Fundusz inwestycyjny

Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną. Jego wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych publicznie lub niepublicznie, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Uczestnikami funduszy mogą być osoby fizyczne, prawne, a także jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Nabywają oni jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne.

TL;DR

Fundusz inwestycyjny to osoba prawna, która lokuje środki pieniężne w papiery wartościowe. Uczestnikami funduszy mogą być osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne. Towarzystwo funduszu inwestycyjnego jest organem funduszu, zarządza nim i reprezentuje po uzyskaniu zezwolenia. Na polskim rynku istnieje wiele rodzajów funduszy inwestycyjnych. Sektor Towarzystw Funduszy inwestycyjnych w Polsce rozwija się dynamicznie. Nadzór nad funduszami sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego, nadzór judykacyjny, depozytariusz, biegły rewident i Rada Inwestorów.

Towarzystwo funduszu inwestycyjnego

Natomiast towarzystwo funduszu inwestycyjnego TFI jest organem funduszu.

Towarzystwo tworzy fundusz, zarządza nim oraz reprezentuje po uzyskaniu zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Jest również pośrednikiem w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa. Może nim być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Rodzaje funduszy inwestycyjnych

Kryteria prawne:

• dopuszczalne formy prawno-organizacyjne (regulowane, nieregulowane)
• konstrukcja funduszy (otwarte, zamknięte, mieszane)
• forma prawna (statutowe, umowne)
• typ inwestora (specjalne, publiczne, prywatne)
• osobowość prawna (z osobowością prawną, bez osobowości prawnej)

Kryteria ekonomiczne:

• polityka inwestycyjna metody alokacji aktywów (tradycyjne, alternatywne)
• sposób zarządzania (aktywne, pasywne)
• zasięg geograficzny (krajowe, zagraniczne lub nieokreślone)
• wysokość opłat i prowizji (prowizyjne, bezprowizyjne)
• forma uczestnictwa w dochodach (tezauryzujące, dystrybucyjne)

Rynek funduszy inwestycyjnych w Polsce

Rynek funduszy inwestycyjnych w Polsce istnieje od 1992 roku. Jest to stosunkowo nowy i wciąż rozwijający się sektor finansowy, chociaż na świecie fundusze inwestycyjne funkcjonują już od początku XX wieku.

Duże znaczenie w funkcjonowaniu i organizacji funduszy inwestycyjnych miała zmiana przepisów prawnych po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Głównymi zmianami w ustawie jest możliwość dystrybucji jednostek zagranicznych funduszy inwestycyjnych w Polsce, a fundusze polskie mogą sprzedawać swoje jednostki za granicą. Krajowe fundusze mogą również rozszerzyć ofertę swoich produktów, a Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych mogą rozszerzyć podmiot działalności o zarządzanie aktywami i dworactwo. Polskie TFI mogą również mieć formę i konstrukcję taką samą jak fundusze zagraniczne. Pomniejszono też koszty funkcjonowania funduszy, aby były konkurencyjne względem zagranicznych. 1

Podstawy prawne działania funduszy inwestycyjnych w Polsce

Warunki prawne do powstania funduszy inwestycyjnych pojawiły się w 1991, na mocy Ustawy z dnia 22 marca 1991 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, obecnie funkcjonują one na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Fundusze inwestycyjne działające na polskim rynku

Pierwszym towarzystwem funduszy powierniczych, które rozpoczęło działalność na polskim rynku finansowym, było Pioneer Pierwsze Polskie Towarzystwo Funduszy Powierniczych. Fundusz ten zajmował się długoterminowym powiększaniem wartości aktywów poprzez inwestycje w papiery wartościowe, przy zachowaniu zasady ograniczonego ryzyka. Kolejnym towarzystwem, które pojawiło się na polskim rynku finansowym była Korona Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA założone przez Creditanstalt Securities SA oraz Bank Gospodarki Żywnościowej SA, Przymierze - Towarzystwo Funduszy Powierniczych SA założone przez Bank Polska Kasa Opieki SA oraz Alliance Capital Management Corporation of Delawarem, Skarbiec: Towarzystwo Funduszy Powierniczych SA.

Sektor Towarzystw Funduszy inwestycyjnych w Polsce w 2015r

Na koniec roku 2015 w Polsce swoja działalność prowadziło 60 Towarzystw, zarządzając 815 Funduszami Inwestycyjnymi. Łączna wartość aktywów w tym czasie wynosiła 298,28mld zł, co stanowiło wzrost o ponad 50mld zł w stosunku do roku poprzedniego. W 2015r. 48 Towarzystw uzyskało dodatni wynik finansowy, których suma wyniosła 564,821 tys. zł. natomiast łączne straty odniesione przez pozostałe 12 Towarzystw wyniosły 24,476 tyś złotych.

Koszty związane z inwestowaniem w Fundusze Inwestycyjne

1. Opłaty manipulacyjne

• - dystrybucyjna
• - umorzenie jednostek uczestnictwa
• - opłata za przeniesienie do innego funduszu
• - za prowadzenie rachunku
• - opłata za składanie zleceń telefonicznie

1. Opłaty operacyjne

• - opłata za zarządzanie
• - inne koszty operacyjne

Nadzór nad Funduszami Inwestycyjnymi

• 1. Komisja Nadzoru Finansowego (organ zewnętrzny)

Podstawowe funkcje:kontrolno-nadzorcza, informacyjno-edukacyjna, legislacyjna.

• 2. Nadzór judykacyjny

Nadzór sądowy. Może prowadzić swoje działania w sposób prewencyjny lub represyjny.

• 3. Depozytariusz Funduszy Inwestycyjnego (custodian)

Działa w interesie członków Funduszu, prowadzi rejestr aktywów oraz sprawuje funkcje kontrolno-nadzorczą.

• 4. Biegły rewident (Audytor zewnętrzny)

Dopełnienie nadzoru nad funduszami. Na zlecenie KNF przeprowadza analizę dokumentacji i przygotowuje wymagane informacje.

• 5. Rada Inwestorów (nadzór wewnętrzny)

Fundusz inwestycyjny — artykuły polecane

Ustawa o funduszach inwestycyjnych — Fundusz powierniczy — Rynek pozagiełdowy — Giełda Papierów Wartościowych — Doradca inwestycyjny — Towarzystwo ubezpieczeniowe — Rynek kapitałowy — Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa — Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych

Bibliografia

• Dach Z. (2002), Mikroekonomia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Dębisk W. (2005), Fundusze inwestycyjne w Polsce po wstąpieniu do Unii Europejskiej, Banki i Kredyt, NBP
• Kosiński A. (red.) (2002), Inwestowanie kapitału - jak pomnażać swoje oszczędności?, Wydawnictwo Verlag Dashofer, Warszawa
• Mroczkowski R. (2011), Nadzór nad funduszami inwestycyjnymi, Wolters Kluwer, Warszawa
• Owsiak S. (red.) (2002), Sektor finansowy w Polsce, Warszawa
• Perez K. (2012), Fundusze inwestycyjne Wolters Kluwer Busines. Warszawa
• Szweda E. (2006), Polska wciąż czeka na fundusze tygrysie, Rzeczpospolita, 29 listopada
• Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (2016), Raport dotyczący sytuacji finansowej Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych w 2015 roku, KNF, Warszawa
• Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi Dz.U. 2004 nr 146 poz. 1546

Autor: Joanna Sikora, Adrian Bugaj