Handel elektroniczny

Handel elektroniczny (ang. E-commerce) to specyficzny rodzaj handlu obejmujący zakup i sprzedaż towarów oraz usług, wykorzystujący sieć internetową jako środek wymiany pomiędzy kupującymi a sprzedającymi. Ze względu na globalny zasięg sieci internetowej istnieje możliwość dotarcia do konsumentów całego globu. Rozpowszechnioną formą handlu elektronicznego są sklepy internetowe.

Ze względu na podmioty biorące udział w handlu elektronicznym wyróżnia się:

• handel elektroniczny pomiędzy firmami (B2B, ang. Business to Business),
• handel elektroniczny pomiędzy firmą a konsumentem (B2C, ang. Business to Customer),
• handel elektroniczny pomiędzy konumentami (C2C, ang. Customer to Customer),
• handel elektroniczny pomiędzy konsumentem a firmą (C2B, ang. Customer to Business).

TL;DR

Handel elektroniczny to rodzaj handlu, który wykorzystuje internet do kupowania i sprzedawania towarów i usług. Ma wiele korzyści, takich jak łatwy kontakt z klientami, aktualizacja ofert, oszczędność czasu i nowe sposoby reklamy. Może przyczynić się do zwiększenia przychodów, ekspansji na nowe rynki i zwiększenia lojalności klientów. Handel elektroniczny różni się od tradycyjnego handlu, a aspekty prawne obejmują umowy cywilno-prawne i metody zawierania umów online. Istnieje wiele form handlu elektronicznego, takich jak sklepy internetowe, aukcje, płatności online itp. Ma swoje mocne strony, takie jak oszczędność czasu i wygoda, ale także ograniczenia, takie jak brak bezpośredniego kontaktu z produktem i zagrożenia dla bezpieczeństwa. Istnieją również inne podejścia do handlu elektronicznego, takie jak marketing wielokanałowy i sprzedaż afiliacyjna.

Korzyści handlu elektronicznego

• łatwy i szybki kontakt z klientami i partnerami,
• możliwość szybkiej aktualizacji oferowanych towarów i usług,
• bieżące informacje związane z dostępnością oferowanych produktów i usług,
• pozyskiwanie informacji o klientach w celu określenia ich preferencji,
• lepsza obsługa klienta,
• oszczędność czasu,
• całodobowa obsługa,
• nowe sposoby reklamy i promocji oraz jednoczesne obniżenie kosztów z tego zakresu.

Zwiększanie przychodów

Handel elektroniczny stanowi dodatkowy kanał sprzedaży, daje szansę uzyskania wzrostu przychodów i pomaga powiększyć udziały w rynku. Pozwala także generować dodatkowe przychody ze sprzedaży powierzchni reklamowej w serwisie internetowym. W szczególności, jeśli zaimplementowana strategia handlu elektronicznego pozwala obsłużyć wiele rutynowych czynności związanych ze sprzedażą, to odciążony personel działu sprzedaży może zająć się wytyczaniem nowych kierunków ekspansji.

Rynkowa ekspansja

Handel elektroniczny pozwala rozszerzać sprzedaż produktów oraz znajomość ich marki i nazwy firmy poza obecny rynek. Ponoszone koszty są przy tym niższe niż w rozwiązaniach alternatywnych, takich jak budowa nowych sklepów lub prowadzenie kampanii reklamowych. Realizacja strategii handlu elektronicznego w Internecie zapewnia obecność na prawdziwie globalnym rynku, niezależnie od wielkości firmy. Z odpowiednim wsparciem promocyjnym serwis internetowy może stać się potężnym źródłem nowych możliwości biznesowych.

Lojalność klientów

Elastyczność Internetu, dzięki której klienci mogą logować się o dowolnej porze, składać zamówienia i sprawdzać postęp w realizacji zamówienia, sprzyja znacznym oszczędnościom czasu i wysiłku samych klientów. Będąc źródłem pozytywnych doświadczeń, handel elektroniczny sprzyja lojalności klientów i zachęca do powtórnych zakupów.

Redukcja kosztów

Handel elektroniczny powiększa zasięg działu sprzedaży i usprawnia przepływ informacji między wydziałami firmy. To z kolei może przyczynić się do zwiększenia skuteczności i produktywności przedstawicieli handlowych i personelu pomocniczego.

Geneza

Drogą elektroniczną za pomocą system zwanego jako elektroniczna wymiana danych (ang. Electronic Data Interchange - Systemy EDI), firmy już na początku lat 80. wymieniały się informacjami. System ten wykorzystywał synchroniczne połączenia pomiędzy dwoma serwerami i jednocześnie umożliwiał przekazywanie wszelkiego rodzaju informacji jak np. terminów dostaw, zamówień kupna czy też potwierdzeń płatności. EDI oferował przedsiębiorstwom wydajniejszy sposób przesyłania informacji niż tradycyjna poczta czy fax, lecz działał w sieci firmowej, co ograniczało jego zdolność do obsługi wielu użytkowników.

