Nieuczciwa konkurencja

Nieuczciwa konkurencja - obszar prawa prywatnego mający na celu ochronę interesów przedsiębiorców, aby nie był on mylony z innym przedsiębiorcą, a także konsumentów w sytuacjach dotyczących wprowadzania ich w błąd, które skutkują mylnym wyobrażeniem na temat pochodzenia dóbr i usług na rynku. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji funkcjonuje w Polsce od 16 kwietnia 1993 roku i przeszła diametralne zmiany odnośnie zasad konkurowania na zasadach wolnej konkurencji oraz dostępu do rynku na wolnych prawach w porównaniu do wcześniej obowiązującej ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 roku (A.Lubicz-Posochowska 2014, s. 7-8).

Konkurencja

Pojęcie konkurencja wywodzi się z łacińskiego słowa concurrentia, co w tłumaczeniu na język polski znaczy “biec razem" i dotyczy ściśle współzawodnictwa. Termin ten jest integralnie połączony z ekonomią jako nauką. Konkurencja związana jest z rywalizacją między stronami, których celem jest osiągnięcie jak najlepszej pozycji na rynku z wykorzystaniem wszelkich narzędzi takich jak: cena, reklama, komunikacja marketingowa, innowacje, obsługa klienta, gwarancja itp. Jest to proces, którego strony dążą do urzeczywistnienia własnych interesów i starają się przedstawić coraz to lepsze oferty, natomiast wszystkie aspekty związane z konkurencją można podzielić na dwa rodzaje: cenową i pozacenową. Funkcjonuje ona wśród kupujących, a także sprzedających. Ma ona wpływ na stałe odkrywanie możliwości produkcyjnych przedsiębiorstwa i ciągłe doskonalenie co prowadzi do rozwoju gospodarczego (G.Rosa 2013, s. 13-15).

Model konkurencji doskonałej jest modelem tylko i wyłącznie teoretycznym, dzięki czemu można spotkać się również z konkurencją niedoskonałą do której zalicza się między innymi konkurencja monopolistyczna lub oligopolistyczna. Reguły uczciwej konkurencji są stale zakłócane ze względu na:

• ograniczenie konkurencji poprzez osiągnięcie przez niektóre przedsiębiorstwa dominującego stanowiska na rynku albo przez unieważnienie konkurencji w przypadku, gdy jedno przedsiębiorstwo osiągnie pozycję monopolistyczną,
• stosowanie nieuczciwych, niezgodnych z prawem środkami konkurowania (A.Malarewicz-Jakubów 2013, s. 2-3).

Definicja czynu nielegalnej konkurencji

Czyn nielegalnej konkurencji jest to postępowanie sprzeczne z obowiązującym prawem lub właściwymi obyczajami, jeśli w jakikolwiek sposób zagraża lub narusza dobro innego przedsiębiorcy lub konsumenta. W ustawie o zwalczaniu nielegalnej konkurencji zostały wymienione najczęstsze zachowania uznawane prawnie za nielegalną konkurencję. Katalog czynów nieuczciwej konkurencji obejmuje:

