Komunikacja masowa

Komunikacja masowa to proces porozumiewania się za pomocą środków masowego przekazu. Jest to forma komunikacji, która ma na celu dotarcie do szerokiego kręgu odbiorców, pokonując różnice przestrzenne i czasowe. Komunikacja masowa wykorzystuje różne media, takie jak prasa, radio, telewizja, internet, aby przekazać informacje, przekonania, wartości czy rozrywkę.

Dotarcie do szerokiego grona odbiorców

Jednym z głównych celów komunikacji masowej jest dotarcie do jak największej liczby odbiorców. Dzięki różnorodnym mediom, takim jak prasa, radio, telewizja czy internet, komunikacja masowa ma możliwość docierania do różnych grup społecznych o różnych zainteresowaniach i preferencjach. Przykładowo, dzienniki i czasopisma prasowe mogą dotrzeć do osób, które preferują czytanie i pogłębianie wiedzy, podczas gdy radio i telewizja mają większy zasięg i mogą docierać do szerszego grona odbiorców w krótszym czasie. Internet, jako nowoczesne narzędzie komunikacji masowej, umożliwia dotarcie do jeszcze większej liczby odbiorców na całym świecie.

Komunikacja masowa daje również możliwość dotarcia do odbiorców w różnych miejscach geograficznych. Dzięki prasie, radio, telewizji i internetowi, informacje, przekonania czy wartości mogą być przekazywane nie tylko na poziomie lokalnym czy narodowym, ale również na arenie międzynarodowej. Dzięki temu, komunikacja masowa staje się ważnym narzędziem w budowaniu globalnej świadomości i wymianie kulturowej.

Wykorzystanie różnych mediów

Komunikacja masowa wykorzystuje różne media do przekazywania informacji, przekonań, wartości czy rozrywki. Prasa, jako jeden z najstarszych mediów, umożliwia szeroką dystrybucję informacji za pomocą gazet i czasopism. Radio, z kolei, pozwala na przekazywanie dźwięku na duże odległości, co daje możliwość dotarcia do odbiorców w miejscach, gdzie inne media mogą być niedostępne. Telewizja, jako medium wizualne, umożliwia przekazywanie informacji w postaci obrazów i dźwięku, co wpływa na większą skuteczność przekazu. Internet, jako najnowocześniejsze narzędzie komunikacji masowej, umożliwia interaktywność, natychmiastowy dostęp do informacji oraz udział odbiorców w tworzeniu treści.

Różnorodność mediów używanych w komunikacji masowej daje możliwość dostosowania przekazu do preferencji odbiorców. Każde medium ma swoje unikalne cechy i możliwości, które mogą być wykorzystane w celu przekazania informacji w sposób atrakcyjny i efektywny. Wykorzystanie różnych mediów pozwala na osiągnięcie większego zasięgu i skuteczności komunikacji masowej.

Cele komunikacji masowej

Głównym celem komunikacji masowej jest przekazywanie informacji, przekonań, wartości czy rozrywki. Komunikacja masowa odgrywa istotną rolę w społeczeństwie, wpływając na sposób myślenia, postawy, zachowania i wybory odbiorców. Przekazywane treści mogą mieć charakter edukacyjny, informacyjny, reklamowy, polityczny czy kulturalny.

Przez przekazywanie informacji, komunikacja masowa umożliwia poszerzanie wiedzy o różnych dziedzinach życia, jak również śledzenie bieżących wydarzeń na świecie. Przekazywanie przekonań i wartości ma na celu kształtowanie postaw, przekonując odbiorców do określonych sposobów myślenia czy działania. Rozrywka, jako ważny aspekt komunikacji masowej, ma na celu zapewnienie odbiorcom relaksu, rozrywki i emocji.

Model komunikowania się

Jednym z najpopularniejszych modeli przedstawiających proces komunikowania się jest model opracowany przez Laswella. W jego modelu wyróżniono następujące elementy: nadawcę, kodowanie, komunikat, media, dekodowanie, odbiorcę, sprzężenie zwrotne, oddźwięk na komunikat oraz zakłócenia. Model ten podkreśla, że komunikacja jest procesem dwustronnym, w którym zarówno nadawca, jak i odbiorca mają aktywny udział.

