Proces produkcyjny
Proces produkcyjny (proces produkcji) to całokształt zjawisk i celowo podejmowanych działań, które sprawiają, że w przedmiocie pracy poddanym ich oddziaływaniu stopniowo zachodzą pożądane zmiany. Kumulując się, powodują one sukcesywne nabieranie przez przedmiot cech przybliżających go i upodabniających do zamierzonego wyrobu. Koniec procesu produkcyjnego występuje, kiedy wszystkie konieczne elementy zostały osiągnięte.
TL;DR
Proces produkcyjny to zbiór działań, które zmieniają przedmiot pracy w zamierzony wyrob. Wyróżnia się cztery typy procesów produkcyjnych: linia produkcyjna, przepływ ciągły, produkcja na zamówienie i produkcja na miejscu. Proces technologiczny obejmuje działania zmieniające surowiec w gotowy wyrób. Procesy transportowe polegają na przemieszczeniu przedmiotu pracy, a procesy składowania na przechowywaniu przedmiotu. Klasyfikuje się też procesy produkcji podstawowej, pomocniczej, obsługi i utylizacyjne.
Typy procesów produkcyjnych
Można wskazać cztery podstawowe typy procesów produkcyjnych:
- linia produkcyjna (production line) - produkcja jest zorganizowana w taki sposób, że produkt przechodzi sekwencyjnie z jednego stanowiska na drugie,
- przepływ ciągły (continuous flow) - rodzaj linii produkcyjnej, z której produkt nie może zostać zdjęty przed zakończeniem procesu, np. linia ciągłego odlewania stali lub produkcja szkła
- produkcja na zamówienie (custom manufacturing) - produkty są wytwarzane na podstawie zamówień klienta. Przestrzeń produkcyjna jest podzielona na obszary, np. lakiernia, odlewnia, szlifiernia
- produkcja na miejscu (fixed position manufacturing) - produkt nie zmienia swojej pozycji w trakcie produkcji (np. produkcja statków)
Klasyfikacja procesów produkcji
Klasyfikacja procesów cząstkowych w zależności od charakteru działań wykonywanych w stosunku do przedmiotu pracy. Wyróżnia się:
- procesy technologiczne,
- procesy bezpośredniego oddziaływania,
- procesy naturalne
- procesy pomiarowo-kontrolne,
- procesy transportowe
- transport zewnętrzny
- transport wewnętrzny
- procesy składowania
Proces technologiczny
Podczas procesu technologicznego wykonywane są działania, których zadaniem jest zmienić postać materiału surowego w gotowy wyrób. Proces technologiczny dzieli się na rodzaje. Pierwszym z nich jest proces bezpośredniego oddziaływania. Polega on na tym, iż dokonywane są celowo wszelkie czynności, tak aby odbywały się one zgodnie z naszą wolą (np. kształtowanie kawałka metalu uderzeniami młotka w kuźni).
Drugim procesem jest proces naturalny, polegający na przemianie przedmiotu pracy dzięki siłom przyrody, inaczej mówiąc procesy zachodzą samoczynnie (np. proces fermentacyjny). Wybór procesu ma nie małe znaczenie, gdyż taki sam efekt można uzyskać wykorzystując proces bezpośredniego oddziaływania, albo proces naturalny. Przykład: usunięcie wilgoci z przedmiotu może zarówno obyć się za pomocą naturalnego schnięcia, jak również celowego suszenia. Procesy pomiarowo-kontrolne służą porównaniu stanu przedmiotu pracy na określonym etapie jego produkcji. Wyrób jest porównywany z cechami uznanymi za odpowiednie dla danego etapu produkcji. Sprawdzany jest stan faktyczny po czym stwierdzona zostaje zgodność produktu do stanu wzorcowego albo istnienia odchyleń. Wyniki te, mówią o skuteczności kierowania procesem produkcji.
Procesy transportowe
Czynności służące przemieszczeniu przedmiotu pracy, zmianie jego położenia nazywane są procesami transportowymi. W procesie transportowym wyróżnione są: transport zewnętrzny polegający na obsłudze kontaktów firmy z otoczeniem, polega na dostarczeniu materiałów produkcyjnych, wywozie wyrobów gotowych, odpadów. Transport wewnętrzny obejmuje przewozy odbywające się wewnątrz przedsiębiorstwa.
Procesy składowania
Procesy składowania występują kiedy jest konieczność przechowywania przedmiotu pracy w czasie, oraz jednocześnie nie jest on poddawany czynnościom, dotyczących trzech wcześniejszych procesów.
Funkcje procesów produkcyjnych
Innym rodzajem procesów produkcyjnych jest podział w zależności od sposobu, w jaki wiążą się one z wytworzeniem produktu podstawowego dla danego przedsiębiorstwa. Wyróżniamy:
- procesy produkcji podstawowej
- procesy produkcji pomocniczej
- procesy obsługi
- procesy utylizacyjne
Procesy produkcji podstawowej mają na celu bezpośrednie wykonanie produktu, do którego wyprodukowania powołano przedsiębiorstwo oraz jego sprzedaż jest głównym źródłem przychodów. Etapy między magazynem materiałów, a magazynem wyrobów gotowych wraz z m.in. procesami technologicznymi, co przebywa przedmiot pracy uznaje się za proces produkcji podstawowej, gdy w rezultacie powstaje wyrób, który jest głównym działaniem przedsiębiorstwa.
Przebieg produkcji pomocniczej polega na zrealizowaniu kilku serii zadań, gdzie w końcowym efekcie otrzymujemy produkt gotowy. Różnica między procesem produkcji podstawowej, a produkcji pomocniczej polega na tym, iż wyrób końcowy jest wykorzystywany wewnątrz firmy, nie jest on sprzedawany w celu osiągnięcia zysków jak ma to miejsce w produkcji podstawowej.
Procesy obsługi niezbędne są dla zaspokajania indywidualnych potrzeb przedsiębiorstwa. Pełnią podobne zadanie jak procesy produkcji pomocniczej.
Procesy utylizacyjne służą do przywrócenia stanu przydatności przedmiotów. W momencie, gdy proces utylizacji by nie występował powstało by dużo nieprzydatnych odpadów. Przywrócone przedmioty w czasie procesu utylizacji mogą służyć zarówno potrzebom przedsiębiorstwa, jak również być sprzedawane.
Patrz także:
| Proces produkcyjny — artykuły polecane |
| Produkcja - formy organizacji — Proces technologiczny — Przedsiębiorstwo produkcyjne — Pakowanie — System produkcyjny — Proces gospodarczy — Model Leavitta — Proces logistyczny — Proces magazynowania |
Bibliografia
- Kozłowski R., Liwowski B. (2011), Podstawowe zagadnienia zarządzania produkcją, Wolters Kluwer, Warszawa
- Pasternak K. (2005), Zarys zarządzania produkcją, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Autor: Magdalena Litwińska, Małgorzata Miernik