Wiele wad EDI-ego usunął handel elektroniczny B2B wykorzystując internetowe aplikacje oparte na sieci. Na bazie języka XML (stosowanego łącznie z HTML) realizowano transakcje B2B. Internet początkowo był wykorzystywany tak jak system EDI - służył jako kanał, który łączy firmy, ale oferował on większą elastyczność użytkownikom. EDI umożliwiał połączenie użytkowników poprzez sieć systemową, która pozwalał na dostęp do informacji wielu użytkownikom z poszczególnych stacji roboczych. Dla niektórych firm, a głównie dużych spółek takich jak Cisco Systems oraz IBM czy Dell, Internet stał się sposobem na realizowanie zakupów u dostawców i dokonywania sprzedaży.

Dobrze działająca giełda B2B charakteryzowała się przede wszystkim:

• dużą dostępnością - dostęp w dowolnym miejscu i czasie,
• obsługą transakcji - standaryzacja informacji ilościowych i jakościowych,
• XML - znaczniki zapewniały wspólny zbiór pól danych, dzięki czemu transfer danych informacji stawał się bardziej wydajny,
• bezpieczeństwem,
• terminowością.

Handel tradycyjny a elektroniczny

Handel tradycyjny potrzebuje papierowej dokumentacji. Podstawowymi kanałami przepływu informacji są listy, telefony, faksy. Słaba jest organizacja jeśli chodzi o powiązania dostawców z odbiorcami, wąska komunikacja. Istotne znaczenie ma zachowanie tajemnicy między pośrednikami, głównie jeśli chodzi o ceny. Ukierunkowanie na firmę jest podstawową filozofią.

Handel elektroniczny charakteryzuje się odwrotnymi cechami - multimedia zamiast dokumentacji papierowej, elektroniczne drogi przekazu informacji. Występuje silna współpraca między podmiotami i szeroka komunikacja. Cechuje go stała interakcja między partnerami i przejrzystość, jawność transakcji, dzięki czemu możliwa jest eliminacja części pośredników. Filozofią jest ukierunkowanie na problemy ogólne łańcucha logistycznego

Aspekty prawne handlu elektronicznego

Umowy cywilno-prawne zawierane za pomocą metod elektronicznych. Ta kategoria umów regulowana jest przepisami kodeksu cywilnego oraz (od 1 lipca 2000 r.) - przepisami ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów (Dz.U. z 2000 r., nr 22, poz.271).

Sposoby zawierania umów w Internecie

Poprzez stronę WWW (sklep internetowy)

W tym pierwszym przypadku, umowy zawierane są według następującego - z punktu widzenia prawa cywilnego - schematu:

• prezentacja towarów lub usług na stronie WWW stanowi zaproszenie do składania oferty
• użytkownik Internetu poprzez przesłanie zamówienia, składa ofertę (art. 66 i n. k.c.) zawarcia umowy (przeważnie na warunkach określonych na stronie WWW)
• do zawarcia umowy dochodzi w chwili przesłania przez firmę przedstawiającą w Internecie swoje towary lub usługi, potwierdzenia przyjęcia zamówienia. Ten sposób zawierania umów posiada jedną istotną zaletę dla właściciela sklepu internetowego - z cywilnoprawnego punktu widzenia - nie ma on bowiem obowiązku przyjmowania ofert składanych przez użytkownika Internetu, może więc je on odrzucić.

Poprzez pocztę elektroniczną (e-mail)

Zawieranie umowy przy użyciu poczty elektronicznej (e-mail) cechuje przede wszystkim to, że materiały są rozsyłane przez właściciela określonych towarów lub usług do określonych osób. W związku z tym schemat zawarcia umowy jest prostszy i wygląda następująco:

• przesłanie materiałów dotyczących towarów lub usług do poszczególnych mail-boksów stanowi złożenie oferty w rozumieniu art. 66 i n. k.c.
• umowa zostaje zawarta poprzez złożenie zamówienia przez dysponenta mail-boksu.

W powyższym schemacie, przeciwnie niż w przypadku podanym powyżej, właściciel sklepu internetowego jest związany swoją ofertą - w przypadku złożenia zamówienia, nie może on odmówić jego realizacji.

Zastosowanie

Do obszarów, w których handel elektroniczny znajduje zastosowanie należą:

• finanse,
• komunikacja,
• zarządzanie kontaktami z klientami,
• dystrybucja,
• logistyka,
• marketing,
• szkolenia elektroniczne.

