Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych

Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych (dopuszcza się także skrót TUW) to zakład ubezpieczeń, ubezpieczających swoich członków z zachowaniem zasady wzajemności. Ich celem, w przeciwieństwie do komercyjnych zakładów ubezpieczeniowych, prowadzących swoją działalność m in. w formie spółki akcyjnej, nie jest maksymalizacja zysków. Głównym celem działalności TUW, jest zapewnienie ubezpieczenia majątkowego lub ubezpieczenia na życie swoich członków, na zasadzie solidarności. Cecha ta wskazuje, iż należą one do działalności quasi-gospodarczej. Co więcej, omawiany rodzaj zakładu ubezpieczeń charakteryzują się specyficznym stosunkiem prawnym łączącym towarzystwo z jego członkami. Jest to stosunek ubezpieczeniowo-członkowski. . TUW-y dzielą się na małe i duże towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, co do podziału zasady ich klasyfikacji określa ustawa.

TL;DR

Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych (TUW) to forma ubezpieczeń, które działają na zasadzie wzajemności i nie dążą do maksymalizacji zysków. Członkowie towarzystwa są jednocześnie jego władzami i mają wpływ na decyzje. TUW-y mają specyficzny stosunek prawny z członkami, który obejmuje współdecydowanie i solidarność. Historia TUW sięga starożytności, a dziś stanowią niewielki odsetek na rynku ubezpieczeniowym. Członkostwo w TUW wiąże się z umową ubezpieczenia i ustaniem umowy oznacza utratę członkostwa. Zakładanie TUW wymaga spełnienia określonych wymogów ustawowych.

Zasada wzajemności

Naczelną charakterystyką zasady wzajemności jest to, iż członkowie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, są jednocześnie częścią władz towarzystwa. Bowiem ich członkostwo w towarzystwie, jest tożsame ze współdecydowaniem w zakresie działalności towarzystwa. Tworzą oni bowiem walne zgromadzenie członków, które stanowi ciało, biorące udział w uchwalaniu uchwał i stanowieniu o funkcjonowania organizacji. Kolejna cecha tej zasady obejmuje sytuację, w której to zrzeszające się osoby, działają w celu zapewnienia opieki ubezpieczeniowej na wypadek określonych zdarzeń losowych oraz ponoszenia ryzyka, w wyniku którego może zostać poniesiona pewnego rodzaju strata, szkoda, uszczerbek. Towarzystwo koncentruje swoje działanie na swoich członkach, nie zaś na czynnikach zewnętrznych. W związku z tym członkowie biorą współodpowiedzialność za uzyskiwane zyski w formie obniżenia składek lub ich zwrotu, odpisu na rezerwy czy odpisu na ustalony cel. Z drugiej zaś strony, są obciążani zwiększonym wymiarem składek w razie wystąpienia strat. Co do zakresu, "towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych nie wykonuje działalności w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenia kredytu ani gwarancji ubezpieczeniowej, chyba że stanowią one ryzyka dodatkowe"

Historia TUW

Już od zarania dziejów, ludzie szukali możliwych systemów zabezpieczających ich samych oraz ich majątki przed skutkami zdarzeń losowych. W starożytności oraz czasach średniowiecza jedyną istniejącą formą ubezpieczeń były ośrodki charakteryzujące się zasadą wzajemności. Należały do nich cechy, gildia, kasy czeladzi oraz bractwa Wraz z dalszym rozwojem cywilizacji, rozwijała się również potrzeba związana z zabezpieczaniem się od czynników nieprzewidywalnych i niszczących. W odpowiedzi na nie, w XVIII wieku w Anglii powstało pierwsze towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych na życie Amicable. Z kolei na ziemiach Polskich, w czasach rozbiorów, także powstawały ośrodki TUW. Na ziemiach zaboru austriackiego powstał pierwszy TUW. Było to Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie, znajdowało się w rękach prywatnych i zostało założone w 1860 roku. W późniejszych latach na terenach pozostałych zaborów także towarzystwa takie zaczęły gromadzić swoich członków. Od czasów rozwoju kapitalizmu, założenia TUW-ów były przekształcane, modyfikowane i coraz bardzie nakierowane na generowanie zysków. Taki przebieg rzeczy, doprowadził do znacznego rozwoju komercyjnych zakładów ubezpieczeń i zepchnął na margines naczelną charakterystykę odróżniającą TUW-y od komercyjnych zakładów. Dziś Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych stanowią niewielki odsetek na rynku ubezpieczeniowym.

Członkostwo

Zawarcie umowy członkostwa wiąże się z następującymi charakterystykami:

• By dołączyć w szeregi towarzystwa wymagane jest zawarcie umowy członkostwa.
• Utrata członkostwa ściśle związana jest z ustaniem umowy ubezpieczenia.
• Istnieje możliwość ubezpieczenia przez towarzystwo osób, niebędących jego członkami, z zastrzeżeniem regulowanym w ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.
• Zawarcie umowy członkostwa, wiąże się z wejściem w następujące stosunki prawne: ubezpieczenia oraz członkostwa. Stąd nazywany jest stosunkiem ubezpieczeniowo-członkowski.
• Uiszczanie składek oraz ustalanie ich wysokości, jest warunkowane czynnikami ryzyka i szkodliwości występujące w grupie członków
• Członkowie uprawnieni do zasiadania w walnym zgromadzeniu biorą udział w ustalaniu polityki, celu, strategii a także współuczestniczą w podejmowaniu kluczowych dla towarzystwa decyzji

Zasady zakładania TUW

Ustawowe wymogi powstawania i funkcjonowania TUW opiewają m.in. na konieczność:

• zawarcia notarialnego dokumentu zainicjowania działalności towarzystwa;
• wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Z chwilą wpisania uzyskują osobowość prawną;
• posiadanie przez towarzystwo statutu, którego zawartość reguluje ustawa z dnia 11 września 2015 r.o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej;
• posiadania organów, do których należy: zarząd towarzystwa, rada nadzorcza towarzystwa, walne zgromadzenie członków towarzystwa. Zakres ich kompetencji reguluje ustawa;
• uzyskania koncesji na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej

Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych — artykuły polecane

Towarzystwo ubezpieczeniowe — Towarzystwo Budownictwa Społecznego — Bank spółdzielczy — Przedsiębiorstwo społeczne — Spółdzielnia — Reasekuracja — Likwidator — Przedsiębiorstwo państwowe — Procedura założenia działalności gospodarczej

Bibliografia

• Janowicz-Lomott M. (2015), Małe towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych na europejskim rynku ubezpieczeniowym - stan obecny i perspektywy wynikające z dyrektywy wypłacalności II, Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace, nr 3, t. 4
• Mituś A. (2008), Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych podmiotem ekonomii społecznej, Ekonomia Społeczna, nr 1
• Nałęcz S. (red.) (2008), Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych w Polsce, Gospodarka społeczna w Polsce, wyniki badań 2005-2007, Wydawnictwo ISP PAN, Warszawa
• Płonka M. (2013), Determinanty konkurencyjności towarzystw ubezpieczeń wzajemnych w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Saganowski T. (2001), Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych w Polskim systemie ubezpieczeń (stan i perspektywy), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań
• Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej Dz.U. 2015 poz. 1844

Autor: Kinga Święciak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.