Model komunikowania się Laswella składa się z kilku elementów:

• Nadawca - osoba lub instytucja, która inicjuje proces komunikacji i przekazuje informację.
• Kodowanie - proces przekształcenia informacji na odpowiednią formę, która może być przekazana za pomocą mediów.
• Komunikat - sam przekaz, czyli informacja, która jest przekazywana przez nadawcę.
• Media - środki masowego przekazu, takie jak telewizja, radio, internet, prasa, które umożliwiają przekazanie komunikatu do odbiorców.
• Dekodowanie - proces rozumienia i interpretowania komunikatu przez odbiorcę.
• Odbiorca - osoba lub grupa osób, która odbiera i analizuje komunikat.
• Sprzężenie zwrotne - informacja zwrotna od odbiorcy do nadawcy, która może mieć wpływ na przyszłe przekazy.
• Oddźwięk na komunikat - reakcja lub odpowiedź odbiorcy na przekazaną informację.
• Zakłócenia - czynniki, które mogą wpływać na skuteczność komunikacji, takie jak hałas, błędy w kodowaniu czy zakłócenia w transmisji.

Model Laswella podkreśla, że komunikacja jest procesem dwustronnym, w którym zarówno nadawca, jak i odbiorca mają aktywny udział. Oznacza to, że komunikacja nie jest jednostronnym przekazem informacji, lecz interakcją między stronami, które wzajemnie oddziałują na siebie.

Funkcje komunikacji masowej

Komunikacja masowa ma wiele funkcji i celów. Jedną z podstawowych funkcji jest funkcja informacyjna, która polega na przekazywaniu faktów, wiadomości czy informacji o wydarzeniach. Dzięki komunikacji masowej jesteśmy informowani o bieżących wydarzeniach z kraju i ze świata, otrzymujemy informacje o polityce, gospodarce, sporcie czy kulturze.

Kolejną funkcją komunikacji masowej jest funkcja interpretacyjna, która dotyczy analizowania, oceniania i interpretowania przekazu. Media często przedstawiają różne punkty widzenia na dany temat, dostarczając nam różnych interpretacji i analiz. Dzięki temu możemy lepiej zrozumieć i ocenić przedstawiane nam informacje.

Komunikacja masowa pełni również funkcję socjalizacyjną, czyli wpływa na kształtowanie norm, wartości i zachowań społecznych. Media są ważnym narzędziem kształtowania opinii publicznej i wpływania na społeczeństwo. Przekazywane przez nie treści mogą wpływać na nasze postawy, przekonania, a nawet na nasze społeczne role i identyfikację.

Funkcja rozrywkowa jest kolejnym aspektem komunikacji masowej. Media dostarczają nam rozrywki w różnych formach, takich jak programy telewizyjne, filmy, gry komputerowe czy koncerty. Dzięki nim możemy się odprężyć, zrelaksować i cieszyć się różnorodnymi formami rozrywki.

Warto zaznaczyć, że funkcje komunikacji masowej często się przenikają i mogą występować jednocześnie. Na przykład program telewizyjny może pełnić funkcję informacyjną, interpretacyjną i rozrywkową jednocześnie.

Komunikacja masowa odgrywa istotną rolę w naszym społeczeństwie, wpływając na nasze życie codzienne i nasze postrzeganie świata. Pełni ona różnorodne funkcje, które są istotne dla naszej edukacji, informacji, rozrywki i kształtowania naszej tożsamości społecznej.

Teorie komunikacji masowej

Ważnym zagadnieniem w komunikacji masowej jest również teoria efektów mediów. Według teorii ograniczonych efektów mediów, media mają ograniczony wpływ na odbiorców, którzy są aktywni i wybierają spośród dostępnych im treści. Teoria umiarkowanych efektów sugeruje, że media mogą mieć pewne efekty na odbiorców, ale są one zależne od wielu czynników, takich jak cechy odbiorcy, kontekst społeczny czy charakter przekazu.

Teoria ograniczonych efektów mediów

Teoria ograniczonych efektów mediów sugeruje, że media mają ograniczony wpływ na odbiorców. Zgodnie z tą teorią, odbiorcy nie są biernymi podmiotami, którzy bezrefleksyjnie przyjmują przekazy medialne. Wręcz przeciwnie, są oni aktywni i wybierają spośród dostępnych im treści te, które odpowiadają ich preferencjom, interesom czy potrzebom. Odbiorcy posiadają różne umiejętności interpretacyjne, które wpływają na sposób, w jaki odbierają przekazy medialne. Dodatkowo, kontekst społeczny, w którym odbywa się komunikacja masowa, również ma istotne znaczenie. Odbiorcy są częścią różnych grup społecznych, które wpływają na ich percepcję i interpretację przekazów.

