Funkcje planowania strategicznego

Planowanie strategiczne jest procesem, który obejmuje określanie celów i strategii organizacji oraz opracowywanie działań, które pozwolą osiągnąć te cele. Jest to kluczowy element zarządzania, który umożliwia organizacji skoncentrowanie się na długoterminowym rozwoju i sukcesie.

Planowanie strategiczne zaczyna się od ustalenia misji organizacji, czyli zdefiniowania jej podstawowego celu i powodu istnienia. Następnie określa się cele strategiczne, które są ogólnymi kierunkami, którymi organizacja chce podążać. Cele te powinny być konkretnie sformułowane, mierzalne, osiągalne, realistyczne i czasowo określone (tzw. SMART).

Po ustaleniu celów strategicznych, organizacja musi opracować strategie, czyli długoterminowe plany działania, które pozwolą jej osiągnąć te cele. Strategie mogą obejmować różne obszary, takie jak marketing, finanse, operacje czy rozwój produktów. Ważne jest, aby strategie były spójne i zgodne z misją organizacji.

Planowanie strategiczne wymaga również analizy otoczenia, w której uwzględnia się czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, które mogą wpływać na organizację. Analiza otoczenia pozwala na identyfikację szans i zagrożeń oraz mocnych i słabych stron organizacji. Na podstawie tych informacji organizacja może lepiej dostosować swoje cele i strategie do aktualnych warunków.

Omawiając kwestię planowania, należy zwrócić uwagę na związki i różnice pomiędzy planowaniem, a prognozowaniem. Plan jest określeniem sposobu postępowania - programem działań, zaś prognoza jest przewidywaniem procesów od nas niezależnych. Plan dotyczy więc tych procesów i elementów, co do których możemy dokonywać wyboru - podejmować decyzję, prognoza zaś określa jedynie przyszły stan procesów lub zjawisk ekonomicznych, nie zakładając żadnej ingerencji w ten stan poprzez decyzje i planowe działania. Plan oceniany jest z punktu widzenia efektywności i skutków uzyskanych dzięki tym działaniom, prognoza oceniana jest jedynie z punktu widzenia jej trafności. Prognozowanie i planowanie są ze sobą w procesie zarządzania powiązane, jednakże nie należy ich ze sobą utożsamiać.

Cechy planowania strategicznego

Szczególnym rodzajem planowania jest planowanie strategiczne, którego istotę wyrażają następujące cechy:

• jest podejściem kompleksowym, polegającym na połączeniu procesu decyzyjnego, odniesionego do zadań kluczowych i problemów newralgicznych firmy, z analityczno-projekcyjnym wymiarem funkcji planowania,
• w sensie rezultatowym szeroki zakres planowania strategicznego obejmuje:
  • programowanie strategiczne:
    • strategie podstawowe (poziom korporacji),
    • strategie dziedzin gospodarowania (poziom SJG),
    • strategie funkcjonalne.
  • opracowanie planów biznesowych,
• konkretyzuje i uściśla cele firmy, przede wszystkim ze względu na specyfikację wyrobów (usług), kalkulację cen, funkcje marketingowe, koszty, jakość, normatywy biegu produkcji, parametry technologiczne itd.,
• powinno się ono wyróżniać kreatywnością, innowacyjnością i adaptacyjnością do zmian otoczenia,
• reprezentuje orientację "na zewnątrz", określoną zarówno przez spełnianie potrzeb i oczekiwań nabywców (społeczeństwa), jak przez pozycję przedsiębiorstwa w otoczeniu konkurencyjnym,
• jest na ogół planowaniem długoterminowym,
• jest czynnikiem integrującym (koordynującym) programy i plany funkcjonalne.

Planowanie strategiczne jako system

Planowanie strategiczne jest rozbudowanym systemem, którego strukturę tworzą różnego rodzaju strategie (programy) i plany. Opracowuje się je na poziomie korporacji, SJG, a także na poziomie zakładów lub wydziałów. Stopień szczegółowości i dokładności ich przygotowania wzrasta w miarę przechodzenia na niższe szczeble zarządzania, przy czym programy przeważnie mają charakter długoterminowy.