• nieodpowiednie oznaczenie przedsiębiorstwa (wprowadzające w błąd przez zastosowanie firmy, nazwy, godła, skrótu lub pozostałych, znamiennych symboli używanych wcześniej prawnie przez inne przedsiębiorstwo),
• nieodpowiednie oznaczenie towarów lub usług (wprowadzające w błąd lub jego brak, przez co konsument nie ma informacji odnośnie pochodzenia, ilości, jakości, daty spożycia, naprawy i innych podobnych aspektów, związanych również z ukryciem ryzyka wiążącego się z użytkowaniem towaru lub usługi),
• nieprawidłowe oznakowanie pochodzenia geograficznego towarów lub usług (nieprawdziwy opis pochodzenia produktu wskazujący na kraj, region lub miejscowość na etykiecie albo w działalności handlowej, marketingowej, w rachunkach czy też pozostałych dokumentach),
• naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa (ujawnienie do informacji publicznej doniesień technicznych, technologicznych, organizacyjnych lub innych znaczących dla przedsiębiorstwa komunikatów, w sytuacji gdy przedsiębiorca ma na celu ich poufność i są związane z zagrożeniem jego interesu),
• zachęcanie do rozwiązania lub niezrealizowania umowy (nakłanianie jednostki pracującej u innego przedsiębiorcy do niedopełnienia wszelkich obowiązków na rzecz korzyści własnych lub osobom trzecim),
• plagiatorstwo towaru (kopiowanie, naśladownictwo produktu gotowego przez co konsument może zmagać się z problemem dotyczącym ustalenia tożsamości producenta),
• zniesławienie lub niemoralne zachwalanie (rozgłaszanie nieprawdziwych informacji, wprowadzanie w błąd opinii publicznej dla własnych korzyści),
• powstrzymywanie przed wejściem na rynek (stosowanie wszelkich czynności w celu utrudnienia dostępu rynek innym przedsiębiorstwom),
• łapówkarstwo osoby sprawującej funkcję publiczną (przekupstwo osoby będącej przedsiębiorcą, która działa na rzecz przedsiębiorcy),
• nieuczciwą lub zakazaną reklamę (sprzeczna z prawem i właściwymi obyczajami, wpływająca na godność, wprowadzająca w błąd, wpływająca na emocje i uczucia przez wykorzystywaniu między innymi lęku, przesądów czy ufności dzieci),
• aranżację sprzedaży lawinowej (składanie obietnic konsumentom związanych z korzyściami materialnymi w zamian za namawianie ich do nakłonienia innych * jednostek do realizacji tego samego przedsięwzięcia),
• kierowanie lub tworzenie działalności w systemie konsorcyjnym (zarządzanie mieniem uzyskanym w wyniku grupy z uczestnictwem konsumentów, powstałym na rzecz finansowania zakupu praw, rzeczy ruchomych, nieruchomości lub usług dla celów uczestników grupy).

Katalog czynów nieuczciwej konkurencji jest jedynie zbiorem przykładów, ponieważ postępowanie, które spełnia określone uwarunkowania i nie jest zapisane w katalogu może być również uznane za czyn nieuczciwej konkurencji (M.Żelichowski 2011, s. 4-12).

Różne modele konkurencji (doskonała, niedoskonała, nieuczciwa)

Istnieją różne modele konkurencji, które opisują różne poziomy konkurencyjności na rynku. Pierwszym modelem jest konkurencja doskonała, która zakłada, że na rynku istnieje wiele małych firm, które są takie same pod względem wielkości, produktów, kosztów i ceny. Żadna firma nie ma wpływu na cenę rynkową, a dostęp do informacji jest powszechny. W takim modelu konkurencji nie ma miejsca na nieuczciwe praktyki, ponieważ każda firma ma takie same szanse na zdobycie klientów.

Kolejnym modelem jest konkurencja niedoskonała, która występuje w rzeczywistości. W tym przypadku na rynku działają firmy o różnej wielkości, produktywności, kosztach i cenach. Firmy mogą wpływać na cenę rynkową poprzez różne strategie marketingowe i innowacyjne. W takim modelu konkurencji mogą pojawiać się nieuczciwe praktyki, takie jak dumping cenowy czy fałszowanie informacji.

Trzeci model to nieuczciwa konkurencja, która polega na stosowaniu nieuczciwych praktyk w celu zdobycia przewagi nad konkurentami. Przykłady nieuczciwej konkurencji to m.in. kradzież własności intelektualnej, dezinformacja, przekupywanie pracowników konkurencji, a także przemyt czy nielegalne subsydiowanie. Nieuczciwa konkurencja jest niezgodna z zasadami rynkowej gospodarki i stanowi naruszenie prawa.