Teoria ograniczonych efektów mediów wyłoniła się na przestrzeni lat 40. i 50. XX wieku. Badania prowadzone w tym czasie, takie jak badania Lazarsfelda i Mertona nad wpływem radiowych seriali na wybory prezydenckie w USA, wykazały, że media nie mają bezpośredniego wpływu na zmianę postaw czy zachowań odbiorców. Odbiorcy są selektywni w swoim podejściu do mediów i wybierają treści, które są zgodne z ich już istniejącymi przekonaniami i wartościami.

Teoria umiarkowanych efektów

Teoria umiarkowanych efektów mówi, że wpływ mediów na odbiorców zależy od wielu czynników. Zgodnie z tą teorią, media mogą mieć pewne efekty na odbiorców, ale są one zależne od kontekstu, w jakim odbywa się komunikacja masowa, oraz od cech odbiorców. Przykładowymi czynnikami wpływającymi na efekty mediów są: wiek, płeć, wykształcenie, status społeczny czy osobiste doświadczenia odbiorców.

Teoria umiarkowanych efektów jest rozwinięciem teorii ograniczonych efektów mediów. Podkreśla ona, że mimo ograniczonego wpływu mediów na odbiorców, istnieją pewne czynniki, które mogą wzmocnić ten wpływ. Na przykład, przekaz medialny może mieć większy efekt, jeśli jest zgodny z już istniejącymi przekonaniami odbiorców lub jeśli jest przekazywany przez autorytety społeczne, które są uznawane za wiarygodne.

Badania nad teorią umiarkowanych efektów mediów koncentrują się na analizie różnych czynników wpływających na efektywność komunikacji masowej. Przykładowo, badania nad reklamą telewizyjną mogą skupiać się na tym, jak różne cechy reklamy (np. emocje, użyte techniki perswazyjne) wpływają na jej skuteczność w przekonywaniu odbiorców do zakupu produktów.

Teoria fenomenalistyczna

Teoria fenomenalistyczna, stworzona przez Klappera, zakłada, że komunikacja masowa rzadko ma bezpośrednie skutki i jest mniej istotna w porównaniu z innymi czynnikami społecznymi i psychologicznymi. Według Klappera, media mogą wpływać na odbiorców poprzez przekazywanie im informacji, ale ich wpływ jest ograniczony. Inne czynniki, takie jak interakcje społeczne, osobiste doświadczenia czy struktura społeczna, mają większe znaczenie w kształtowaniu postaw i zachowań jednostek.

Teoria fenomenalistyczna podkreśla, że komunikacja masowa jest tylko jednym z wielu czynników wpływających na odbiorców. Wpływ mediów jest często pośredni i zależy od innych czynników, takich jak interakcje społeczne czy doświadczenia życiowe jednostek. Media mogą jednak pełnić ważne funkcje, takie jak informowanie społeczeństwa, kształtowanie opinii publicznej czy tworzenie wspólnych przekonań. Teoria fenomenalistyczna podkreśla więc znaczenie kontekstu społecznego i psychologicznego, w którym odbywa się komunikacja masowa.

Teoria systemów komunikowania

Teoria systemów komunikowania bada proces komunikowania masowego jako zbiór wzajemnie powiązanych elementów. Według tej teorii, komunikacja masowa jest złożonym systemem, w którym uczestniczą różne podmioty i elementy. Teoria systemów komunikowania analizuje zarówno aspekty techniczne, jak i społeczne komunikacji masowej.

Ujęcie transmisyjne traktuje komunikację masową jako proces transmisji komunikatów na odległość. Według tego ujęcia, nadawca przekazuje komunikat odbiorcy za pomocą mediów. Odbiorca jest biernym odbiorcą przekazu i ma ograniczoną możliwość interakcji z nadawcą. Ujęcie transmisyjne koncentruje się na technicznych aspektach komunikacji masowej, takich jak kanały przekazu, technologie komunikacyjne czy kodowanie i dekodowanie przekazu.