Formy realizacji płatności

W handlu elektronicznym możemy spotkać różne metody dokonywania płatności. Na przestrzeni lat do znanych już wcześniej metod zaczęły dochodzić kolejne, co raz to nowsze, oferując nowe modele, sposoby i zabezpieczenia transakcji. Do najpowszechniejszych i najpopularniejszych metod możemy zaliczyć:

• płatności gotówkowe - opcja dla osób nieposiadających rachunku bankowego lub karty płatniczej. Zaliczamy do nich między innymi: tradycyjny przelew w placówce banku; przekaz pocztowy polegający na nadaniu płatności w dowolnej placówce pocztowej poprzez specjalny blankiet; płatność przez Moje Rachunki w jednym z ok. 7000 punktów handlowych w Polsce; Drobne Rachunki, czyli płatności realizowane poprzez usługę "Zapłać w Żabce"; kupony UKASH, które można uprzednio nabyć za gotówkę np. na stacjach benzynowych lub w kioskach
• Internetowe przelewy bankowe - klient bez pomocy pracownika banku realizuje swoje przelewy wybierając odpowiednie opcje na swoim koncie bankowym, gdzie zostaje natychmiastowo przekierowany podczas finalizacji transakcji
• portfel elektroniczny - z metody tej mogą korzystać jedynie osoby posiadające konto na stronie operatora takiego wirtualnego miejsca. Identyfikatorem jest najczęściej e-mail użytkownika, a obsługa konta możliwa jest jedynie przez Internet. Największą zaleta tego modelu płatności jest błyskawiczne dokonywanie transakcji oraz brak ograniczeń walutowych lub geograficznych. Do najpopularniejszych operatorów portfeli elektronicznych należą między innymi PayPal lub Moneybookers
• karty płatnicze - jest to jeden z podstawowych modeli płatności w Internecie. Transakcji dokonujemy poprzez wpisanie w wyznaczone pola numeru karty, imienia, nazwiska i daty urodzenia jej właściciela, daty ważności karty oraz jej numeru CVV, który znajduje się na odwrocie przy podpisie. Mimo iż do transakcji dochodzi natychmiastowo, bardzo dużą wadą dla tej metody jest jednak wysoki koszt obsługi
• płatności mobilne - do tego rodzaju płatności wykorzystywane są przede wszystkim telefony komórkowe. Do transakcji dochodzi zwykle poprzez wysłanie SMS, którego koszt wynosi tyle ile standardowa opłata pobierana przez operatora lub wyżej, jednak mikrokwoty mieszczą się zwykle w przedziale poniżej 20 zł.

Żadna z przedstawionych powyżej metod nie jest idealna i nie może zagwarantować całkowitego bezpieczeństwa transakcji. Jednak w dobie szybko rozwijającego się Internetu możemy liczyć, że prędzej czy później taka doskonała metoda zostanie odkryta i znajdzie ona powszechne zastosowanie w handlu elektronicznym.

Handel elektroniczny - przykłady

• Sklepy internetowe - jedna z najbardziej popularnych form handlu elektronicznego, która pozwala klientom na zakupy za pośrednictwem sieci internetowej. Klienci mogą porównywać ceny, przeglądać produkty i dokonywać zakupów w wygodny i bezpieczny sposób.
• Aukcje internetowe - inna forma handlu elektronicznego, w której użytkownicy mogą sprzedawać i kupować różne produkty. Aukcja może odbywać się na żywo lub poprzez serwisy internetowe, w których użytkownicy mogą licytować przedmioty za pomocą ofert.
• Płatności online - metoda płatności, która pozwala klientom dokonywać płatności za produkty i usługi bezpośrednio za pośrednictwem sieci internetowej. Klienci mogą wybrać jeden z wielu dostępnych systemów płatności online, takich jak PayPal, karty kredytowe lub portfele elektroniczne.
• E-commerce - specjalne platformy, które umożliwiają tworzenie i prowadzenie sklepów internetowych. Platformy oferują zarządzanie zamówieniami, integrację z systemami płatności i wiele innych funkcji.
• Przetwarzanie danych - przetwarzanie danych jest ważnym aspektem handlu elektronicznego, ponieważ pozwala sprzedawcom na przechowywanie i analizowanie danych dotyczących kupujących. Przetwarzanie danych pomaga sprzedawcom w lepszym zrozumieniu potrzeb kupujących i tworzeniu skutecznych strategii marketingowych.

