Bank uniwersalny

Bank uniwersalny
Polecane artykuły
Pośrednictwo finansowe Instytucja finansowa Bank inwestycyjny Bank komercyjny Konglomerat Bankowość prywatna Fundusz inwestycyjny Kasa oszczędnościowa Wealth Management

Banki uniwersalne są instytucjami finansowymi, które oferują szeroki zakres usług zarówno dla klientów indywidualnych, jak i dla firm. Charakteryzują się tym, że w jednym miejscu można skorzystać z różnorodnych usług finansowych, takich jak pośrednictwo finansowe, handel instrumentami finansowymi, emisja nowych papierów wartościowych, prowadzenie działalności maklerskiej, a także w zakresie funduszy inwestycyjnych, gwarancji, operacji rozliczeniowych, zarządzanie powierzonymi aktywami, doradztwo finansowe oraz działalność ubezpieczeniowa.

Główne cechy banków uniwersalnych

Banki uniwersalne wyróżniają się kilkoma głównymi cechami. Po pierwsze, posiadają one szeroką gamę produktów i usług, które są dostępne dla różnych grup klientów. Mogą to być zarówno konta osobiste, lokaty, kredyty hipoteczne, jak i zaawansowane instrumenty finansowe dla klientów korporacyjnych.

Po drugie, banki uniwersalne są silnie zintegrowane, co oznacza, że posiadają różne działy specjalizujące się w różnych obszarach finansowych. Na przykład, w jednym banku można znaleźć zarówno oddział zajmujący się bankowością detaliczną, jak i oddział oferujący usługi inwestycyjne.

Kolejną cechą charakterystyczną banków uniwersalnych jest ich wysoki poziom kapitalizacji. Dzięki temu posiadają one duże zasoby finansowe, które umożliwiają im prowadzenie działań na różnych rynkach i oferowanie różnorodnych usług. Wysoki poziom kapitalizacji przekłada się na większą wiarygodność instytucji i zwiększa zaufanie klientów.

Banki uniwersalne oferują szeroki zakres usług, które są dostosowane zarówno do potrzeb klientów indywidualnych, jak i firmowych. Na poziomie detalicznym, klienci mogą skorzystać z tradycyjnych usług bankowych, takich jak otwarcie i prowadzenie rachunku bankowego, udzielanie kredytów konsumpcyjnych czy zarządzanie środkami pieniężnymi.

Dodatkowo, banki uniwersalne oferują również usługi inwestycyjne, takie jak inwestowanie na giełdzie, zarządzanie portfelem inwestycyjnym czy doradztwo finansowe. Dzięki temu klienci mają możliwość zwiększenia swojego kapitału poprzez inwestowanie w różne instrumenty finansowe.

W przypadku firm, banki uniwersalne oferują kompleksowe rozwiązania finansowe, takie jak finansowanie działalności gospodarczej, zarządzanie płynnością finansową czy inwestycje kapitałowe. Dzięki temu przedsiębiorcy mają możliwość skorzystania z różnorodnych usług finansowych, które są dostosowane do ich potrzeb.

Historia banków uniwersalnych

Banki uniwersalne są jednym z najważniejszych elementów współczesnego systemu bankowego. Idea banku uniwersalnego ma swoje korzenie w XIX wieku. W tym okresie banki zaczęły oferować nie tylko tradycyjne usługi bankowe, takie jak przyjmowanie depozytów i udzielanie pożyczek, ale także rozszerzyły swoją działalność na inne obszary, takie jak inwestycje, ubezpieczenia czy zarządzanie aktywami. Początkowo banki uniwersalne działały jako oddziały różnych instytucji finansowych, jednak wraz z rozwojem sektora bankowego, zaczęły powstawać specjalne instytucje, które oferowały wszystkie te usługi pod jednym dachem.

W 1933 roku, w odpowiedzi na Wielki Kryzys, Kongres Stanów Zjednoczonych wprowadził Glass-Steagall Act, który miał na celu regulację sektora bankowego i zapobieżenie powtórzeniu się podobnej sytuacji w przyszłości. Jednym z głównych elementów tego aktu było oddzielenie działalności komercyjnej banków (przyjmowanie depozytów i udzielanie pożyczek) od inwestycyjnej (inwestycje na rynkach kapitałowych). Akt ten miał chronić depozyty klientów i zapewnić stabilność systemu finansowego.