Ujęcie rytualne traktuje komunikację masową jako reprezentację wspólnych przekonań, za pomocą której tworzy się, utrzymuje, naprawia i przekształca rzeczywistość społeczną. Według tego ujęcia, komunikacja masowa ma głębsze znaczenie społeczne i kulturowe. Media pełnią rolę w kreowaniu wspólnych wartości, norm czy świadomości społecznej. Ujęcie rytualne koncentruje się na społecznych aspektach komunikacji masowej, takich jak tworzenie tożsamości zbiorowej, konstruowanie symbolicznych znaczeń czy mobilizacja społeczna przez media.

Teoria systemów komunikowania daje wszechstronne spojrzenie na proces komunikacji masowej, uwzględniając zarówno techniczne, jak i społeczne aspekty. Badania w ramach tej teorii koncentrują się na analizie różnych elementów i wzajemnych powiązań między nimi, takich jak nadawcy, odbiorcy, media, przekazy czy kontekst społeczny. Przykładowo, badania nad wpływem mediów społecznościowych na opinie publiczną mogą analizować zarówno techniczne mechanizmy przekazywania informacji, jak i społeczne interakcje między użytkownikami mediów społecznościowych.

Epoki w teorii komunikowania masowego

W historii teorii komunikowania masowego można wyróżnić pięć epok. Każda z tych epok skupiała się na różnych aspektach komunikacji masowej i przyczyniła się do rozwoju teorii oraz metodologii badawczej w tej dziedzinie.

Pierwsza epoka teorii komunikowania masowego koncentrowała się na badaniu wpływu mediów na społeczeństwo. Badacze w tym okresie zainteresowani byli tym, jak media kształtują opinie, postawy i zachowania społeczeństwa. Skupiali się na analizie propagandy, manipulacji oraz wpływu mediów na kulturę i politykę. W tym czasie powstało wiele teorii, które próbowały wyjaśnić mechanizmy oddziaływania mediów na społeczeństwo.

Druga epoka w teorii komunikowania masowego przyczyniła się do rozwoju teorii i metodologii badawczej. W tym okresie badacze zaczęli podejmować bardziej naukowe podejście do badania komunikacji masowej. Zaczęto stosować metody ilościowe i jakościowe, a także analizować treści mediów oraz ich oddziaływanie na odbiorców. Powstały również pierwsze modele komunikacji masowej, które próbowały wyjaśnić proces przekazywania informacji przez media.

Trzecia epoka teorii komunikowania masowego podważyła przekonanie o jednostronnym wpływie mediów na odbiorców. Badacze w tej epoce zaczęli zwracać uwagę na różnorodność reakcji odbiorców na przekaz medialny. Teoria ograniczonych efektów mediów zakłada, że media mają jedynie ograniczony wpływ na odbiorców, a ich wpływ jest modyfikowany przez inne czynniki, takie jak cechy osobowości odbiorcy, jego doświadczenia czy kontekst społeczny. Ta epoka przyczyniła się do powstania bardziej złożonych modeli komunikacji masowej, które uwzględniały różne czynniki wpływające na odbiór przekazu.

Czwarta epoka w teorii komunikowania masowego skupia się na analizie negatywnych aspektów komunikacji masowej. Badacze w tej epoce zwracają uwagę na manipulację, dezinformację, propagandę oraz inne negatywne skutki komunikacji masowej. Analizują również wpływ mediów na wartości, normy i kulturę społeczeństwa. Epoka krytyki kultury medialnej ma na celu uświadomienie społeczeństwu negatywnych konsekwencji nadmiernego zaufania do mediów.

Piąta epoka w teorii komunikowania masowego to epoka teorii umiarkowanych efektów. W tej epoce badacze uwzględniają różne czynniki wpływające na odbiór przekazu i stwierdzają, że efekty komunikacji masowej są złożone i zależą od wielu czynników, takich jak cechy odbiorcy, kontekst społeczny czy charakter przekazu. Ta epoka przyczyniła się do powstania nowych teorii, które próbują wyjaśnić, dlaczego niektórzy odbiorcy są bardziej podatni na wpływ mediów niż inni.

Wszystkie te epoki w teorii komunikowania masowego mają duże znaczenie dla zrozumienia procesów komunikacji masowej oraz dla rozwoju tej dziedziny. Każda z tych epok przyczyniła się do rozwoju teorii i metodologii badawczej, a także do zgłębienia różnych aspektów komunikacji masowej.

