Planowanie wewnątrzwydziałowe

Planowanie wewnątrzwydziałowe jest niezwykle istotnym elementem skutecznego zarządzania produkcją w każdej organizacji. W ramach tego rodzaju planowania, kierownictwo wydziału musi dokładnie określić cele, strategie i działania niezbędne do osiągnięcia zamierzonych rezultatów.

Zagadnienie planowania wewnątrzwydziałowe dotyczy wewnątrzwydziałowego przepływu produkcji. Związane jest z istnieniem planów kwartalnych i miesięcznych danego wydziału, które stanowią podstawę do planowania wewnątrzwydziałowego. Ten rodzaj planowania występuje w przedsiębiorstwach które posiadają wydziały złożone z poszczególnych komórek produkcyjnych. W przypadku istnienia wewnętrznej struktury podmiotowej to plany dla poszczególnych linii i gniazd stanowiących skład wydziału wynikają wprost z planu wydziałowego. Natomiast gdy wydział posiada wewnętrzną strukturę technologiczną podawane jest obciążenie poszczególnych grup urządzeń. Dodatkową dokumentacja w obu przypadkach jest dokumentacja warsztatowa upoważniająca do zużycia środków produkcji na wykonanie określonych pozycji planu.

W planowaniu wewnątrzoddziałowym wyznacza się szczegółowo zadania dla poszczególnych komórek produkcyjnych a także dla stanowisk robotniczych. Odstępstwa od planowanego przepływu produkcji muszą być wychwytywane na bieżąco w celu zlikwidowania ich negatywnych skutków w odpowiednich planach tygodniowych lub dziennych. Możliwe to jest jedynie w przypadku gdy prowadzona jest ewidencja wykonania której podstawowym narzędziem jest dokumentacja warsztatowa. W przedsiębiorstwach najczęściej stosuje się następujące sposoby planowania wewnątrzoddziałowego:

Planowanie według harmonogramów wzorcowych - zastosowanie znajduje w liniach potokowych:

• stałych zsynchronizowanych,
• stałych niezsynchronizowanych,
• zmiennych,
• gniazdach małoprzedmiotowych.

Przebieg procesu technologicznego przedstawiony jest w sposób graficzny za pomocą harmonogramów wzorcowych. Wymagają one odpowiednich warunków organizacyjnych takich jak:

• przestrzeganie dyscypliny technologicznej, dokładnych w czasie dostaw materiałów, przyrządów i narzędzi,
• dbania o wysoki poziom sprawności maszyn,
• utrzymywania przez pracowników norm pracy na założonym poziomie,

Planowanie według harmonogramów przebiegu produkcji - jest bardzo zbliżone w założeniach do poprzedniego sposobu lecz sposób sporządzania jak i obraz graficzny posiadają różnicę. Harmonogram sporządza się za każdym razem na konkretny przyjęty okres planowania. Planowanie to stosuje się w zakładach wraz z planowaniem międzywydziałowym opartym na cyklu produkcyjnym. Każda produkowana seria przedmiotów musi posiadać określone ramy czasowe rozpoczęcia i zakończenia produkcji wynikające wprost z opracowanych cyklogramów. Ważną rolę przy planowaniu odgrywa aspekt równomiernego obciążenia parku maszynowego. Harmonogram ten jest odwzorowaniem cyklogramów produkcji, jednakże uwzględnia nie ujęte w nich dodatkowe obciążenia stanowisk pracy.

Planowanie według stopnia pilności - w którym wykorzystuje się tak zwana teorie kolejek. Zakłada ona powstawanie (gromadzenie) przed każdym stanowiskiem roboczym pewnej ilości detali, które powinny zostać wykonane w odpowiedniej kolejności. Decyzje o wykonaniu takiej czy innej operacji technologicznej na zgromadzonej grupie detali podejmuje się np. na podstawie stopnia pilności lub liczby operacji danego detalu jaka została do wykonania. Ustalone na odpowiednim szczeblu zarządzania stopnie pilności wykonania poszczególnych elementów są przypisywane poszczególnym detalooperacjom i kierowane do produkcji w ustalonej kolejności.

Proces planowania wewnątrzwydziałowego

Wyznaczanie zadań dla poszczególnych komórek produkcyjnych i stanowisk roboczych

W procesie planowania wewnątrzwydziałowego kluczowym elementem jest wyznaczenie zadań dla poszczególnych komórek produkcyjnych i stanowisk roboczych. Jest to proces, który wymaga precyzji, elastyczności i uwzględnienia wszystkich aspektów związanych z produkcją.

