nr 12
• Rutkowski A. (2016), Zarządzanie finansami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Sierpińska M., Wędzki D. (2009), Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Agnieszka Szałankiewicz