Granice przedsiębiorstwa - elastyczność

Granice przedsiębiorstwa odnoszą się do zakresu, w jakim organizacja jest skoncentrowana na swoim wewnętrznym funkcjonowaniu i oddzielona od otoczenia zewnętrznego. Tradycyjnie granice przedsiębiorstwa były wyraźnie określone przez struktury hierarchiczne, procedury i zasady, które ograniczały przepływ informacji i współpracę zewnętrzną.

Współczesne podejście do zarządzania granicami przedsiębiorstwa koncentruje się na elastyczności i otwartości na zewnętrzne wpływy. Granice przedsiębiorstwa stają się bardziej płynne, co umożliwia organizacji lepszą adaptację do zmieniającego się otoczenia biznesowego. Przełamanie tradycyjnych granic przedsiębiorstwa jest kluczowe dla sukcesu organizacji w dzisiejszym dynamicznym i globalnym środowisku.

Koncepcja określana z języka angielskiego jako boundaryless organization to ujęcie organizacji, która się rozwija, ale usytuowanie dotychczasowych granic może się zmieniać. Przykładem może być redukcja ilości poziomów pomiędzy kierownictwem najwyższego szczebla zarządzania, a stanowiskami wykonawczymi, usytuowanymi najniżej w hierarchii struktury organizacyjnej.

Innymi przykładem jest łączenie poszczególnych funkcji, aby wykorzystać zróżnicowane umiejętności osób realizujących poszczególne funkcje. Podejście takie znajduje odzwierciedlenie min. w przyporządkowaniu grup osób reprezentujących odmienne funkcje do realizacji poszczególnych procesów w przedsiębiorstwie.

Należy podkreślić, że prezentowana koncepcja rozwija się wraz z aktualnymi działaniami dostosowawczymi przedsiębiorstw w odpowiedzi na zmiany rynkowych warunków działania. Dotyczy to zwłaszcza zacieśniania współpracy organizacji z innymi jednostkami, które mogą ingerować znacząco w działalność rozpatrywanej organizacji. Zakresy zadań wykonywanych przez takie jednostki mogą się także istotnie zmieniać. Jako przykład można podać podejmowanie współpracy z wyspecjalizowanym usługodawcą w outsourcingu, co może być związane z okresowym rozszerzaniem lub ograniczaniem zakresów działań zlecanych takiej jednostce.

Jak podkreślają w swojej pracy R. Ashkenas, D. Ulrich, T. Jick i S. Kerr [1998] podstawowym założeniem stosowania koncepcji organizacji pozbawionej granic (boundaryless organization) nie jest wyeliminowanie wszystkich granic występujących w takiej organizacji, ale zapewnienie ich "przenikalności". Zdaniem wspomnianych autorów, w tradycyjnym rozumieniu granice organizacji oznaczają sztywne bariery pomiędzy działaniami kooperantów, pomiędzy funkcjami wewnątrz przedsiębiorstw oraz pomiędzy stanowiskami przełożonych i podwładnych.

W ujęciu ogólnym nowoczesna organizacja, traktowana jako żywy organizm dostosowujący się do zmieniających się warunków działania powinna natomiast charakteryzować się przenikalnością i elastycznością granic. Autorzy wyróżnili także informacje jako jeden z podstawowych rodzajów zasobów, którego przepływ powinien zostać usprawniony poprzez zwiększenie przenikalności i uelastycznienie granic.

Ukierunkowanie na zmniejszenie znaczenia granic wewnętrznych i zewnętrznych organizacji w celu ułatwienia przepływu wiedzy w organizacji a także pomiędzy współpracującymi organizacjami eksponują także w swojej pracy C. L. Wang i P. K. Ahmed [2003]. W swojej pracy autorzy wyróżnili podstawowe warunki, które powinny zostać spełnione, aby efektywnie zarządzać wiedzą w organizacjach. Wśród tych warunków wyróżniono [C. L. Wang, P. K. Ahmed, 2003, s. 55]:

• przenikalność granic wewnętrznych i zewnętrznych organizacji,
• zapewnienie przepływu informacji pomiędzy współpracującymi jednostkami, ale także pomiędzy współpracującymi organizacjami,
• swobodne kształtowanie nieformalnych relacji pomiędzy pracownikami w jednostce, pomiędzy współpracującymi jednostkami, a także pomiędzy współpracującymi organizacjami.