Handel elektroniczny - mocne strony

Poniżej przedstawiam kilka zalet handlu elektronicznego:

• Oszczędność czasu i pieniędzy: Handel elektroniczny pozwala kupującym i sprzedającym oszczędzić czas i pieniądze, ponieważ wszystkie transakcje odbywają się zdalnie za pośrednictwem sieci internetowej.
• Łatwy dostęp: Handel elektroniczny daje dostęp do towarów i usług w każdej chwili i w dowolnym miejscu. Dzięki temu możesz kupować i sprzedawać produkty i usługi w dowolnym czasie i miejscu.
• Większa dostępność produktów: ze względu na globalny zasięg sieci internetowej, handel elektroniczny pozwala kupującym i sprzedającym dotrzeć do szerokiego grona klientów. Oznacza to, że produkty i usługi są dostępne dla większej liczby ludzi.
• Wygodne płatności: handel elektroniczny umożliwia kupującym i sprzedającym zarabianie i wykonywanie płatności za pomocą przelewów bankowych, kart kredytowych i innych metod płatności online.
• Szybszy czas dostawy: zakupy online są zwykle dostarczane do domu klienta w krótszym czasie niż tradycyjne zakupy w sklepie.

Handel elektroniczny - ograniczenia

Handel elektroniczny ma swoje wady i ograniczenia, które powinny być wzięte pod uwagę przed jego rozpoczęciem. Oto niektóre z nich:

• Brak bezpośredniego kontaktu z produktem - Kupując przez internet, konsumenci nie mają możliwości doświadczyć produktu zanim zapłacą za niego.
• Zagrożenia dla bezpieczeństwa - niektóre transakcje online są bardziej podatne na oszustwa i ataki hakerskie.
• Brak zaufania - wielu konsumentów nadal obawia się transakcji online.
• Wysokie koszty - handel elektroniczny może być bardzo kosztowny, ponieważ wymaga skomplikowanych procesów, takich jak tworzenie i wdrażanie oprogramowania, zarządzanie zamówieniami itp.
• Brak interakcji - dla niektórych osób brakuje interakcji między kupującym a sprzedającym, która może być ważna dla doświadczenia klienta.

Handel elektroniczny - inne związane podejścia

Handel elektroniczny obejmuje wiele różnych metod i podejść. Obejmują one:

• Sklepy internetowe - to sklepy za pośrednictwem sieci internetowej, które pozwalają konsumentom na zakup produktów lub usług za pośrednictwem przeglądarki internetowej.
• Marketing wielokanałowy - to strategia dotarcia do konsumentów poprzez różne kanały, takie jak sklepy internetowe, kampanie e-mail, reklamy w mediach społecznościowych, reklamy w wyszukiwarkach i reklamy w wyszukiwarkach.
• Sprzedaż afiliacyjna - to model biznesu, w którym firmy oferują wynagrodzenie za wygenerowanie leadów, sprzedaży lub innego rodzaju aktywności.

Handel elektroniczny — artykuły polecane

Extranet — B2B — Modele sprzedaży w internecie — Platforma zakupowa — Ebanking — Giełda transportowa — B2C — Abonament — SaaS

Bibliografia

• Afuah A. (2003), Biznes internetowy - strategie i modele, Oficyna Ekonomiczna, Kraków
• Banacewicz-Miazga A. (2007), E-business w Internecie i multimediach, Mikom, Warszawa
• Borek P. (red.) (2013), O biznesie w Internecie. Wszystko, co chcielibyście wiedzieć, ale baliście się zapytać, Wydawnictwo HELION, Gliwice
• Chmielarz W. (2007), Systemy biznesu elektronicznego, Difin, Warszawa
• Chmielarz W. (red.) (2007), Modele efektywnych zastosowań elektronicznego biznesu w sektorach gospodarki polskiej, Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Informatyczna, Warszawa
• Cichoń M. (red.) (2013), Biblia e-biznesu, Helion, Gliwice
• Dobosz K. (2012), Handel elektroniczny, Wydawnictwo PJWSTK, Warszawa
• Dziuba D. (2001), Ewolucja rynków w przestrzeni elektronicznej, Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warszawski, Warszawa
• Einav L. (red.) (2014), Growth, Adoption and Use of Mobile E-Commerce, AEA Papers and Proceedings, 104(5)
• Grudzewski W. (2002), Przedsiębiorstwo wirtualne, Difin, Warszawa
• Hartman A., Sifonis J., Kador J. (2001), E-biznes - strategie sukcesu w gospodarce internetowej - sprawdzone metody organizacji przedsięwzięc e-biznesowych, K.E. Liber, Warszawa
• Kohler T. (2001), Electronic Commerce, CeDeWu, Warszawa
• Majewski P. (2007), Czas na e-biznes, Helion, Gliwice
• Małachowski A. (red.) (2006), Wprowadzenie do i-handlu, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław
• Niedźwiedziński M. (2004), Globalny handel elektroniczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Rokicki T. (2016), E-commerce MarketinPoland, Information Systems in Management, vol. 5(4)
• Szpringer W. (2005), Prowadzenie działalności gospodarczej w Internecie, Difin, Warszawa

Autor: Ilona Mika, Małgorzata Wór, A. Michałowska