Ważne znaczenie mają strategie i plany funkcjonalne, które dotyczą zagadnień specjalnych, takich jak na przykład: doskonalenie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa, badanie i rozwój technologii wytwarzania, zakres i rodzaj inwestycji, rozwój personelu, poprawa produktywności, kompleksowe zarządzanie jakością. W opracowaniach tego typu ma miejsce połączenie części diagnostycznej z projekcjami kształtującymi przyszłość firmy. Jeżeli te projekcje są optymistyczne, to w praktyce gospodarczej są określane mianem strategii lub planów rozwojowych.

Elementy planowania strategicznego

Programowanie strategiczne

Programowanie strategiczne to proces, w ramach którego organizacja określa swoje cele, strategie i działania, które mają zostać podjęte w celu osiągnięcia tych celów. Jest to kluczowy krok w planowaniu strategicznym, ponieważ pozwala na określenie kierunku rozwoju organizacji oraz strategii, które będą prowadziły do osiągnięcia zamierzonych rezultatów.

Podczas programowania strategicznego organizacja analizuje swoją sytuację wewnętrzną i zewnętrzną, identyfikuje swoje mocne strony, słabe strony, szanse i zagrożenia. Na podstawie tych analiz, organizacja formułuje cele, które są ambitne, ale jednocześnie realistyczne do osiągnięcia. Następnie definiuje strategie, czyli plany działania, które pozwolą na realizację tych celów.

Programowanie strategiczne wymaga również identyfikacji kluczowych czynników sukcesu, które będą miały wpływ na osiągnięcie celów organizacji. Czynniki te mogą obejmować takie elementy jak technologia, rynek, konkurencja, zasoby ludzkie czy finansowe. Organizacja musi uwzględnić te czynniki podczas opracowywania strategii i działań.

Plan biznesowy

Plan biznesowy jest szczegółowym dokumentem, który opisuje strategię, cele i działania organizacji na określony okres czasu, najczęściej na rok. Jest to praktyczne narzędzie, które pozwala na monitorowanie postępów w realizacji planów strategicznych oraz podejmowanie decyzji operacyjnych.

Plan biznesowy zawiera wiele elementów, takich jak opis organizacji, analizę rynku, konkurencji, celów, strategii, planów marketingowych, operacyjnych i finansowych. Jest to kompleksowy dokument, który gromadzi wszystkie informacje niezbędne do skutecznego zarządzania organizacją i realizacji jej celów strategicznych.

Plan biznesowy powinien być elastyczny i dostosowywany do zmieniających się warunków rynkowych i organizacyjnych. Dlatego też, organizacja powinna regularnie aktualizować i monitorować plan biznesowy, aby zapewnić jego odpowiedniość i skuteczność w osiąganiu celów.

Cele organizacji

Cele organizacji są fundamentem planowania strategicznego. To one określają, dokąd organizacja chce się udać i co chce osiągnąć w przyszłości. Cele powinny być jasne, mierzalne, osiągalne, realistyczne i zgodne z wartościami i misją organizacji.

Cele organizacji mogą dotyczyć różnych obszarów, takich jak wzrost przychodów, zwiększenie udziału w rynku, poprawa jakości, rozwój nowych produktów czy usług, zwiększenie efektywności operacyjnej, rozwój kompetencji pracowników, czy też społeczne i ekologiczne cele zrównoważonego rozwoju.

Cele organizacji powinny być spójne z jej strategią i planami biznesowymi. Dlatego też, organizacja powinna regularnie monitorować i oceniać postępy w realizacji celów oraz dostosowywać swoje działania w celu ich osiągnięcia.

