Abonament

Abonamentem w ogólnej definicji nazywa się rodzaj przedpłaty lub opłaty, która jest pobierana z góry za dane świadczenie, bądź użytkowanie jakiegoś miejsca lub rzeczy (także sprzętu). Opłacany towar lub usługa dostarczana jest regularnie, terminowo i systematycznie. Systematycznie oraz cyklicznie uiszczana jest również sama opłata - częstokroć miesięcznie i z góry.

W Polsce słowo "abonament" standardowo kojarzy się z abonamentem RTV, abonamentem telefonicznym, filatelistycznym lub opłatą za Internet. Dosyć często przytacza się abonowanie miejsca w teatrze, operze lub filharmonii. Abonować można również książki. W odniesieniu do prasy prawie zawsze używa się określenia “prenumerata". Dalej Abonamentem określa się zryczałtowaną formę opłaty podatkowej, która wiąże się z korzystaniem z danego dobra publicznego. Za przykład takiego abonamentu można podać prawo do parkowania w strefie ograniczonego postoju (Dz.U. z 2019 r. poz. 1801).

TL;DR

Abonament to rodzaj opłaty za regularne i systematyczne świadczenia lub użytkowanie określonych miejsc lub rzeczy. W Polsce termin ten często kojarzy się z abonamentem RTV, telefonicznym, internetowym lub za miejsce w teatrze czy operze. Artykuł omawia ewolucję abonamentu, szczególnie w kontekście dystrybucji dóbr cyfrowych, wskazując na zmiany, które nastąpiły od czasów nośników fizycznych (CD, DVD) do dystrybucji online. Przedstawia również przykłady firm (Rhapsody, Amazon, Netflix), które skorzystały z modelu abonamentowego. W kontekście polskim, omawia abonament radiowo-telewizyjny, jego legalność i kontrowersje z nim związane. Na koniec porusza zalety i wady usługi abonamentowej.

Dystrybucja dóbr cyfrowych kiedyś i dziś

Znaczne zmiany w dystrybucji takich dóbr jak muzyka, filmy, seriale itd. nastąpiły pod koniec XX wieku. Z wcześniej używanych takich nośników jak CD, DVD czy Blu-ray mogliśmy zaobserwować przejście na dystrybucję za pomocą Internetu. Zmiany dotyczyły również kwestii sprzedaży, sprzedaż abonamentowa stopniowo zastępowała sprzedaż indywidualną (S. Czetwertyński 2016, s. 16).

Prekursorem takich rozwiązań była firma Rhapsody. Uruchomienie serwisu nastąpiło w 2001 roku, po roku działalności i ciągłego rozwoju klienci mogli korzystać z 175 tysięcy utworów. Strategia firmy jak na tamte czasy była bardzo innowacyjna, przedsiębiorstwo sukcesywnie odchodziło od sprzedaży indywidualnej a oferowało klientom abonament w ramach, którego mieli oni dostęp do całej udostępnianej przez firmę biblioteki muzycznej, mogli oni też słuchać muzyki bez żadnych ograniczeń czasowych. Abonament jak się okazało w następnych latach oferował dużą elastyczność dla firmy jak i klientów. Zwiększały się możliwości technologiczne, muzyki można było słuchać już nie tylko na komputerze PC, ale np.. na smartphonach itp. Klient mógł w ramach wykupionego abonamentu słuchać muzyki na różnych urządzeniach a nie kupować konkretny utwór z przeznaczeniem na konkretną platformę (S. Czetwertyński 2016, s. 16). Przykładem podobnej strategii jest firma Amazon Inc. jednak w innej kategorii. Amerykańska firma w swojej ofercie ma czytnik e-ebooków Kindle oraz umożliwia klientom dostęp do obszernej biblioteki książek elektronicznych. Firma stosuje jednak dwa warianty sprzedaży, klient może opłacić tytuł jednorazowo i będzie miał do niego dostęp ze swojego konta już na zawsze dzięki technologii chmury, ale istnieje drugi wariant, sprzedaż abonamentowa w tym przypadku użytkownik ma dostęp do konkretnej bazy e-booków tak długo, jak długo opłaca abonament (S. Czetwertyński 2016, s. 19).

Ostatnim przykładem, bardzo popularnej opcji dostępu do dóbr informacyjnych jest serwis Netflix. Usługę można określić jako przełom w sytuacji na rynku wypożyczalni video oraz strukturę transferu internetowego. Firma Netflix opiera się na płatnościach abonamentowych, warto dodać, że użytkownik ma do wyboru kilka opcji abonamentu, przekłada się na jakość oferowanych tytułów jak i ilość urządzeń na których użytkownik może jednocześnie oglądać(S. Czetwertyński 2016, s. 20).