Glass-Steagall Act miał duże znaczenie dla rozwoju banków uniwersalnych. Poprzez oddzielenie działalności banków komercyjnych od inwestycyjnych, stworzył się podział na banki komercyjne, które zajmowały się tradycyjnymi usługami bankowymi, oraz banki inwestycyjne, które specjalizowały się w inwestycjach na rynkach kapitałowych. Banki uniwersalne, które oferowały obie te usługi, musiały wybierać, na której dziedzinie się skupić.

W 1999 roku Kongres Stanów Zjednoczonych uchylił Glass-Steagall Act, co otworzyło drogę do powstania nowych banków uniwersalnych. Uchylenie tego aktu było wynikiem zmieniającego się podejścia do regulacji sektora bankowego, a także rozwoju nowych technologii i globalizacji rynków finansowych.

Uchylenie Glass-Steagall Act miało skutki zarówno pozytywne, jak i negatywne. Z jednej strony, banki uniwersalne zyskały większą elastyczność i możliwość oferowania swoim klientom szerszej gamy usług finansowych. Dzięki temu mogły lepiej dostosować się do zmieniających się potrzeb klientów i rynku. Z drugiej strony, uchylenie tego aktu spowodowało, że banki stały się bardziej narażone na ryzyko. Banki uniwersalne, które łączyły działalność komercyjną i inwestycyjną, mogły być bardziej podatne na spadki na rynkach kapitałowych i problemy związane z inwestycjami.

Należy również zauważyć, że uchylenie Glass-Steagall Act miało wpływ nie tylko na banki w Stanach Zjednoczonych, ale również na banki na całym świecie. Wielu innych krajów również zaczęło liberalizować swoje przepisy regulujące sektor bankowy i umożliwiać powstawanie banków uniwersalnych. Wnioski z uchylenia Glass-Steagall Act są nadal przedmiotem debaty. Niektórzy eksperci uważają, że banki uniwersalne są bardziej podatne na ryzyko i mogą stwarzać zagrożenie dla stabilności systemu finansowego. Inni twierdzą, że banki uniwersalne są bardziej elastyczne i lepiej dostosowane do współczesnych potrzeb klientów.

Rola banków uniwersalnych w sektorze finansowym

Banki uniwersalne odgrywają istotną rolę w systemie finansowym, pełniąc funkcję kluczowych instytucji. W ramach tego rozdziału omówię rolę banków uniwersalnych, wyjaśnię, w jaki sposób mogą one zapewnić stabilność finansową poprzez różnorodność usług oraz przedstawię korzyści wynikające z tworzenia synergii między różnymi obszarami działalności tych banków.

Banki uniwersalne są kluczowymi instytucjami w sektorze finansowym, ponieważ łączą w sobie różne funkcje, takie jak bankowość detaliczna, bankowość korporacyjna, zarządzanie aktywami, usługi maklerskie i wiele innych. Dzięki temu są w stanie obsługiwać szerokie spektrum klientów i dostarczać im różnorodne usługi finansowe. Banki uniwersalne mają znaczący wpływ na rozwój gospodarczy, ponieważ oferują finansowanie przedsiębiorstwom, kredyty konsumenckie oraz inne produkty i usługi finansowe. Ważnym aspektem roli banków uniwersalnych jest również ich udział w tworzeniu płynności na rynkach finansowych. Banki te pełnią rolę pożyczkodawców, inwestorów oraz twórców rynków, co przyczynia się do stabilności i efektywności funkcjonowania sektora finansowego.

Banki uniwersalne są w stanie zapewnić stabilność finansową dzięki różnorodności usług, które oferują. Posiadając różne obszary działalności, takie jak bankowość detaliczna, bankowość korporacyjna, inwestycje na rynkach finansowych, banki te mogą zrównoważyć ryzyko związane z różnymi segmentami rynku. Na przykład, jeśli sektor korporacyjny jest dotknięty kryzysem, bank może nadal generować zyski z bankowości detalicznej lub usług maklerskich. Różnorodność usług oferowanych przez banki uniwersalne ma również pozytywny wpływ na klientów. Dzięki temu, że mogą korzystać z różnych usług finansowych w jednym miejscu, klienci oszczędzają czas i wysiłek potrzebne na poszukiwanie różnych instytucji finansowych. Ponadto, banki uniwersalne mają większą zdolność do dostosowywania się do zmieniających się potrzeb klientów i rynku, co przekłada się na większą elastyczność i konkurencyjność.