Należy dodać, że w przypadku współpracy kilku organizacji przekazywanie wiedzy wymaga spełnienia wymienionych warunków przez wszystkich kooperantów.

Elastyczność granic przedsiębiorstwa

Elastyczność granic przedsiębiorstwa jest pojęciem, które odnosi się do zdolności organizacji do dostosowania i przekraczania tradycyjnych granic, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Istnieje jednak pewne rozróżnienie między elastycznością granic a całkowitym wyeliminowaniem granic.

Całkowite wyeliminowanie granic oznacza, że organizacja działa w sposób, który umożliwia swobodne przepływy informacji, zasobów i ludzi bez żadnych ograniczeń. Przykładem takiej sytuacji może być wirtualna organizacja, która działa w oparciu o zdecentralizowaną strukturę, wykorzystując komunikację online i zdalne narzędzia pracy. W takim przypadku granice pomiędzy oddziałami czy pracownikami są praktycznie niewidoczne, a elastyczność granic jest osiągnięta poprzez całkowite ich zaniknięcie.

Z drugiej strony, elastyczność granic oznacza, że organizacja ma zdolność do dynamicznego przekraczania i przenoszenia granic, w zależności od potrzeb i okoliczności. Granice mogą być ustalane i zmieniane w zależności od celów strategicznych organizacji, a elastyczność jest osiągana poprzez dostosowywanie się do zmieniającego się otoczenia. Przykładem takiej sytuacji może być organizacja, która korzysta z outsourcingu, aby zwiększyć swoją elastyczność, przekraczając granice wewnętrzne i korzystając z zewnętrznych dostawców.

Ważne jest zrozumienie, że zarówno elastyczność granic, jak i całkowite wyeliminowanie granic mają swoje zalety i wady, a ich zastosowanie zależy od indywidualnych potrzeb i kontekstu organizacji.

Znaczenie elastyczności granic dla organizacji

Elastyczność granic przedsiębiorstwa ma kluczowe znaczenie dla organizacji w dzisiejszym dynamicznym i globalnym środowisku biznesowym. Daje organizacji możliwość szybkiego reagowania na zmieniające się warunki rynkowe, zapewniając jednocześnie efektywność operacyjną i konkurencyjność.

Przede wszystkim, elastyczność granic umożliwia organizacji dostosowanie się do zmieniających się potrzeb klientów. Pozwala na szybkie wchodzenie na nowe rynki, wprowadzanie nowych produktów i usług oraz dostosowywanie się do zmieniających się preferencji i oczekiwań klientów. Dzięki temu organizacja może utrzymać swoją konkurencyjność i zyskać przewagę na rynku.

Ponadto, elastyczność granic umożliwia organizacji lepsze wykorzystanie zasobów. W przypadku, gdy organizacja ma zdolność do przekraczania granic wewnętrznych, może łatwiej korzystać z zewnętrznych dostawców czy partnerów, co pozwala na efektywne zarządzanie zasobami. Może również umożliwić organizacji dostęp do nowych technologii, ekspertów czy rynków, które mogą być poza tradycyjnymi granicami organizacji.

Elastyczność granic jest również istotna dla budowania zdolności adaptacyjnych organizacji. W dynamicznym środowisku biznesowym, organizacje muszą być gotowe na zmiany i przystosowywanie się do nowych warunków. Elastyczność granic pozwala na szybką reorganizację, restrukturyzację czy zmianę strategii, aby sprostać nowym wyzwaniom i możliwościom.

Technologie wspierające elastyczność granic

Aby osiągnąć elastyczność granic przedsiębiorstwa, organizacje często korzystają z różnych technologii, które wspierają przekraczanie granic i efektywne zarządzanie nimi.

Technologia informacyjna odgrywa kluczową rolę w umożliwianiu elastyczności granic. Systemy zarządzania informacją, takie jak systemy ERP (Enterprise Resource Planning) czy CRM (Customer Relationship Management), umożliwiają organizacji skuteczne zarządzanie danymi i informacjami. Dzięki nim, organizacja może łatwo udostępniać informacje wewnętrznym i zewnętrznym interesariuszom, przekraczać granice między oddziałami czy partnerami biznesowymi, oraz szybko reagować na zmieniające się potrzeby i oczekiwania.