Pierwszym krokiem jest analiza i ocena zdolności produkcyjnych poszczególnych komórek oraz umiejętności pracowników na danych stanowiskach. Na podstawie tych informacji można określić, jakie zadania mogą być przypisane do poszczególnych komórek i stanowisk roboczych.

Następnie należy uwzględnić priorytety i cele działu, a także dostępność zasobów, takich jak surowce, maszyny i narzędzia. W oparciu o te czynniki można określić, jakie zadania będą realizowane przez poszczególne komórki produkcyjne i stanowiska robocze w danym okresie.

Wyznaczanie zadań musi być również zgodne z harmonogramem produkcji oraz oczekiwaniami klientów. Warto również uwzględnić elastyczność i możliwość dostosowywania zadań w przypadku zmian w zamówieniach lub sytuacjach awaryjnych.

Monitorowanie odstępstw od planu i ich likwidacja

Monitorowanie odstępstw od planu jest niezwykle istotnym elementem procesu planowania wewnątrzwydziałowego. Pozwala ono na szybkie reagowanie na nieprzewidziane sytuacje i minimalizowanie negatywnych skutków dla produkcji.

W pierwszej kolejności należy określić wskaźniki monitorowania, które pozwolą nam na ocenę realizacji planu. Mogą to być wskaźniki ilościowe, takie jak ilość wyprodukowanych jednostek, czy wskaźniki jakościowe, takie jak stopień zgodności produktu z wymaganiami klienta. Warto również uwzględnić wskaźniki efektywności, takie jak wykorzystanie czasu pracy czy efektywność wykorzystania zasobów.

Kolejnym krokiem jest regularne monitorowanie tych wskaźników i porównywanie ich z założonymi celami. Jeśli zostaną zauważone jakiekolwiek odstępstwa, należy podjąć odpowiednie działania w celu ich likwidacji. Może to obejmować zmiany w harmonogramie produkcji, reorganizację zadań czy szkolenie pracowników.

Ważne jest również, aby przeprowadzać regularne analizy przyczyn odstępstw, aby uniknąć ich powtarzania w przyszłości. Analiza powinna uwzględniać zarówno czynniki ludzkie, techniczne, jak i organizacyjne.

Ewidencja wykonania jako narzędzie monitorowania realizacji planów

Ewidencja wykonania jest narzędziem, które pozwala na skuteczne monitorowanie realizacji planów wewnątrzwydziałowych. Jest to systematyczne gromadzenie informacji dotyczących postępów w realizacji zadań, co umożliwia bieżącą ocenę i kontrolę procesu.

W ewidencji wykonania powinny być uwzględnione informacje takie jak wykonane zadania, czas ich realizacji, ilość wyprodukowanych jednostek, jakość produktów oraz wszelkie odstępstwa od planu. Ważne jest również uwzględnienie informacji zwrotnych od pracowników dotyczących ewentualnych trudności czy sugestii dotyczących procesu.

Dzięki ewidencji wykonania można śledzić postępy w realizacji planów, identyfikować obszary wymagające poprawy oraz oceniać skuteczność podejmowanych działań. Jest to również ważne narzędzie przy analizie przyczyn odstępstw oraz podejmowaniu decyzji dotyczących zmian w planach.

Narzędzia i technologie wspomagające planowanie wewnątrzwydziałowe

Zastosowanie systemów ERP i MES w planowaniu wewnątrzwydziałowym

Systemy Enterprise Resource Planning (ERP) i Manufacturing Execution Systems (MES) są kluczowymi narzędziami wspomagającymi planowanie wewnątrzwydziałowe. ERP to zintegrowane oprogramowanie, które umożliwia zarządzanie i kontrolę wszystkimi procesami biznesowymi w przedsiębiorstwie. MES natomiast koncentruje się na zarządzaniu procesami produkcyjnymi na poziomie wydziału.

Systemy ERP umożliwiają gromadzenie i analizę danych z różnych obszarów przedsiębiorstwa, takich jak finanse, zaopatrzenie, sprzedaż czy produkcja. Dzięki temu, odpowiednio skonfigurowane ERP mogą dostarczać informacje kluczowe dla planowania wewnątrzwydziałowego. Pracownicy odpowiedzialni za planowanie mogą analizować prognozy sprzedaży, dostępność surowców, zdolność produkcyjną i inne czynniki, aby opracować optymalny plan produkcji.