Skutki nieuczciwej konkurencji dla rynku i przedsiębiorstw

Nieuczciwa konkurencja ma negatywne skutki zarówno dla rynku, jak i dla przedsiębiorstw. Na poziomie rynku, nieuczciwa konkurencja prowadzi do zniekształcenia konkurencyjności i zakłócenia równowagi rynkowej. Firmy stosujące nieuczciwe praktyki mogą zdobyć większy udział w rynku kosztem innych uczestników, co prowadzi do nierównego rozkładu zasobów i utrudnia rozwój uczciwej konkurencji.

Dla przedsiębiorstw, nieuczciwa konkurencja może prowadzić do strat finansowych, utraty reputacji i trudności w utrzymaniu konkurencyjnej pozycji na rynku. Firmy, które stosują nieuczciwe praktyki, mogą wygrywać zamówienia, zdobywać klientów czy wpływać na ceny w sposób sprzeczny z prawem i etyką biznesową. Takie działania prowadzą do osłabienia zaufania klientów i innych uczestników rynku, co może mieć długoterminowe konsekwencje dla przedsiębiorstwa.

W związku z tym, walka z nieuczciwą konkurencją jest istotna dla utrzymania zdrowego i uczciwego funkcjonowania rynku. Wymaga ona skutecznych przepisów prawnych, odpowiedniego nadzoru i egzekwowania prawa. Przedsiębiorstwa powinny również działać zgodnie z zasadami etycznymi i promować uczciwość w relacjach biznesowych.

Skutki nieuczciwej konkurencji

Zakłócenia na rynku

Nieuczciwa konkurencja ma poważne skutki dla rynku i prowadzi do zakłóceń w jego funkcjonowaniu. Przede wszystkim, firmy działające nieuczciwie mogą wprowadzać na rynek produkty lub usługi o niższej jakości, ale oferowane po atrakcyjnych cenach. Tego rodzaju praktyki wprowadzają dezinformację wśród konsumentów, którzy mogą być zdezorientowani i nieświadomi prawdziwej wartości oferowanych produktów. W rezultacie, uczciwe przedsiębiorstwa mogą napotykać trudności w utrzymaniu swojej konkurencyjności i ponosić straty finansowe.

Dodatkowo, nieuczciwa konkurencja może prowadzić do utraty zaufania konsumentów do rynku jako całości. Kiedy klienci są oszukiwani lub wprowadzani w błąd przez nieuczciwe firmy, ich zaufanie do innych przedsiębiorstw również może zostać podważone. To może prowadzić do ogólnego spadku popytu na produkty i usługi, co z kolei negatywnie wpływa na rozwój całej branży.

Ograniczenie wyboru dla konsumentów

Nieuczciwa konkurencja ma również negatywny wpływ na wybór dla konsumentów. Kiedy nieuczciwe firmy dominują na rynku, mogą one wyeliminować konkurencję, co prowadzi do ograniczenia dostępności różnorodnych produktów i usług. Konsumentom może brakować alternatyw, co w efekcie prowadzi do ograniczenia ich wyboru.

Dodatkowo, nieuczciwa konkurencja może prowadzić do wzrostu cen. Jeśli nieuczciwe firmy mają kontrolę nad rynkiem i wyeliminują konkurencję, mogą łatwo podnosić ceny swoich produktów lub usług. Konsumentom pozostaje tylko akceptować te wyższe ceny lub rezygnować z zakupu. Ograniczenie wyboru dla konsumentów wpływa negatywnie na ich zdolność do dokonywania świadomych zakupów i znalezienia najlepszych ofert na rynku.

Negatywny wpływ na innowacyjność i rozwój przedsiębiorstw

Nieuczciwa konkurencja może również poważnie ograniczyć innowacyjność i rozwój przedsiębiorstw. Kiedy nieuczciwe firmy przeważają na rynku, uczciwe przedsiębiorstwa mogą mieć trudności z pozyskiwaniem środków na inwestycje w badania i rozwój. Ograniczone zasoby finansowe prowadzą do braku środków na opracowywanie nowych produktów, usprawnianie procesów produkcyjnych i wprowadzanie innowacji.