Analiza danych i sztuczna inteligencja są kolejnymi technologiami, które wspierają elastyczność granic przedsiębiorstwa. Poprzez analizę danych, organizacja może uzyskać wgląd w swoje procesy, wykrywać trendy i wzorce oraz podejmować lepsze decyzje biznesowe. Sztuczna inteligencja może wspierać organizację w automatyzacji zadań, personalizacji oferty czy rekomendacji dla klientów, co zwiększa elastyczność i efektywność działania.

Elastyczne zarządzanie zasobami

Outsourcing jako narzędzie rozszerzania granic przedsiębiorstwa

Outsourcing jest jednym z najważniejszych narzędzi, które pozwalają przedsiębiorstwom elastycznie zarządzać swoimi zasobami. Polega on na przekazaniu określonych funkcji lub procesów biznesowych zewnętrznym dostawcom, którzy są specjalistami w danej dziedzinie. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą skupić się na swoich kluczowych kompetencjach, podczas gdy inne zadania są realizowane przez profesjonalistów z zewnątrz.

Outsourcing umożliwia przedsiębiorstwom rozszerzenie granic poprzez korzystanie z zasobów i wiedzy firm zewnętrznych. Daje to możliwość szybkiego dostępu do nowych technologii, umiejętności czy też rynków, które mogą przynieść przewagę konkurencyjną. Ponadto, outsourcing pozwala na redukcję kosztów poprzez zewnętrzne finansowanie i minimalizację inwestycji w infrastrukturę.

Jednakże, outsourcing nie jest pozbawiony wad. Ważne jest dokładne określenie i kontrola umowy z dostawcą, aby uniknąć problemów z jakością, terminowością czy też poufnością informacji. Ponadto, niektóre przedsiębiorstwa mogą obawiać się utraty kontroli nad pewnymi procesami, dlatego ważne jest odpowiednie zarządzanie relacjami z dostawcami.

Elastyczne formy zatrudnienia

Elastyczne formy zatrudnienia, takie jak umowy o pracę tymczasową, kontrakty zlecenia czy outsourcing pracowników, są kolejnym narzędziem pozwalającym przedsiębiorstwom na elastyczne zarządzanie zasobami. Pozwalają one na szybkie dostosowanie się do zmieniających się warunków rynkowych.

Umowy o pracę tymczasową są szczególnie popularne w sektorze usług, gdzie zapotrzebowanie na pracowników różni się w zależności od sezonu czy projektów. Pracownicy tymczasowi są zatrudniani na określony czas i mogą być zwolnieni, gdy już nie są potrzebni. Jest to korzystne dla przedsiębiorstw, które mogą uniknąć długoterminowych zobowiązań związanych z zatrudnieniem.

Kontrakty zlecenia są kolejnym przykładem elastycznych form zatrudnienia. Pracownicy na umowach zlecenia są zatrudniani na określony czas lub projekt i wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia. Jest to korzystne dla przedsiębiorstw, które potrzebują specjalistycznych umiejętności na krótki okres czasu.

Outsourcing pracowników polega na zatrudnianiu pracowników zewnętrznych, którzy wykonują określone zadania lub procesy biznesowe. Pozwala to przedsiębiorstwom na skorzystanie z wiedzy i doświadczenia osób, które są specjalistami w danej dziedzinie, bez konieczności zatrudniania ich na stałe.

Partnerstwa strategiczne i sieci biznesowe

Partnerstwa strategiczne i sieci biznesowe są kolejnymi narzędziami, które pozwalają przedsiębiorstwom na elastyczne zarządzanie zasobami. Polegają one na nawiązywaniu strategicznych relacji z innymi firmami w celu wspólnego realizowania projektów czy też dzielenia się zasobami.

Partnerstwa strategiczne umożliwiają przedsiębiorstwom dostęp do nowych rynków, technologii czy też umiejętności, które nie są dostępne w ich własnym zakresie. Poprzez nawiązanie partnerstwa strategicznego, przedsiębiorstwa mogą realizować większe i bardziej skomplikowane projekty, które przyniosą większe korzyści dla obu stron.

Sieci biznesowe są natomiast formą współpracy pomiędzy różnymi przedsiębiorstwami, które działają w tej samej branży lub sektorze. Dzięki sieciom biznesowym przedsiębiorstwa mogą wymieniać się zasobami, wiedzą czy też umiejętnościami, co pozwala na zwiększenie efektywności i konkurencyjności.