Pojęcia i metody w komunikacji masowej

Mediatyzacja

Mediatyzacja jest procesem, w którym media stają się dominującym kanałem komunikacji społecznej, wpływając na sposób, w jaki ludzie odbierają informacje i komunikują się ze sobą. W dzisiejszym społeczeństwie media odgrywają kluczową rolę w przekazywaniu informacji, kreowaniu opinii publicznej i kształtowaniu naszych przekonań. Mediatyzacja wpływa na nasze życie codzienne, zarówno w sferze publicznej, jak i prywatnej.

Konwergencja mediów

Konwergencja mediów to zjawisko, w którym różne formy mediów, takie jak czasopisma, telewizja, internet, zlewają się w jedno medium, które oferuje różnorodne treści i usługi. Dzięki konwergencji mediów możemy korzystać z różnorodnych źródeł informacji i rozrywki za pomocą jednego urządzenia, na przykład smartfona. Konwergencja mediów umożliwia również interakcję i współtworzenie treści przez użytkowników, co prowadzi do powstania społeczności wokół mediów.

Efekt agenda-setting

Efekt agenda-setting jest teorią sugerującą, że media mają moc kształtowania opinii publicznej poprzez wybieranie i porządkowanie tematów, które są ważne dla społeczeństwa. Media decydują, o czym mówić i jak mówić, co wpływa na to, na co zwracamy uwagę i jakie mamy poglądy na różne kwestie społeczne, polityczne czy ekonomiczne. Efekt agenda-setting jest szczególnie widoczny w czasach wyborów politycznych, gdzie media mają wpływ na to, które tematy są dyskutowane i jakie są priorytety społeczeństwa.

Społeczeństwo informacyjne

Społeczeństwo informacyjne to koncepcja opisująca społeczeństwo, w którym dostęp do informacji i umiejętność ich przetwarzania stają się kluczowymi czynnikami rozwoju i postępu. W społeczeństwie informacyjnym informacje są łatwo dostępne dzięki rozwiniętej infrastrukturze komunikacyjnej i technologicznej. Wiedza i umiejętność korzystania z informacji stają się ważnymi zasobami, które pozwalają jednostkom i organizacjom osiągać sukces w różnych dziedzinach.

Fake news

Fake news to dezinformacja lub nieprawdziwe informacje, które są celowo rozpowszechniane w celu manipulacji opinią publiczną, zyskania korzyści politycznych lub finansowych. W dobie internetu i mediów społecznościowych fake news stają się poważnym problemem, ponieważ są łatwo rozpowszechniane i trudno je zweryfikować. Fake news wpływają na nasze postrzeganie świata, mogą wpływać na nasze decyzje i poglądy, a także podważają zaufanie do mediów i instytucji.

Metody komunikacji masowej

Metody komunikacji masowej są narzędziami wykorzystywanymi w celu dotarcia do szerokiej publiczności i przekazania informacji, przekonań lub promocji produktów i usług. Oto kilka najważniejszych metod:

• Reklama jest płatnym promowaniem produktów, usług lub idei za pomocą różnych mediów, takich jak telewizja, radio, prasa, internet czy outdoor. Celem reklamy jest zwiększenie świadomości marki, przyciągnięcie uwagi odbiorców i zachęcenie ich do podejmowania określonych działań, na przykład zakupu produktu.
• Public relations to działania mające na celu budowanie i utrzymywanie pozytywnego wizerunku firmy, organizacji lub osoby publicznej. PR obejmuje zarządzanie komunikacją, budowanie relacji z różnymi grupami interesariuszy i wykorzystywanie różnych narzędzi komunikacji, takich jak konferencje prasowe, wystąpienia publiczne czy działania charytatywne.
• Marketing w mediach społecznościowych to wykorzystywanie platform takich jak Facebook, Instagram, Twitter czy LinkedIn do promocji produktów, usług lub marki. Marketing w mediach społecznościowych pozwala na bezpośrednią interakcję z odbiorcami, budowanie społeczności wokół marki i monitorowanie opinii publicznej.
• Relacje z mediami to proces budowania pozytywnych relacji z dziennikarzami i redakcjami mediów. Dobre relacje z mediami umożliwiają firmom i organizacjom skuteczne przekazywanie informacji prasowych, udzielanie wywiadów i zarządzanie kryzysami komunikacyjnymi.
• Content marketing polega na tworzeniu i udostępnianiu wartościowych i angażujących treści, które mają na celu przyciągnięcie i zainteresowanie odbiorców. Content marketing opiera się na zasadzie, że dostarczanie wartościowych informacji i rozwiązywanie problemów odbiorców przyczynia się do budowania zaufania i lojalności wobec marki.