Aktualnie bezpośrednimi i największymi konkurentami serwisu Netflix są m.in.:

• Apple TV+,
• HBO GO,
• Amazon Prime Video,
• Disney+.

Wszystkie wspomniane serwisy oferują swoim klientom ofertę abonamentową

Abonament radiowo-telewizyjny

Abonamentem radiowo-telewizyjnym nazywa się obowiązkową, okresową (np. miesięczną) opłatę za posiadanie odbiorników radiowych oraz telewizyjnych. W Polsce każda osoba mająca odbiornik radiowy lub telewizyjny jest zobowiązana zarejestrować go w odpowiednim urzędzie pocztowym w nieprzekraczalnym terminie do 14 dni, licząc początek tego okresu od dnia jego nabycia. Opłaty pobiera się już za samo posiadanie odbiorników, nie zaś za ich użytkowanie. W ostatnich czasach wysokość opłaty abonamentowej ustalała w każdym roku Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, w późniejszym czasie (od 30 września 2005 roku) ustanawiał ją Sejm. W 2017 roku uchwalono nową ustawę dotyczącą abonamentu radiowego i telewizyjnego (KRRiT 2013, s. 3).

Instytucją odpowiedzialną za kontrolowanie opłat z tytułu abonamentu jest Poczta Polska. Z danych statystycznych ściągalność abonamentu RTV jest stosunkowo niska i wynosi uśredniając 45% (niektóre źródła podają nawet niższe dane z których wynika, że abonament płaci tylko 12-13% odbiorców.) (KRRiT 2013, s. 3).

Legalność abonamentu w Polsce zawsze budziła kontrowersje. Niektórzy prawnicy twierdzą, że Poczta Polska w przypadku wybranych abonentów, nierzadko wymaga zapłaty bez posiadania prawa do takich czynności. Wiąże się to z niedopełnieniem w latach 2007-2008 obowiązku powiadomienia o nadaniu indywidualnych numerów identyfikacyjnych, a w konsekwencji wyrejestrowaniu urządzeń RTV. Z wpływów pochodzących z abonamentu finansowana jest działalność telewizji publicznej i radia publicznego. Wpływy z abonamentu pokrywają około 60% kosztów funkcjonowania TVP. Obowiązek rejestracji odbiorników telewizyjnych wprowadzono w Polsce w 1957 roku - było ich wtedy tylko 21 tysięcy (KRRiT 2013, s. 4).

Wady i zalety usługi abonamentowej

Abonament posiada sporo zalet. Zwykle razem z usługami umożliwia się dokupienie telefonu na raty, który potem jest spłacany razem z rachunkiem. Niejednokrotnie usługa abonamentowa pozwala sporo zaoszczędzić, jednakże nie jest to regułą. Najczęściej w abonamencie podpisywana jest umowa na czas określony - rok lub dłużej. W przypadku pojawienia się lepszej oferty, niestety trzeba płacić tyle co w kontrakcie. Na tę chwilę telekomy oferują zwłaszcza oferty typu no-limits. W tej opcji w grę wchodzi zryczałtowany abonament, umożliwiający klientom dzwonienie i pisanie do woli. Najlepsze oferty posiadają dodatkowo paczkę danych o określonej wielkości do wykorzystania. Nadal jednak mogą korzystać z usług premium lub np.. roamingu poza Unią Europejską, a operator skrupulatnie wszystko liczy i w dalszym ciągu wystawia rachunek do opłacenia.

Abonament — artykuły polecane

Przesyłka kurierska — Tachograf — Bankowość internetowa — Handel elektroniczny — Płatności SMS-owe — Car-pooling — Sklep internetowy — Karta przedpłacona — FINTECH

Bibliografia

• Czetwertyński S. (2016), Formy dystrybucji cyfrowych dóbr informacyjnych w społeczeństwie online, Studia Informatica Pomerania, nr 2
• Czyżycki R. (2009), San obecny i perspektywy rozwoju liczby abonentów telefonii komórkowej w Polsce w ujęciu statystycznym, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 544
• Dziekan-Łanucha A. (2013), Nieskuteczność systemu opłat abonamentowych na rzecz mediów publicznych w Polsce, Studia Socialia Cracoviensia 5, nr 1(8)
• Podracki J. (2001), Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, Horyzont, Warszawa
• Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych Dz.U. 2005 nr 85 poz. 728
• Żebrowska D. (2013), Informacja o abonamencie RTV, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Autor: Kamil Dubiel

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.