Kluczowe cechy planowania strategicznego

Kreatywność

Kreatywność jest jedną z kluczowych cech planowania strategicznego. Polega ona na poszukiwaniu i generowaniu nowych, innowacyjnych rozwiązań oraz pomysłów, które mogą przynieść organizacji przewagę konkurencyjną. Kreatywne podejście do planowania strategicznego pozwala na wyjście poza schematy i rutynę, otwierając drogę do odkrywania nowych możliwości i rozwoju organizacji.

Innowacyjność

Innowacyjność jest ściśle związana z kreatywnością i stanowi kolejną kluczową cechę planowania strategicznego. Oznacza ona zdolność organizacji do wprowadzania nowych produktów, usług, procesów lub technologii na rynek. Innowacyjność jest niezbędna do utrzymania konkurencyjności organizacji w dynamicznym i zmieniającym się otoczeniu biznesowym. Planowanie strategiczne powinno uwzględniać strategie innowacyjne, które umożliwią organizacji rozwijanie się i dostosowywanie do zmieniających się warunków.

Adaptacyjność

Adaptacyjność jest kluczową cechą planowania strategicznego, która pozwala organizacji na dostosowywanie się do zmian w otoczeniu biznesowym. Zmiany te mogą wynikać z czynników zewnętrznych, takich jak zmieniające się preferencje klientów, trendy rynkowe, prawo czy technologie, jak również z czynników wewnętrznych, takich jak restrukturyzacja organizacji czy zmiana strategii. Planowanie strategiczne musi uwzględniać elastyczność i możliwość szybkiego reagowania na zmiany, aby organizacja mogła utrzymać swoją konkurencyjność i osiągnąć wyznaczone cele.

Zadowolenie klientów

Zadowolenie klientów jest jednym z głównych celów planowania strategicznego. Organizacja musi dobrze poznać potrzeby, oczekiwania i preferencje swoich klientów, aby móc skutecznie nimi zarządzać i dostarczać im wartościowe produkty lub usługi. Planowanie strategiczne powinno uwzględniać strategie marketingowe, które pozwalają na zaspokojenie potrzeb klientów, budowanie trwałych relacji oraz zdobywanie i utrzymywanie ich lojalności.

Pozycja konkurencyjna

Pozycja konkurencyjna jest kluczowym aspektem planowania strategicznego. Polega ona na zdolności organizacji do osiągnięcia i utrzymania przewagi nad konkurencją w danym sektorze lub branży. Planowanie strategiczne powinno uwzględniać analizę konkurencji, identyfikację unikalnych cech organizacji oraz opracowanie strategii, które umożliwią osiągnięcie i utrzymanie przewagi konkurencyjnej. Pozycja konkurencyjna jest istotna dla sukcesu organizacji, ponieważ wpływa na zdolność do przyciągania klientów, generowania zysków oraz rozwijania się na rynku.

Długoterminowość

Długoterminowość jest kluczową cechą planowania strategicznego, która zakłada podejście długofalowe i perspektywiczne. Planowanie strategiczne nie powinno skupiać się wyłącznie na bieżących problemach i celach organizacji, ale również na przyszłych możliwościach i wyzwaniach. Długoterminowa perspektywa pozwala organizacji na budowanie strategii, które uwzględniają zmiany na rynku, trendy społeczne i technologiczne oraz przewidywanie przyszłych potrzeb klientów. Planowanie strategiczne powinno być zorientowane na rozwój organizacji w perspektywie wielu lat, zapewniając jej trwałość i sukces na dłuższą metę.

Funkcje planowania strategicznego — artykuły polecane

Planowanie zasobów ludzkich — System informacji strategicznej — Organizowanie działalności marketingowej — System zarządzania — Planowanie strategiczne — Czynniki wpływające na zarządzanie kadrami — Strategia biznesowa — Strategia organizacyjna — Plan

Bibliografia

• Woźniak K. (2005), System informacji menedżerskiej jako instrument zarządzania strategicznego w firmie, praca doktorska, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków

Autor: Krzysztof Woźniak