Tworzenie synergii między różnymi obszarami działalności banku uniwersalnego przynosi wiele korzyści. Po pierwsze, umożliwia to bardziej efektywne wykorzystanie zasobów banku, dzięki czemu koszty operacyjne mogą być zmniejszone. Na przykład, banki, które posiadają zarówno oddziały bankowości detalicznej, jak i korporacyjnej, mogą korzystać z tych samych systemów informatycznych i infrastruktury, co prowadzi do oszczędności. Dodatkowo, tworzenie synergii między różnymi obszarami działalności banku uniwersalnego umożliwia lepsze zarządzanie ryzykiem. Gromadzenie informacji z różnych obszarów działalności pozwala bankowi na bardziej kompleksową ocenę ryzyka i podejmowanie lepszych decyzji kredytowych oraz inwestycyjnych. Wreszcie, synergia między różnymi obszarami działalności banku uniwersalnego może przyczynić się do zwiększenia lojalności klientów. Jeśli klient korzysta z różnych usług banku i jest z nich zadowolony, istnieje większa szansa, że będzie kontynuował współpracę z tym bankiem w przyszłości.

Regulacje dotyczące banków uniwersalnych

Banki uniwersalne są instytucjami finansowymi, które świadczą szeroki zakres usług bankowych, obejmujący zarówno działalność depozytową, jak i inwestycyjną. Ze względu na swoją wszechstronność i znaczenie dla stabilności systemu finansowego, banki uniwersalne podlegają ściśle określonym regulacjom. Regulacje dotyczące banków uniwersalnych mają na celu zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania tych instytucji oraz ochronę interesów klientów i stabilności systemu bankowego. Przepisy regulacyjne obejmują takie kwestie jak wymogi kapitałowe, nadzór bankowy, zarządzanie ryzykiem, raportowanie finansowe oraz zasady postępowania w przypadku kryzysu.

Jednym z najważniejszych aktów prawnych dotyczących regulacji banków uniwersalnych w Unii Europejskiej jest Dyrektywa o wymogach kapitałowych (CRD IV). Dyrektywa ta została wprowadzona w życie w 2013 roku i jest częścią szerszego pakietu reform regulacyjnych mających na celu wzmocnienie stabilności sektora bankowego po kryzysie finansowym z lat 2007-2008. CRD IV wprowadza szereg wymogów kapitałowych dla banków uniwersalnych, które mają na celu zwiększenie ich odporności na ryzyko oraz ograniczenie możliwości wystąpienia sytuacji, w której bank nie jest w stanie spełnić swoich zobowiązań wobec klientów. Dyrektywa określa m.in. minimalny poziom kapitału, który bank musi utrzymywać w stosunku do swojego ryzyka oraz wymagania dotyczące jakości kapitału. CRD IV wprowadza również nowe zasady dotyczące nadzoru bankowego, w tym zwiększone uprawnienia organów nadzoru oraz większą transparentność i wymogi raportowania finansowego ze strony banków. Dyrektywa ma na celu zapewnienie skutecznego nadzoru nad działalnością banków uniwersalnych oraz umożliwienie wczesnego wykrywania i zarządzania ryzykiem.

Regulacje dotyczące banków uniwersalnych mają kilka głównych celów. Po pierwsze, mają one na celu zapewnienie stabilności systemu finansowego poprzez ograniczenie ryzyka związanego z działalnością banków uniwersalnych. Poprzez narzucenie wymogów kapitałowych, regulacje mają na celu zwiększenie odporności banków na ryzyko i minimalizację ryzyka upadłości.

Po drugie, regulacje mają na celu ochronę interesów klientów banków uniwersalnych. Poprzez wprowadzenie zasad dotyczących zarządzania ryzykiem, raportowania finansowego oraz transparentności, regulacje mają na celu zapewnienie, że banki będą odpowiednio zarządzać ryzykiem i informować klientów o swojej sytuacji finansowej.

Ograniczenia narzucane bankom uniwersalnym wynikają z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa systemu finansowego. Regulacje mogą wprowadzać limity na różne rodzaje działalności bankowej, takie jak inwestycje spekulacyjne czy udzielanie kredytów o wysokim ryzyku. Ograniczenia mają na celu zapobieganie nadmiernemu ryzyku oraz koncentracji ryzyka w jednym miejscu.

Wyzwania i ryzyko związane z bankami uniwersalnymi

Banki uniwersalne, czyli instytucje finansowe, które świadczą zarówno usługi depozytowe, jak i inwestycyjne, stoją obecnie przed wieloma wyzwaniami w dynamicznym i zmiennym środowisku gospodarczym. Jednym z głównych wyzwań jest konieczność utrzymania odpowiedniej równowagi między działalnością depozytową a inwestycyjną. Banki uniwersalne muszą prowadzić swoje działania w taki sposób, aby zarówno chronić zdeponowane środki klientów, jak i generować zyski poprzez inwestowanie tych środków.