MES natomiast umożliwia monitorowanie i kontrolę procesów produkcyjnych na poziomie wydziału. Dzięki MES, przedsiębiorstwa mogą śledzić postęp produkcji, monitorować wydajność maszyn i pracowników oraz identyfikować ewentualne problemy. Te informacje są niezwykle cenne dla planowania wewnątrzwydziałowego, ponieważ pozwalają na identyfikację obszarów wymagających optymalizacji i podejmowanie odpowiednich działań.

Analiza danych dotyczących wydajności, czasu cyklu, zużycia surowców i innych wskaźników

W planowaniu wewnątrzwydziałowym analiza danych jest kluczowa. Przedsiębiorstwa mogą korzystać z różnych wskaźników, takich jak wydajność, czas cyklu, zużycie surowców czy wskaźniki jakości, aby ocenić efektywność swoich procesów produkcyjnych. Analiza tych danych pozwala na identyfikację obszarów wymagających optymalizacji oraz podejmowanie działań mających na celu poprawę wydajności i efektywności.

Współczesne narzędzia analityczne i oprogramowanie biznesowe umożliwiają gromadzenie, analizę i wizualizację danych w czasie rzeczywistym. Dzięki temu, pracownicy odpowiedzialni za planowanie wewnątrzwydziałowe mają dostęp do aktualnych informacji, które mogą służyć jako podstawa do podejmowania decyzji. Na przykład, jeśli analiza danych wykazuje, że czas cyklu produkcji jest zbyt długi, planiści mogą podjąć działania mające na celu skrócenie czasu cyklu i poprawę efektywności.

Planowanie zasobów ludzkich w kontekście planowania wewnątrzwydziałowego

Planowanie zasobów ludzkich jest istotnym aspektem planowania wewnątrzwydziałowego. Przedsiębiorstwa muszą odpowiednio zarządzać swoimi zasobami ludzkimi, aby zapewnić odpowiednią liczbę pracowników o odpowiednich umiejętnościach w odpowiednich miejscach i czasach.

Narzędzia i technologie wspomagające planowanie zasobów ludzkich (Human Resource Planning - HRP) mogą być wykorzystane w kontekście planowania wewnątrzwydziałowego. Przedsiębiorstwa mogą korzystać z systemów HRP, które umożliwiają gromadzenie danych dotyczących pracowników, ich umiejętności, doświadczenia, dostępności i preferencji. Dzięki temu, planiści mogą skutecznie zarządzać zasobami ludzkimi, przewidując zapotrzebowanie na pracowników, identyfikując luki w umiejętnościach oraz planując rozwój i szkolenie pracowników.

Wyzwania i możliwości planowania wewnątrzwydziałowego

Równoważenie przepływu pracy i obciążenie linii produkcyjnych

W ramach planowania wewnątrzwydziałowego jednym z kluczowych wyzwań jest równoważenie przepływu pracy i obciążenia linii produkcyjnych. Oznacza to, że należy zapewnić, aby prace na poszczególnych etapach produkcji były rozłożone równomiernie, a linie produkcyjne pracowały w sposób optymalny. Jest to niezwykle istotne, ponieważ nierównomierny przepływ pracy może prowadzić do nadmiernego obciążenia niektórych etapów produkcji, co może prowadzić do opóźnień i niedoskonałości w procesach produkcyjnych. Planowanie wewnątrzwydziałowe daje możliwość identyfikacji i eliminacji takich niezgodności, co przyczynia się do zwiększenia efektywności produkcji.

Kontrole jakości i zarządzanie jakością na poszczególnych etapach produkcji

Kolejnym istotnym aspektem planowania wewnątrzwydziałowego jest kontrola jakości i zarządzanie jakością na poszczególnych etapach produkcji. Oznacza to, że w ramach planowania wewnątrzwydziałowego należy uwzględnić odpowiednie procedury kontroli jakości oraz metody zarządzania jakością, które pozwolą na monitorowanie i zapewnienie wysokiej jakości produktów na każdym etapie produkcji. Dzięki temu można uniknąć produkcji wadliwych produktów, co ma kluczowe znaczenie dla zadowolenia klientów i reputacji firmy.