Ponadto, nieuczciwa konkurencja może demotywować przedsiębiorstwa do podejmowania ryzyka i innowacji. Jeśli firmy nie mają gwarancji, że ich inwestycje i innowacyjne pomysły będą chronione przed nieuczciwymi praktykami konkurencji, mogą zrezygnować z ryzykownych przedsięwzięć. To ogranicza potencjał rozwoju i innowacyjności całej branży.

Społeczne i etyczne aspekty nieuczciwej konkurencji

Zaufanie konsumentów a etyka biznesu

Zjawisko nieuczciwej konkurencji ma negatywny wpływ na zaufanie konsumentów do przedsiębiorstw i prowadzi do naruszenia etyki biznesu. Kiedy klienci odkrywają, że firma działa nieuczciwie, ich zaufanie do niej zostaje zachwiane. To zaufanie jest kluczowe dla utrzymania długotrwałej relacji między konsumentem a przedsiębiorstwem. Nieuczciwa konkurencja może obejmować takie działania jak wprowadzanie klientów w błąd, stosowanie agresywnych taktyk sprzedażowych, rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o konkurencji lub manipulowanie opinią publiczną.

Etyka biznesu wymaga od przedsiębiorstw uczciwego i odpowiedzialnego postępowania. Przedsiębiorcy powinni działać zgodnie z zasadami moralnymi, szanować prawa konsumentów i postępować w sposób transparentny. Nieuczciwa konkurencja stoi w sprzeczności z tymi wartościami i prowadzi do utraty zaufania konsumentów. Kiedy firma nie dba o etykę biznesu, ryzykuje utratę klientów i pogorszenie swojego wizerunku.

W celu zapobiegania nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorstwa powinny opracować i wdrożyć kodeksy etyczne, które będą regulować ich zachowanie wobec klientów, konkurentów i społeczeństwa. Kodeksy te powinny obejmować zasady uczciwości, przejrzystości, zdrowej konkurencji oraz poszanowania praw konsumentów. Przedsiębiorcy powinni również inwestować w edukację pracowników, aby ci byli świadomi znaczenia etyki biznesu i potrafili rozpoznawać sytuacje, w których może wystąpić nieuczciwa konkurencja.

Ochrona reputacji przedsiębiorstw

Nieuczciwa konkurencja może mieć poważne konsekwencje dla reputacji przedsiębiorstwa. Gdy firma jest zamieszana w działania nieetyczne lub nieuczciwe, jej reputacja może zostać poważnie nadszarpnięta. Reputacja jest niezwykle ważna dla przedsiębiorstwa, ponieważ wpływa na jego wizerunek, zaufanie klientów oraz zdolność do pozyskiwania nowych klientów i utrzymania obecnych.

Przedsiębiorstwa powinny zadbać o ochronę swojej reputacji poprzez monitorowanie działań konkurencji i reagowanie na przypadki nieuczciwej konkurencji. Ważne jest, aby przedsiębiorcy byli proaktywni i podejmowali odpowiednie kroki w celu ochrony swojego wizerunku. Mogą to obejmować działania prawne przeciwko konkurentom, którzy naruszają zasady uczciwej konkurencji, oraz informowanie klientów o działaniach podejmowanych w celu zwalczania nieuczciwej konkurencji.

Ważnym elementem ochrony reputacji jest również budowanie pozytywnych relacji z klientami i społecznością. Przedsiębiorstwa powinny być otwarte na dialog z klientami i reagować na ich potrzeby i oczekiwania. Komunikacja i transparentność są kluczowe dla budowania zaufania i utrzymania dobrej reputacji.

