Obowiązek badania sprawozdań finansowych

Badanie sprawozdań finansowych to proces, który polega na niezależnym i obiektywnym przeglądzie i ocenie informacji finansowych przedstawionych przez przedsiębiorstwo. Celem tego badania jest potwierdzenie wiarygodności i rzetelności tych informacji oraz zapewnienie zaufania inwestorom, wierzycielom i innym zainteresowanym stronami. Osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie badania, zwana audytorem, ocenia, czy sprawozdania finansowe są zgodne z obowiązującymi standardami rachunkowości i czy przedstawione dane są rzetelne i kompleksowe.

Badanie sprawozdań finansowych jest konieczne aby pozyskać informacje charakteryzujące dotychczasowe dokonania jednostek zawarte w rocznych sprawozdaniach finansowych są istotne nie tylko dla osób zarządzających jednostkami i właścicieli tych podmiotów, ale również dla innych uczestników rynku, takich jak: potencjalni inwestorzy, wierzyciele, kontrahenci, instytucje fiskalne i rządowe. Bardzo ważne jest, aby atest biegłego rewidenta w wysokim stopniu gwarantował, że zbadane sprawozdanie finansowe przedstawia wiarygodne, prawidłowe, godne zaufania informacje, które ułatwiają bezpieczne lokowanie kapitału, udzielanie pożyczek, podejmowanie decyzji inwestycyjnych, a co za tym idzie zmniejszą niepewność nieotrzymania spodziewanych korzyści ekonomicznych z wzajemnych transakcji.

Podmioty zobowiązane do badania sprawozdań finansowych

Badaniu i ogłaszaniu, zgodnie z art. 64 ustawy o rachunkowości podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność:

• "banków oraz zakładów ubezpieczeń,
• jednostek działających na podstawie przepisów o: publicznym obrocie papierami wartościowymi, funduszach inwestycyjnych, funduszach emerytalnych,
• spółek akcyjnych,
• pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym spełniły dwa z trzech warunków:

- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty - co najmniej 50 osób,

- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego 2 500 000 EURO,

- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy 5 000 000 EURO"

Ponadto obowiązkowi badania podlegają sprawozdania finansowe spółek przejmujących i spółek nowo zawiązanych. Inne podmioty, uznające walory "atestacji" sprawozdania finansowego, które nie są objęte tym obowiązkiem, również mogą zawrzeć umowę o jego badanie. Szczegółowo obowiązek badania sprawozdań określa ustawa o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76 poz. 694 z późniejszymi zmianami).

Polityka rachunkowości a opinia biegłego rewidenta

W wyniku badania sprawozdań finansowych powstają istotne dokumenty takie jak opinia oraz raport, które sporządza biegły rewident na prośbę organu podanego w umowie o badanie sprawozdań finansowych. Przekazuje on bowiem zarówno raport jak i opinię wraz z badanym sprawozdaniem finansowym w formie papierowej oraz w języku polskim wymienionemu wcześniej organowi. Jednym z celów badania sprawozdań finansowych jest dostarczenie szeregu informacji różnym podmiotom w gospodarce. Taką funkcję spełnia rachunkowość finansowa, jest ona bowiem podporządkowana jednolitym, sformalizowanym i nadrzędnym zasadom rachunkowości, które gwarantują wszystkim podmiotom rzetelne i wiarygodne informacje

Ustawa o rachunkowości oraz standardy rewizji finansowej zakładają możliwość wyrażenia oceny sprawozdania finansowego w postaci:

• "opinii bez zastrzeżeń,
• opinii z zastrzeżeniem,
• opinii negatywnej,
• odmowy wydania opinii"

Polityka rachunkowości a Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej

Polityka rachunkowości stanowi fundamentalne znaczenie w badaniu sprawozdań finansowych, toteż jej ważność jest określona i regulowana w Międzynarodowych Standardach Rewizji Finansowej, a podczas badania sprawozdań finansowych polityka rachunkowości stanowi ważne kryterium oceny

Korzyści płynące z badania sprawozdań finansowych

Rola badania sprawozdań finansowych dla organów nadzoru i regulacyjnych

Badanie sprawozdań finansowych odgrywa kluczową rolę dla organów nadzoru i regulacyjnych, takich jak Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). KNF jest odpowiedzialna za nadzór nad instytucjami finansowymi w Polsce, w tym bankami, funduszami inwestycyjnymi i ubezpieczycielami. Badanie sprawozdań finansowych jest niezbędne dla KNF w celu oceny stabilności, solidności i wiarygodności tych instytucji.

Badanie sprawozdań finansowych umożliwia KNF monitorowanie kondycji finansowej instytucji, identyfikowanie potencjalnych ryzyk i podejmowanie odpowiednich działań regulacyjnych. Dzięki regularnym badaniom KNF ma możliwość wczesnego wykrywania problemów finansowych i podejmowania działań zaradczych, co przyczynia się do stabilności sektora finansowego.

Gwarancja wiarygodności i zgodności z przepisami

Badanie sprawozdań finansowych gwarantuje wiarygodność i zgodność z przepisami. Badacze sprawozdań finansowych mają za zadanie ocenić, czy dane finansowe prezentowane w sprawozdaniach są rzetelne, dokładne i zgodne z obowiązującymi przepisami księgowymi. Dzięki temu, inwestorzy, wierzyciele i inni użytkownicy sprawozdań finansowych mogą mieć pewność, że informacje, na podstawie których podejmują swoje decyzje, są wiarygodne i niezawodne.

Gwarancja wiarygodności i zgodności z przepisami jest istotna zarówno dla jednostek gospodarczych, jak i dla ich interesariuszy. Wiarygodne sprawozdania finansowe umożliwiają właściwą ocenę kondycji finansowej jednostki, co wpływa na zaufanie inwestorów i wierzycieli. Ponadto, zgodność z przepisami jest niezbędna dla spełnienia wymogów prawnych i regulacyjnych.

Wykrywanie nadużyć, oszustw i błędów rachunkowych

Badanie sprawozdań finansowych odgrywa kluczową rolę w wykrywaniu nadużyć, oszustw i błędów rachunkowych. Badacze sprawozdań finansowych analizują dane finansowe i przeprowadzają szczegółowe testy, aby zidentyfikować ewentualne nieprawidłowości. Dzięki temu mogą wykrywać sytuacje, w których dochodzi do nadużyć finansowych, fałszowania danych czy też błędów w rachunkowości.

Wykrywanie nadużyć, oszustw i błędów rachunkowych ma istotne znaczenie zarówno dla jednostek gospodarczych, jak i dla społeczeństwa jako całości. Badanie sprawozdań finansowych pomaga zapobiegać sytuacjom, w których dochodzi do manipulacji danymi finansowymi w celu osiągnięcia nieuczciwej przewagi konkurencyjnej. Ponadto, wykrywanie błędów rachunkowych pozwala na poprawę jakości informacji finansowych i zapobieganie nieprawidłowym decyzjom opartym na nieprawidłowych danych.

Wpływ na zdolność do pozyskania kredytu lub pożyczki

Badanie sprawozdań finansowych ma istotny wpływ na zdolność jednostki gospodarczej do pozyskania kredytu lub pożyczki. Banki i inne instytucje finansowe, przed udzieleniem finansowania, często wymagają od przedsiębiorstw dostarczenia zbadanych sprawozdań finansowych. Takie badanie daje wierzycielom pewność, że jednostka jest w stanie spłacić zobowiązania finansowe i ma zdolność kredytową.

Wpływ badania sprawozdań finansowych na zdolność do pozyskania kredytu lub pożyczki jest szczególnie istotny dla małych i średnich przedsiębiorstw, które często zmagają się z ograniczonym dostępem do finansowania. Dostarczenie zbadanych sprawozdań finansowych może zwiększyć zaufanie banków i innych wierzycieli do jednostki gospodarczej, co z kolei zwiększa szanse na uzyskanie potrzebnego finansowania.

Poprawa wizerunku i transparentności jednostki gospodarczej

Badanie sprawozdań finansowych przyczynia się do poprawy wizerunku i transparentności jednostki gospodarczej. Dostarczenie zbadanych sprawozdań finansowych świadczy o tym, że jednostka jest gotowa poddać się niezależnej ocenie i jest transparentna w swoich działaniach. To z kolei buduje zaufanie interesariuszy, takich jak inwestorzy, klienci i dostawcy.

Poprawa wizerunku i transparentności jest nie tylko korzystna dla jednostki gospodarczej, ale także dla jej relacji z otoczeniem biznesowym. Przejrzyste i wiarygodne sprawozdania finansowe mogą przyciągać nowych inwestorów, klientów i partnerów biznesowych, co może przyczynić się do dalszego rozwoju przedsiębiorstwa.

Inne aspekty związane z badaniem sprawozdań finansowych

Porównywalność i spójność informacji finansowych

Jednym z kluczowych aspektów badania sprawozdań finansowych jest zapewnienie porównywalności i spójności informacji finansowych. Porównywalność oznacza, że dane finansowe prezentowane przez różne jednostki gospodarcze są ujawniane w taki sam sposób, co umożliwia użytkownikom dokonywanie skutecznych porównań. Spójność natomiast dotyczy zachowania jednolitej struktury i zasad rachunkowości w ciągu okresów sprawozdawczych, co umożliwia analizę zmian w czasie.

Badanie sprawozdań finansowych ma istotne znaczenie dla zapewnienia porównywalności i spójności informacji finansowych. Badacz finansowy analizuje zastosowane zasady rachunkowości oraz polityki rachunkowości jednostki, aby upewnić się, czy są one zgodne z obowiązującymi standardami rachunkowości. Ponadto, badacz sprawdza, czy zmiany w politykach rachunkowych i metodykach stosowanych przez jednostkę są w odpowiedni sposób ujawniane w sprawozdaniach finansowych.