Zarządzanie zapasami surowców i materiałów w planowaniu wewnątrzwydziałowym

Planowanie wewnątrzwydziałowe obejmuje również zarządzanie zapasami surowców i materiałów. W ramach tego procesu należy odpowiednio prognozować zapotrzebowanie na surowce i materiały, aby zapewnić ich ciągłe dostępność w odpowiednich ilościach i w odpowiednim czasie. Zarządzanie tymi zapasami jest istotne zarówno pod względem efektywności produkcji, jak i minimalizacji kosztów magazynowania. Planowanie wewnątrzwydziałowe daje możliwość optymalizacji procesu zarządzania zapasami poprzez wykorzystanie odpowiednich narzędzi i technik, takich jak prognozowanie popytu, metody Just-in-Time czy analiza ABC.

Aspekty zrównoważonego rozwoju w planowaniu wewnątrzwydziałowym

Wraz z rosnącą świadomością ekologiczną, planowanie wewnątrzwydziałowe staje się również narzędziem służącym do uwzględniania aspektów zrównoważonego rozwoju. Odpowiednie zarządzanie procesami produkcji może przyczynić się do zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko, poprzez redukcję zużycia surowców, energii i emisji szkodliwych substancji. Planowanie wewnątrzwydziałowe pozwala na identyfikację obszarów, w których można wprowadzić zmiany mające na celu zwiększenie efektywności ekologicznej produkcji i ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne.

Planowanie wewnątrzwydziałowe w branżach usługowych

Planowanie wewnątrzwydziałowe nie dotyczy tylko branż produkcyjnych, ale może być również z powodzeniem stosowane w branżach usługowych. W przypadku usług, planowanie wewnątrzwydziałowe polega na określeniu optymalnego harmonogramu świadczenia usług oraz efektywnego wykorzystania zasobów, takich jak pracownicy, sprzęt czy czas. Dzięki planowaniu wewnątrzwydziałowemu można zoptymalizować procesy świadczenia usług, co przekłada się na zwiększenie satysfakcji klientów i efektywności działania.

Harmonogramowanie konserwacji i napraw maszyn w planowaniu wewnątrzwydziałowym

W ramach planowania wewnątrzwydziałowego istotnym aspektem jest również harmonogramowanie konserwacji i napraw maszyn. Wszelkie maszyny i urządzenia wykorzystywane w procesach produkcyjnych wymagają regularnych przeglądów, konserwacji i ewentualnych napraw, aby utrzymać ich sprawność i wydajność. Planowanie wewnątrzwydziałowe pozwala na odpowiednie zaplanowanie tych działań, tak aby nie zakłócały one procesów produkcyjnych, a jednocześnie zapewniały utrzymanie maszyn w dobrym stanie technicznym. Dzięki temu można uniknąć awarii maszyn i przerw w produkcji, co ma istotne znaczenie dla efektywności działania przedsiębiorstwa.

Zarządzanie ryzykiem i zarządzanie projektami wewnątrz wydziału

W ramach planowania wewnątrzwydziałowego należy również uwzględnić zarządzanie ryzykiem i zarządzanie projektami wewnątrz wydziału. Zarządzanie ryzykiem polega na identyfikacji, analizie i minimalizacji ryzyka związanego z danymi procesami produkcyjnymi. Natomiast zarządzanie projektami wewnątrz wydziału obejmuje planowanie, organizację i kontrolę konkretnych projektów realizowanych w ramach danego wydziału. Odpowiednie zarządzanie ryzykiem i projektami wpływa na efektywność działania przedsiębiorstwa, minimalizację strat i zwiększenie skuteczności realizowanych działań.

Optymalizacja kosztów w planowaniu wewnątrzwydziałowym

Ostatnim, ale nie mniej istotnym aspektem planowania wewnątrzwydziałowego jest optymalizacja kosztów. Poprzez odpowiednie planowanie procesów produkcyjnych, zarządzanie zasobami i wykorzystanie odpowiednich narzędzi i technik, można przyczynić się do minimalizacji kosztów produkcji. Optymalizacja kosztów jest ważna zarówno dla zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstwa, jak i zwiększenia zysków. Planowanie wewnątrzwydziałowe daje możliwość identyfikacji obszarów, w których można wprowadzić zmiany mające na celu redukcję kosztów, poprawę efektywności i zwiększenie rentowności działalności.

Planowanie wewnątrzwydziałowe — artykuły polecane

Rytmiczność produkcji — Planowanie międzywydziałowe — Cyklogram — Proces technologiczny — Kalkulacja doliczeniowa — Wykres Gantta — Organizacja pracy — Koszt postulowany — Marszruta

Bibliografia

• Pasterniak K. (2005), Zarys zarządzania produkcją, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Andrzej Kogut