Przyszłość komunikacji masowej

W kontekście szybkiego rozwoju technologii i dynamicznych zmian w mediach, przyszłość komunikacji masowej staje przed wieloma wyzwaniami i możliwościami. Nowoczesne technologie, takie jak sztuczna inteligencja, internet rzeczy i rozszerzona rzeczywistość, mają ogromny wpływ na sposób, w jaki konsumujemy media i komunikujemy się z nimi.

Jednym z głównych trendów, który można zaobserwować w przyszłości komunikacji masowej, jest dalsza konwergencja mediów. Dzięki dostępności szerokopasmowego internetu, tradycyjne media, takie jak telewizja, radio i prasa, łączą się z internetem, tworząc nowe platformy, na których treści są dostępne w różnych formach i na różne sposoby. Na przykład, wiele telewizji oferuje obecnie usługi streamingowe, umożliwiające oglądanie programów w dowolnym czasie i miejscu. To samo dotyczy radia i prasy, które coraz częściej udostępniają swoje treści online. Ta konwergencja mediów sprawia, że konsumenci mają większą swobodę wyboru i dostępu do różnorodnych treści.

Kolejnym istotnym aspektem przyszłości komunikacji masowej jest rosnąca rola mediów społecznościowych. Platformy takie jak Facebook, Twitter, Instagram czy TikTok stają się coraz bardziej popularne i wpływowe. Dzięki nim ludzie mogą łatwo dzielić się informacjami, tworzyć treści i nawiązywać interakcje z innymi. Wiele firm i organizacji wykorzystuje media społecznościowe do promocji swoich produktów i usług oraz do komunikacji z klientami. Jednocześnie, media społecznościowe stwarzają również wyzwania, takie jak dezinformacja, fake newsy i manipulacja informacją. Dlatego ważne jest, aby być świadomym i krytycznym odbiorcą treści, które pochodzą z tych platform.

Personalizacja treści to kolejny trend, który będzie miał duże znaczenie w przyszłości komunikacji masowej. Dzięki zaawansowanym algorytmom i analizie danych, firmy i platformy mogą dostosować treści do indywidualnych preferencji i potrzeb odbiorców. Na przykład, serwisy streamingowe, takie jak Netflix czy Spotify, proponują użytkownikom treści, które odpowiadają ich gustowi muzycznemu czy filmowemu. Personalizacja treści może zwiększyć zaangażowanie i satysfakcję odbiorców, ale również stwarza wyzwania związane z ochroną prywatności i manipulacją.

Jednak wraz z postępem technologicznym pojawiają się również nowe zagrożenia dla rzetelności i wiarygodności komunikacji masowej. Manipulacja informacją, dezinformacja i fake newsy są coraz bardziej powszechne, a ich skutki mogą być poważne. W erze internetu, łatwo jest rozpowszechniać fałszywe informacje i wpływać na publiczne opinie. Dlatego ważne jest, aby zarówno konsumenci, jak i twórcy treści, byli świadomi tego zagrożenia i podejmowali odpowiednie środki ostrożności.

Aby przyszłość komunikacji masowej była obiecująca, konieczne jest dostosowanie się do zmieniających się warunków i wykorzystanie nowych narzędzi i technologii. Firmy i organizacje muszą być elastyczne i otwarte na innowacje, aby sprostać oczekiwaniom i potrzebom swoich odbiorców. Równocześnie, ważne jest również, aby zachować etykę i rzetelność w komunikacji, aby budować zaufanie i wiarygodność.

Komunikacja masowa — artykuły polecane

Komunikacja werbalna i niewerbalna — Komunikacja niewerbalna — Komunikacja — Komunikacja interpersonalna — Zasady komunikowania werbalnego — Komunikowanie interpersonalne — Komunikacja werbalna — Przeszkoda w komunikacji — Quanxi

Bibliografia

• Baran S., Davis D. (2007), Teorie komunikowania masowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Baruk A. (2006), Jak skutecznie oddziaływać na odbiorców?: Wybrane formy sprzedaży i wywierania wpływu na nabywców, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń
• Drzazga M. (2006), Systemy promocji przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Molęda-Zdziech M. (2001), Komunikowanie w perspektywie ekonomicznej i społecznej, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa
• Mruk H. (red.) (2004), Komunikowanie się w marketingu, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa