Wstrząs podażowy

Wstrząs podażowy (szok cenowy) przerzuca gospodarkę na inny poziom ceny. Istota szoku cenowego, czyli nagłej zmiany ogólnego poziomu cen, wiąże się z faktem, iż zmiana jednego, ale za to bardzo istotnego składnika - kosztotwórczego, pociąga za sobą znaczącą zmianę innych komponentów konstytuujących koszty w całej gospodarce, w następstwie czego rośnie ogólny poziom kosztów, a tym samym i ceny. Przykładem takiego szoku może być nagły i wysoki wzrost cen kosztotwórczych składników: surowców energetycznych (paliw, ropy naftowej, energii elektrycznej), zbóż a także płac.

Ogólne skutki wstrząsu podażowego

Nagły i znaczący wzrost cen tzw. cenotwórczych komponentów prowadzi do tego, że bieżąca równowaga osiągana jest przy niższym niż poprzednio poziomie podaży. Wynika z tego, że szok cenowy wtrącił gospodarkę w stan recesji.

Reakcja gospodarki na taki stan jest taka, że dopóki nie zadziałają siły przeciwstawne do tych, które doprowadziły do wzrostu cen, tak długo będzie trwała recesja. A to może trwać bardzo długo. Spadkowi cen będzie sprzyjać presja bezrobocia (spadek płac), a także wdrażanie innowacji, które obniżają koszty.

W tym samum kierunku oddziałuje niemała ilość bankructw, która nasila się w tym czasie. Upadłość ogłaszają bowiem najczęściej firmy mało efektywne, a ich odejście z rynku oznacza poprawę przeciętnej produktywności. Ceny, drogą obniżki kosztów, ulegają obniżeniu, czemu towarzyszy automatyczny wzrost popytu globalnego: konsumpcji - bezpośrednio przez spadek cen dóbr konsumpcyjnych; inwestycyjnego - pośrednio przez spadek stopy procentowej. Podaż stopniowo rośnie i dzięki temu gospodarka powraca do stanu równowagi w tym samym punkcie z którego została wytrącona przez szok cenowy. Powrót do równowagi dokonał się więc kosztem recesji, której skala i czas trwania zależały od tempa spadku cen.

Skutki wstrząsu podażowego dla przedsiębiorstw

Gwałtowna zmiana cen surowców i innych kosztów ma istotny wpływ na rentowność przedsiębiorstw. Wzrost cen surowców może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji, co z kolei może prowadzić do zmniejszenia marży zysku. W przypadku, gdy przedsiębiorstwo nie jest w stanie przenieść wzrostu kosztów na klientów poprzez zwiększenie cen swoich produktów, może dojść do pogorszenia rentowności.

Przedsiębiorstwa mogą stosować różne strategie biznesowe w celu dostosowania się do wstrząsu podażowego. Jedną z możliwości jest dywersyfikacja dostawców, co pozwala na zmniejszenie ryzyka związanego z ewentualnymi zakłóceniami w dostawach. Inną strategią jest rozwijanie relacji z dostawcami i negocjowanie lepszych warunków, aby zminimalizować wpływ wstrząsu podażowego na działalność firmy. Przedsiębiorstwa mogą również zastosować strategię redukcji kosztów poprzez restrukturyzację procesów produkcyjnych lub poszukiwanie bardziej efektywnych rozwiązań.

Przedsiębiorstwa, w obliczu wstrząsu podażowego, często podejmują działania mające na celu zmniejszenie produkcji lub restrukturyzację kosztów. Mogą zwolnić pracowników, ograniczyć godziny pracy lub zmniejszyć produkcję w celu dostosowania się do mniejszego popytu. Ponadto, przedsiębiorstwa mogą podejmować działania mające na celu zwiększenie efektywności i redukcję kosztów, takie jak optymalizacja łańcucha dostaw, automatyzacja procesów czy inwestycje w nowe technologie.

Zmiana dostawców może mieć istotny wpływ na działalność przedsiębiorstw. W przypadku wstrząsu podażowego, gdy dotychczasowi dostawcy nie są w stanie dostarczyć potrzebnych surowców lub materiałów, przedsiębiorstwo może być zmuszone poszukać nowych dostawców. Zmiana dostawców może wiązać się z koniecznością przeprowadzenia nowych negocjacji, adaptacji do nowych warunków i oceny jakości nowego dostawcy. Niezdolność do znalezienia nowego dostawcy lub konieczność płacenia wyższych cen za surowce może negatywnie wpływać na działalność przedsiębiorstwa.

Wstrząs podażowy może dotknąć różne branże w różny sposób. Niektóre branże, takie jak przemysł wydobywczy czy rolnictwo, są szczególnie wrażliwe na zmiany cen surowców, co może prowadzić do znacznego pogorszenia rentowności. Inne branże, takie jak usługi finansowe czy sektor IT, mogą być mniej narażone na wstrząsy podażowe. Różnice w zdolnościach branż do elastycznego dostosowania się do nowych warunków wynikają z różnic w elastyczności produkcji, zależności od surowców oraz struktury konkurencyjnej danej branży.

Polityka rządu wobec wstrząsu podażowego

Rząd może zastosować różne instrumenty polityki gospodarczej w celu zmniejszenia negatywnych skutków wstrząsu podażowego. Może to obejmować interwencje w celu stabilizacji cen surowców, takie jak kontrola eksportu/importu surowców czy tworzenie rezerw strategicznych. Rząd może również wprowadzić programy wspierające przedsiębiorstwa dotknięte wstrząsem podażowym, takie jak subsydia czy ulgi podatkowe. Ponadto, rząd może podejmować działania mające na celu zwiększenie konkurencyjności i elastyczności gospodarki, takie jak inwestycje w infrastrukturę czy edukację.

Kontrola inflacji może pomóc w stabilizacji cen surowców poprzez utrzymanie stabilnego poziomu popytu i podaży na rynku. Wzrost inflacji może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji, co może z kolei prowadzić do wzrostu cen surowców. Rząd może zastosować różne narzędzia polityki pieniężnej i fiskalnej w celu kontrolowania inflacji, takie jak podwyżki stóp procentowych czy zmiany w polityce budżetowej. Stabilizacja inflacji może przyczynić się do stabilizacji cen surowców i zmniejszenia wstrząsu podażowego dla przedsiębiorstw.

Rząd może wprowadzić różne regulacje dotyczące cen surowców w celu ochrony przedsiębiorstw i konsumentów. Może to obejmować wprowadzenie limitów cenowych, kontrolę eksportu/importu surowców czy wprowadzenie podatków lub opłat związanych z wydobyciem surowców. Regulacje te mają na celu zapewnienie stabilności cen surowców i minimalizację negatywnych skutków wstrząsu podażowego dla gospodarki.

Rząd może wesprzeć przedsiębiorstwa dotknięte wstrząsem podażowym poprzez różne środki. Może to obejmować udzielanie dotacji, subsydiów lub ulg podatkowych, które mają na celu złagodzenie skutków wstrząsu podażowego dla przedsiębiorstw. Rząd może również wspierać przedsiębiorstwa poprzez programy szkoleniowe, inwestycje w infrastrukturę czy ułatwienia administracyjne. Wsparcie rządu ma na celu umożliwienie przedsiębiorstwom przetrwania trudnego okresu i zapewnienie im stabilnego rozwoju.

Stabilność instytucjonalna i prawna jest istotna dla zmniejszenia negatywnych skutków wstrząsu podażowego. Przedsiębiorstwa potrzebują stabilnego i przewidywalnego środowiska biznesowego, aby móc efektywnie planować i podejmować decyzje. Stabilność instytucjonalna i prawna zapewnia ochronę praw własności, umożliwia egzekwowanie umów i zapewnia stabilność polityczną. Jest to istotne dla zaufania inwestorów i przedsiębiorstw do danego rynku oraz dla zachowania długoterminowej perspektywy rozwoju gospodarczego.

Wstrząsy podażowe w kontekście globalnym

Zmiany cen surowców i kosztów na jednym rynku mogą mieć wpływ na inne rynki zarówno lokalnie, jak i globalnie. Na przykład, wzrost cen surowców na jednym rynku może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji dla firm korzystających z tych surowców na innych rynkach. Zmiany cen mogą wpływać na konkurencyjność firm na rynkach krajowych i międzynarodowych, co może prowadzić do zmiany struktury konkurencyjnej.

Globalne wstrząsy podażowe mogą mieć istotny wpływ na handel międzynarodowy. Wzrost cen surowców na globalnym rynku może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji dla firm eksportujących, co może osłabić konkurencyjność ich produktów na rynkach zagranicznych. Ponadto, zmiany w podaży surowców na globalnym rynku mogą prowadzić do zmian w strukturze handlu międzynarodowego, takie jak zmniejszenie importu surowców przez niektóre kraje czy wzrost eksportu surowców przez kraje, które są ich głównymi producentami.

Globalne fluktuacje cen surowców mogą mieć istotne konsekwencje dla wzrostu gospodarczego. Wzrost cen surowców może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji, co może ograniczać zysk przedsiębiorstw i wpływać na ich zdolność do inwestowania i tworzenia miejsc pracy. Ponadto, zmiany cen surowców mogą wpływać na inflację i stabilność makroekonomiczną, co również może mieć negatywny wpływ na wzrost gospodarczy.

Globalne wstrząsy podażowe mogą prowadzić do zmiany struktury konkurencyjnej na rynkach zarówno lokalnych, jak i globalnych. Firmy, które są bardziej elastyczne i potrafią dostosować się do zmieniających się warunków, mogą zyskać na konkurencyjności. Zmiany w strukturze konkurencyjnej mogą prowadzić do wzrostu konsolidacji rynkowej, wzrostu konkurencji lub pojawienia się nowych graczy na rynku. Przedsiębiorstwa muszą być gotowe na zmiany w strukturze konkurencyjnej i umiejętnie reagować na globalne wstrząsy podażowe.

Wstrząsy podażowe mogą prowadzić do realokacji zasobów na poziomie światowym. Na przykład, wzrost cen surowców może prowadzić do zmniejszenia importu surowców przez niektóre kraje i zwiększenia eksportu surowców przez kraje, które są ich głównymi producentami. Realokacja zasobów może być związana z zmianami w strukturze produkcji i handlu międzynarodowego, co może mieć istotne konsekwencje dla gospodarek krajów na całym świecie. Przedsiębiorstwa muszą być gotowe na zmiany w realokacji zasobów i umiejętnie zarządzać tym procesem.

Wstrząs podażowy — artykuły polecane

Hipoteza Fishera — Wstrząs popytowy — Inflacja — Szok podażowy — Efekt realnych zasobów pieniądza — Deflacja — Nadmierna zmiana kursu — Akcelerator — Austriacka teoria cyklu koniunkturalnego

Bibliografia

• Hall R., Taylor J. (2004), Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• L. Próchnicki, Zrozumieć gospodarkę. Makroekonomia, Zachodnipomorska Szkoła Biznesu, Szczecin 1997, s. 385-386
• Michael Burda, Charles Wyplosz, Makroekonomia Podręcznik Europejski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000, str 421-414

Autor: Marek Iwan