Sądownictwo w przypadku nieuczciwej konkurencji

Prawa poszkodowanych stron

W przypadku wystąpienia nieuczciwej konkurencji, poszkodowane strony mają prawo do ochrony swoich interesów poprzez skorzystanie z systemu sądownictwa. Istnieje szereg przepisów prawnych, które regulują tę kwestię i umożliwiają poszkodowanym stroną dochodzenie swoich praw.

W ramach prawa ochrony konkurencji, poszkodowane strony mają prawo do odszkodowania za poniesione szkody. Sądy mają obowiązek uwzględniać wszystkie okoliczności sprawy i udzielać sprawiedliwego zadośćuczynienia. W przypadku udowodnienia nieuczciwej konkurencji, sąd może również wydać nakaz zaprzestania dalszego naruszania praw uczciwej konkurencji przez sprawcę.

Ponadto, poszkodowane strony mają prawo do dochodzenia swoich praw w drodze postępowania cywilnego. Mogą składać pozwy przeciwko sprawcom nieuczciwej konkurencji i żądać naprawienia wyrządzonej szkody. Sądy mają obowiązek rozpatrzenia tych spraw i podjęcia odpowiednich działań mających na celu przywrócenie uczciwej konkurencji na rynku.

Składanie skarg i dochodzenie praw w drodze sądowej

Aby dochodzić swoich praw w drodze sądowej, poszkodowane strony muszą złożyć skargę do właściwego sądu. Skargę należy sformułować w sposób precyzyjny i zawrzeć w niej wszystkie istotne informacje dotyczące naruszenia praw konkurencji.

W przypadku nieuczciwej konkurencji, istotne jest udowodnienie, że doszło do naruszenia przepisów prawa i że działania konkurencyjne były nieuczciwe. Poszkodowane strony powinny przedstawić dowody, które potwierdzą, że poniosły szkodę w wyniku nieuczciwej konkurencji, oraz udowodnić, że działania konkurencyjne sprawcy były sprzeczne z zasadami uczciwej konkurencji.

Po złożeniu skargi, sąd przeprowadza postępowanie, w trakcie którego analizuje zgromadzone dowody i wysłuchuje argumentów obu stron. Sąd ma obowiązek rozstrzygnięcia sprawy na podstawie obowiązującego prawa i przy uwzględnieniu zasad uczciwej konkurencji.

W przypadku udowodnienia nieuczciwej konkurencji, sąd może orzec o zobowiązaniu sprawcy do zapłacenia odszkodowania poszkodowanej stronie. Sąd może również wydać nakaz zaprzestania dalszego naruszania praw konkurencji przez sprawcę. Wyrok sądu jest wiążący i obowiązujący dla obu stron.

Dochodzenie praw w drodze sądowej może być czasochłonne i kosztowne. Poszkodowane strony powinny więc dobrze się przygotować do postępowania sądowego i skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie konkurencji. Profesjonalna pomoc prawna może znacznie zwiększyć szanse na odzyskanie wyrządzonej szkody i przywrócenie uczciwej konkurencji na rynku.

Nieuczciwa konkurencja — artykuły polecane

Koszty reprezentacji — Monopol — Reklama porównawcza — Cyberbezpieczeństwo — Kryptoreklama — Sprzedaż bezpośrednia — Konsument — Antyreklama — Umowa współpracy

Bibliografia

• Lubicz-Posochowska A. (2014), Podmioty odpowiedzialne za czyn nieuczciwej konkurencji, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Malarewicz-Jakubów A. (2013), Konkurencja a nieuczciwa konkurencja, Zarządzanie i finanse, nr 3
• Rosa G. (2013), Konkurencja na rynku usług transportowych, Wydawnictwo Ch Beck, Warszawa
• Żelichowski M. (2011), Nieuczciwa konkurencja - wyjaśnienie pojęć: konsument i przedsiębiorca, reklama, czyn nieuczciwej konkurencji, Kancelaria Notarialna, Kielce

Autor: Klaudia Satoła