Kolejnym wyzwaniem dla banków uniwersalnych jest konieczność dostosowania się do rosnących regulacji i wymagań prawnych. Banki muszą spełniać szereg norm i standardów, takich jak wymogi kapitałowe, procedury audytowe czy raportowanie finansowe. Stałe zmiany w przepisach prawnych stawiają banki uniwersalne w sytuacji ciągłej adaptacji i inwestycji w rozwój wewnętrznych procesów i systemów, co może wiązać się z dodatkowymi kosztami. Kolejnym istotnym wyzwaniem jest konieczność efektywnego zarządzania ryzykiem. Banki uniwersalne muszą być w stanie identyfikować, mierzyć i kontrolować różne rodzaje ryzyka, takie jak ryzyko kredytowe, rynkowe czy operacyjne. W przypadku niewłaściwego zarządzania ryzykiem, banki mogą być narażone na straty finansowe i reputacyjne.

Banki uniwersalne, ze względu na swoją działalność inwestycyjną, są narażone na różne rodzaje ryzyka. Jednym z najważniejszych ryzyk jest ryzyko rynkowe. Banki inwestujące w akcje, obligacje czy instrumenty pochodne są narażone na wahania cen na rynkach finansowych. Nieprzewidywalne zmiany na rynkach mogą prowadzić do strat finansowych, zwłaszcza jeśli banki nie są w stanie odpowiednio zdywersyfikować swojego portfela inwestycyjnego. Kolejnym rodzajem ryzyka jest ryzyko kredytowe. Banki udzielające kredytów i pożyczek muszą oceniać zdolność kredytową swoich klientów oraz monitorować spłatę zobowiązań. W przypadku niewłaściwej oceny ryzyka kredytowego, banki mogą ponieść straty w związku z niespłacanymi kredytami.

Innym istotnym ryzykiem jest ryzyko operacyjne. Banki uniwersalne muszą obsługiwać setki tysięcy transakcji codziennie, zarówno w zakresie obsługi depozytów, jak i inwestycji. Ryzyko operacyjne wiąże się z możliwością wystąpienia błędów ludzkich, awarii systemów informatycznych czy cyberataków. Te zagrożenia mogą prowadzić do znaczących strat finansowych i negatywnie wpływać na reputację banku.

Straty związane z niewłaściwym zarządzaniem ryzykiem

Niewłaściwe zarządzanie ryzykiem może prowadzić do powstania różnych strat dla banków uniwersalnych. Jeśli bank nie jest w stanie skutecznie zidentyfikować i ocenić ryzyka, może udzielać kredytów o niskiej jakości, co skutkuje wzrostem niespłacalności i strat finansowych. Niewłaściwe zarządzanie ryzykiem rynkowym może prowadzić do strat wynikających z nagłych zmian cen aktywów. Jeśli bank nie ma odpowiednich procedur i instrumentów zabezpieczających przed takimi ryzykami, może dojść do znaczących strat finansowych. Również ryzyko operacyjne może prowadzić do strat finansowych. Błędy ludzkie, awarie systemów czy cyberataki mogą generować koszty naprawcze, a także spowodować utratę zaufania klientów i pogorszenie reputacji banku. W przypadku wystąpienia strat finansowych z powodu niewłaściwego zarządzania ryzykiem, banki mogą być zmuszone do podjęcia działań naprawczych, takich jak redukcja kosztów, zwolnienia pracowników czy ograniczenie inwestycji. W skrajnych przypadkach, banki mogą nawet upaść, co ma negatywne konsekwencje zarówno dla klientów, jak i dla całego systemu finansowego.

Przykłady banków uniwersalnych

Banki uniwersalne są jednymi z najważniejszych graczy na rynkach finansowych na całym świecie.

