Tachograf

Tachograf to urządzenie analogowe lub cyfrowe, które przeznaczone jest do montowania w pojazdach, mające za zadanie rejestrację i zapis:

• ilości kilometrów przebytej drogi przez pojazd,
• szybkości chwilowej pojazdu,
• dokładną datę i godzinę otwarcia obudowy zawierającej wykresówki (dot.tachografów analogowych),
• czasu prowadzenia pojazdu,
• innych okresów pracy lub dyspozycyjności kierowcy,
• przerw w pracy i okresów dziennego odpoczynku (A. Bratek 2011, s. 33)

Jeśli samochód, w którym zainstalowany jest tachograf jest wykorzystywany przez dwóch kierowców, tachograf musi jednocześnie rejestrować na dwóch różnych wykresówkach, lub kartach pamięci, trzy ostatnie podpunkty.

TL;DR

Tachografy są urządzeniami montowanymi w pojazdach, które rejestrują dane takie jak przejechane kilometry, prędkość, czas pracy kierowcy itp. Obowiązek montażu tachografów dotyczy pojazdów przewożących towary lub osoby. Obecnie tachografy analogowe są zastępowane przez cyfrowe. Istnieją różne rodzaje kart do tachografów, m.in. karta kierowcy, przedsiębiorstwa, kontrolna i warsztatowa. Za niewłaściwe użytkowanie lub brak tachografu grożą kary finansowe. W Polskim Transporcie drogowym najczęściej spotykane są tachografy Siemens 1381, Stoneridge SE5000 i Actia Smartach.

Uwarunkowania prawne instalacji tachografu

Obowiązek montowania tachografów określony jest w Artykule 3 Rozporządzenia Rady (EWG) w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym, z wyłączeniami zawartymi w owym rozporządzeniu oraz a także zawartymi w Ustawie o czasie pracy kierowców). Przepisom o montowaniu tachografów podlegają:

• Pojazdy przeznaczone do przewozu towarów, których dopuszczalna masa całkowita zestawu (tj. samochód + przyczepa ewentualnie naczepa) przekracza 3,5 t.
• Pojazdy przeznaczone do przewozu osób, które przystosowane są do transportu większej od dziewięciu liczby osób (liczonych łącznie z kierowcą).

Tachografy cyfrowe a analogowe

Obecnie można zaobserwować zmianę technologii, jaka następuje w dziedzinie tachografów. Instalowane dotychczas tachografy analogowe zastępowane są przez urządzenia cyfrowe, które są mniej podatne na możliwość fałszowania zapisów. Podstawową różnicą pomiędzy nimi jest sposób zapisu danych, w urządzeniu analogowym dokonywany on jest na papierowej wykresówce, w cyfrowym natomiast na nośniku pamięci.

Rodzaje kart do tachografów i ich uprawnienia

• Karta kierowcy

Wydawana jest wszystkim uprawnionym poprzez Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych. Karta identyfikuje kierowcę, uprawnienia do korzystania z tachografu cyfrowego oraz umożliwia prawidłową rejestrację czasu pracy. Kartę kierowcy wydaje się na okres 5 lat. Nie może jednak być ważna dłużej niż prawo jazdy posiadane przez kierowcę. Karta stanowi podstawowy nośnik danych czasu pracy. Gdy pamięć karty zostanie zapełniona, najstarsze zapisane dane zostaną zastąpione przez najnowsze. Biorąc pod uwagę to ograniczenie, wprowadzone zostały przepisy określające warunki archiwizacji danych z kart oraz tachografów cyfrowych. Należy pamiętać o cyklicznym pobieraniu danych z karty kierowcy.

• Karta przedsiębiorstwa

O taką kartę mogą starać się podmioty wykonujące przewozy drogowe, będące właścicielami lub użytkownikami pojazdów, które wyposażone są w tachografy cyfrowe. Karta przedsiębiorstwa tak jak karta kierowcy wydawana jest na okres 5 lat. Firmy prowadzące wykonywanie kalibracji i aktywacji tachografów cyfrowych nie mogą ubiegać się o kartę przedsiębiorstwa. Karta umożliwia dostęp do danych w tachografie poprzez wydruki, wyświetlanie bądź pobieranie ich. Dzięki niej możemy również zablokować dane.

• Karta kontrolna

Dzięki karcie organy kontroli (ITD) mają możliwość pobrania danych z tachografu. Dane te identyfikują pojazd, jego kierowców oraz harmonogram pracy kierujących pojazdem. Karta kontrolna umożliwia dostęp do całej pamięci tachografu z wyjątkiem dostępu do zmian danych kalibracyjnych urządzenia.