Elastyczność w zarządzaniu projektami i innowacjami

Zastosowanie metodyk Agile i Scrum w organizacji

Metodyki Agile, takie jak Scrum, są coraz częściej stosowane w organizacjach jako odpowiedź na potrzebę elastycznego zarządzania projektami. Agile zakłada iteracyjne podejście do pracy, w którym członkowie zespołu projektowego współpracują z klientem, aby dostarczać wartość biznesową w krótkich cyklach. Scrum, jedna z najpopularniejszych metodyk Agile, skupia się na podziale projektu na krótkie, zwykle dwutygodniowe iteracje zwane sprintami. W ramach każdego sprintu zespół koncentruje się na dostarczeniu pewnego fragmentu produktu lub funkcjonalności.

Zastosowanie metodyk Agile i Scrum w organizacji przynosi wiele korzyści. Przede wszystkim umożliwiają one elastyczne reagowanie na zmieniające się wymagania klientów. Poprzez regularne spotkania z klientem na koniec każdego sprintu, zespół projektowy może dostosować priorytety i kierunek projektu na podstawie aktualnych potrzeb biznesowych. Ponadto, metodyki Agile promują transparentność i zaangażowanie wszystkich członków zespołu projektowego. Regularne spotkania, takie jak Daily Scrum, umożliwiają wymianę informacji, identyfikację problemów i szybkie podejmowanie działań naprawczych.

Innowacyjne podejście do zarządzania projektami

Elastyczność w zarządzaniu projektami wymaga również innowacyjnego podejścia do procesów zarządzania. Tradycyjne metody zarządzania projektami, takie jak Waterfall, zakładają sztywny plan i sekwencyjne wykonywanie działań. Jednakże, w dzisiejszym dynamicznym i nieprzewidywalnym środowisku biznesowym, takie podejście często okazuje się niewystarczające.

Innowacyjne podejście do zarządzania projektami polega na wykorzystaniu technologii, narzędzi i metodologii, które umożliwiają szybkie dostosowywanie się do zmieniających się warunków. Na przykład, wykorzystanie systemów zarządzania projektami opartych na chmurze, które umożliwiają dostęp do informacji i współpracę zespołu w czasie rzeczywistym. Ponadto, wykorzystanie nowoczesnych narzędzi do monitorowania postępów projektu, takich jak tablice Kanban, umożliwia szybkie identyfikowanie opóźnień i podejmowanie odpowiednich działań.

Elastyczność w reagowaniu na zmieniające się wymagania klientów

Zmieniające się wymagania klientów są nieodłącznym elementem biznesu. Dlatego elastyczność w reagowaniu na te zmiany jest kluczowa dla sukcesu organizacji. Zarządzanie projektem powinno uwzględniać możliwość dostosowania zakresu, priorytetów i harmonogramu w odpowiedzi na nowe wymagania.

W tym celu, ważne jest utrzymanie stałej komunikacji z klientem i monitorowanie jego potrzeb. Otwarta i partnerska relacja z klientem umożliwia szybką identyfikację zmian i dostosowanie strategii projektu. Ponadto, elastyczność wymaga również odpowiedniego podejścia do zarządzania ryzykiem. Wcześniejsze identyfikowanie potencjalnych zagrożeń i szybkie podejmowanie działań naprawczych minimalizuje wpływ zmian na projekt.

Granice przedsiębiorstwa - elastyczność — artykuły polecane

Sukces przedsiębiorstwa - determinanty — Koordynacja — Struktura funkcjonalna — Zależności organizacyjne — Controller — Granice przedsiębiorstwa — Schemat organizacyjny — Relacja menedżer sztabowy - menedżer liniowy — Hierarchia — Kalendarz zmianowy

Bibliografia

• Ashkenas R., Ulrich D., Jick T., Kerr S. (1998), Boundaryless Organization. Behind the Chains of Organizational Structure, Jossey - Bass Inc. Publishers, San Francisco
• Philpott E., Hamblin D., Baines T., Kay G. (2004), The use of models and methods of strategic planning: Towards a holistic view of strategy, International Transactions in Operational Research, vol. 11
• Rajan R., Zingales L. (2000), The governance of the new enterprise, (No. w7958). National Bureau of Economic Research
• Stace D., Dunphy D. (2001), Beyond the boundaries: Leading and re-creating the successful enterprise, McGraw-Hill

Autor: Tomasz Małkus