Poprawa procesów zarządzania i kontroli

Badanie sprawozdań finansowych może przyczynić się do poprawy procesów zarządzania i kontroli w jednostce gospodarczej. Badacz finansowy analizuje systemy i procedury stosowane przez jednostkę w celu oceny ich skuteczności i adekwatności.

W trakcie badania, badacz identyfikuje słabe strony w systemie zarządzania i kontroli oraz sugeruje możliwe usprawnienia. Na podstawie wniosków z badania, jednostka może wprowadzać zmiany mające na celu zwiększenie efektywności procesów zarządzania i kontroli, co przyczynia się do poprawy wyników finansowych oraz redukcji ryzyka.

Identyfikacja silnych i słabych stron jednostki

Badanie sprawozdań finansowych umożliwia identyfikację silnych i słabych stron jednostki gospodarczej. Badacz finansowy analizuje różne wskaźniki finansowe, takie jak rentowność, płynność czy zadłużenie, aby ocenić kondycję finansową jednostki.

Na podstawie wyników badania, badacz jest w stanie określić obszary, w których jednostka osiąga dobre wyniki, ale także te, które wymagają poprawy. Dzięki temu, zarząd jednostki ma możliwość podejmowania odpowiednich działań w celu wykorzystania swoich mocnych stron oraz minimalizacji słabości.

Ocena efektywności operacyjnej i zarządzania zasobami

Badanie sprawozdań finansowych umożliwia również ocenę efektywności operacyjnej i zarządzania zasobami przez jednostkę gospodarczą. Badacz finansowy analizuje wskaźniki związane z wydajnością produkcji, efektywnością kosztową oraz wykorzystaniem zasobów.

Na podstawie wyników badania, badacz może ocenić, czy jednostka osiąga satysfakcjonujące wyniki operacyjne oraz czy efektywnie zarządza swoimi zasobami. Jeśli w wyniku badania zostaną zidentyfikowane obszary, w których jednostka nie osiąga zamierzonych wyników lub nieefektywnie wykorzystuje zasoby, zarząd może podjąć działania mające na celu poprawę tych obszarów.

Badanie sprawozdań finansowych a wymogi licencyjne

Badanie sprawozdań finansowych jest również istotne w kontekście spełnienia wymogów licencyjnych przez jednostkę gospodarczą. W niektórych branżach, takich jak sektor finansowy czy ubezpieczeniowy, istnieją specjalne regulacje, które określają, że jednostki muszą corocznie poddać swoje sprawozdania finansowe badaniu przez niezależnego biegłego rewidenta.

Badanie sprawozdań finansowych jest więc nie tylko narzędziem umożliwiającym ocenę kondycji finansowej jednostki, ale także spełnieniem wymogów prawnych i licencyjnych.

Rola badania w kontekście pracowników jednostki gospodarczej

Badanie sprawozdań finansowych odgrywa ważną rolę w kontekście pracowników jednostki gospodarczej. Pracownicy, w tym zarząd, mogą korzystać z informacji zawartych w badanych sprawozdaniach finansowych w celu podejmowania decyzji biznesowych.

Badacz finansowy może dostarczyć pracownikom cenne wskazówki i rekomendacje dotyczące kondycji finansowej jednostki, co pozwala na podejmowanie bardziej świadomych decyzji. Pracownicy mają również możliwość uzyskania informacji zwrotnych od badacza finansowego, które mogą pomóc w poprawie wydajności i efektywności ich działalności.

Ochrona interesów publicznych i zgodność z zasadami etycznymi

Ostatnim, ale nie mniej istotnym aspektem badania sprawozdań finansowych jest ochrona interesów publicznych oraz zgodność z zasadami etycznymi. Badacz finansowy działa jako niezależny obserwator, który ma za zadanie zapewnić, że sprawozdania finansowe jednostki są wiarygodne i rzetelne.

Badacz finansowy powinien działać zgodnie z obowiązującymi standardami etycznymi, takimi jak niezależność, poufność i uczciwość. Dzięki temu, badanie sprawozdań finansowych przyczynia się do ochrony interesów inwestorów, wierzycieli i społeczeństwa jako całości.

Obowiązek badania sprawozdań finansowych — artykuły polecane

Międzynarodowe standardy rachunkowości — Skonsolidowane sprawozdania finansowe — Badanie sprawozdania finansowego — Obowiązki informacyjne względem GUS — Emisja obligacji — Grupa kapitałowa — Sprawozdanie finansowe — Giełda Papierów Wartościowych — Prospekt emisyjny

Bibliografia

• Hołda A., Pociecha J. (2004), Rewizja finansowa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Pfaff J. (2014), Polityka rachunkowości w procesie badania sprawozdań finansowych, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice
• Sawicki K. (2011), Kierunki zmiany polityki badania sprawozdań finansowych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 668
• Surdykowska S. (red.) (2005), Rachunkowość kreatywna a oszustwa księgowe, Wyższej Szkoły Biznesu, Dąbrowa Górnicza
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591

Autor: Aneta Radzewicz, Justyna Kurzawa