• Karta warsztatowa

Karta warsztatowa identyfikuje technika warsztatowego, umożliwia aktywowanie, kalibrowanie, testowanie oraz pobieranie danych z tachografu. Dzięki karcie istnieje możliwość pobrania pamięci masowej tachografu oraz wprowadzenie danych kalibracyjnych. Ze względu na możliwości które posiada karta warsztatowa zabezpieczoną ją kodem PIN. (S. Grzywacz 2011, s. 1330)

Kary i mandaty związane z istnieniem obowiązku montażu tachografu

Za nie zamontowanie lub niewłaściwe użytkowanie tachografu grożą osobie użytkującej jak i właścicielowi pojazdu następujące, przykładowe kary:

• nieposiadanie urządzenia rejestrująco-zapisującego - 3000zł,
• posiadanie urządzenia, które nie zapisuje wszystkich określonych w ustawie danych - 2000 zł,
• używanie przez jedną osobą kilku wykresówek - 1000zł,
• najbardziej dotkliwe grzywny można otrzymać za próby fałszowania wyników zapisu tachografu (kara w zależności od przewinienia od 3000zł do 10000 zł).

Tachografy cyfrowe w polskim transporcie

Tachografy cyfrowe wprowadzono do transporcie drogowym od maja 2006r. Do najczęściej występujących tachografów w Polskim Transporcie drogowym należą:

• SIEMENS 1381

Siemens DTCO 1381 jest jednym z najpopularniejszych tachografów spotykanych w nowych pojazdach ciężarowych oraz autobusach. Seryjnie montowany w nowych samochodach marki MAN, DAF, IVECO, RENAULT, MERCEDES-BENZ i wielu innych. Tachograf ten charakteryzuje się bardzo prostym i intuicyjnym menu co powoduje, że kierowcy nie mają większych problemów z jego obsługą. Na wyświetlaczu tachografu pojawiają się komendy w języku który może sobie samodzielnie ustawić każdy użytkownik.

• STONERIDGE SE5000

Tachograf SE 5000 (rys 3.1) jest drugim najczęściej spotykanym tachografem cyfrowym montowanym w nowych samochodach ciężarowych oraz autobusach. Najczęściej spotkamy się z tego typu tachografem w samochodach marki SCANIA oraz od niedawna Mercedes-Benz. Do zalet tachografu należy to, że jest to lekki prawie bezawaryjny sprzęt który coraz częściej spotyka się z pozytywnymi opiniami klientów. Na początku dużym kłopotem dla wielu kierowców stanowi obsługa skomplikowanego menu tachografu. Komunikaty wyświetlane są za pomocą kombinacji piktogramów i często jest błędnie odczytywana przez kierowców. Na szczęście producent na swojej stronie udostępnia instrukcje obsługi tachografu we wszystkich językach wspólnoty europejskiej.

• ACTIA SMARTACH

Firma ACTIA, opracowała projekt tachografu cyfrowego zgodnego z najnowszymi wymogami prawnymi UE. Tachograf cyfrowy przeznaczony jest dla potrzeb przemysłu transportowego, organów kontroli, kierowców oraz producentów pojazdów. ACTIA SMARTACH występuje bardzo rzadko w pojazdach ciężarowych/autobusach. W czasie kontroli okresowych zauważono, że tachograf jest dosyć skomplikowany w obsłudze, ma nieczytelny wyświetlacz, pobieranie danych trwa bardzo długo (S. Grzywacz 2010, s. 1611-1616)

Tachograf — artykuły polecane

Blockchain — Abonament — Kod kreskowy — Autoryzacja — Autentykacja — Automatyczna indeksacja — Lot czarterowy — Ebanking — Licencja BSD

Bibliografia

• Bratek A. (2011), System tachografu nadzorujący urządzenia kontrolno - pomiarowe w pojeździe szynowym, Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe, nr 1
• Grzywacz S., Górska M. (2010), Tachografy cyfrowe stosowane w polskim transporcie drogowym-zalety i wady, Logistyka, nr 2
• Grzywacz S., Łukasik Z. (2011), Pobieranie danych z tachografów cyfrowych do urządzeń zewnętrznych, Logistyka, nr 6
• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym Document 31985R3821
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Dz.U. 2001 nr 125 poz. 1371

Autor: Przemysław Rózga, Olga Szymonik