• 1. JPMorgan Chase & Co. . Jeden z największych banków uniwersalnych na świecie, JPMorgan Chase & Co., jest również jednym z najbardziej znanych. Bank ten ma siedzibę w Stanach Zjednoczonych i oferuje szeroką gamę usług finansowych, w tym zarządzanie majątkiem, bankowość inwestycyjną, bankowość korporacyjną oraz bankowość detaliczną. JPMorgan Chase & Co. jest jednym z liderów na rynku inwestycji i zarządzania aktywami, co czyni go kluczowym graczem na światowych rynkach finansowych.
• 2. Bank of America . Kolejnym przykładem znaczącego banku uniwersalnego jest Bank of America. Jest to amerykańska instytucja finansowa, która oferuje szeroki zakres usług bankowych i finansowych. Bank of America prowadzi działalność zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i na międzynarodowych rynkach. Bank ten zajmuje się między innymi zarządzaniem majątkiem, bankowością inwestycyjną, bankowością korporacyjną oraz bankowością detaliczną. Bank of America jest jednym z największych banków na świecie pod względem kapitalizacji rynkowej, co dowodzi jego ogromnego znaczenia na rynkach finansowych.
• 3. HSBC Holdings . HSBC Holdings, z siedzibą w Wielkiej Brytanii, jest kolejnym ważnym bankiem uniwersalnym. Ten międzynarodowy gigant oferuje swoje usługi na całym świecie, obsługując zarówno klientów indywidualnych, jak i korporacyjnych. HSBC Holdings specjalizuje się w obszarach takich jak bankowość inwestycyjna, zarządzanie majątkiem, bankowość korporacyjna oraz bankowość detaliczna. Bank ten ma znaczący wpływ na światowe rynki finansowe i jest jednym z liderów w branży bankowej.
• 4. Deutsche Bank . Deutsche Bank, mający swoją siedzibę w Niemczech, jest kolejnym przykładem potężnego banku uniwersalnego. Bank ten oferuje szeroki zakres usług finansowych, takich jak bankowość korporacyjna, bankowość inwestycyjna, zarządzanie majątkiem oraz bankowość detaliczna. Deutsche Bank jest obecny na międzynarodowych rynkach i ma znaczący wpływ na rynki finansowe, zwłaszcza w Europie.
• 5. Citigroup . Citigroup to amerykańska instytucja finansowa, która działa na całym świecie. Bank ten oferuje usługi bankowe, zarządzanie majątkiem, bankowość korporacyjną oraz bankowość detaliczną. Citigroup jest jednym z największych banków na świecie i ma ogromny wpływ na rynki finansowe. Jego działalność obejmuje wiele krajów i regionów, co czyni go jednym z najbardziej globalnych banków uniwersalnych.

Wszystkie wymienione powyżej banki uniwersalne odgrywają kluczową rolę na rynkach finansowych, mając ogromny wpływ na światową gospodarkę. Ich szeroki zakres usług oraz międzynarodowa obecność sprawiają, że są nie tylko ważnymi instytucjami finansowymi, ale również podmiotami mającymi znaczący wpływ na stabilność i rozwój rynków finansowych na całym świecie.

Nowe wyzwania dla banków uniwersalnych

Zmiany technologiczne i cyfryzacja jako nowe wyzwania dla banków uniwersalnych.

Banki uniwersalne od dawna odgrywały kluczową rolę w sektorze finansowym, oferując szeroki zakres usług bankowych, takich jak kredyty, konta oszczędnościowe, inwestycje czy obsługę płatności. Jednak wraz z postępem technologicznym i rozwojem cyfrowym, banki uniwersalne stoją przed nowymi wyzwaniami, które wymagają dostosowania się i innowacji.

Jednym z najważniejszych wyzwań dla banków uniwersalnych jest zmiana technologiczna. W dzisiejszym świecie, gdzie technologia rozwija się w zawrotnym tempie, banki muszą być w stanie sprostać rosnącym oczekiwaniom klientów i zmieniającym się trendom. Wprowadzenie nowych technologii do sektora finansowego, takich jak bankowość mobilna, stanowi wyzwanie dla banków uniwersalnych, które muszą dostosować swoje usługi do potrzeb klientów korzystających z telefonów komórkowych i tabletów.

Bankowość mobilna to obecnie jeden z najważniejszych trendów w sektorze bankowym. Klienci coraz częściej korzystają z aplikacji mobilnych, aby zarządzać swoimi finansami, dokonywać płatności i sprawdzać saldo swoich kont. Banki uniwersalne muszą zatem inwestować w rozwój nowoczesnych aplikacji mobilnych, które zapewnią klientom wygodę i łatwość obsługi. Dodatkowo, banki muszą również zadbać o bezpieczeństwo transakcji mobilnych, aby zapewnić klientom spokój i ochronę ich danych osobowych.

Innym nowym wyzwaniem dla banków uniwersalnych jest rozwój technologii blockchain. Technologia ta, znana przede wszystkim ze swojego zastosowania w kryptowalutach, oferuje wiele możliwości również dla sektora bankowego. Banki uniwersalne mogą wykorzystać technologię blockchain do przyspieszenia procesów transakcyjnych, zwiększenia bezpieczeństwa oraz poprawy transparentności. Jednak wdrożenie tej technologii wymaga od banków inwestycji w infrastrukturę i szkolenie personelu, co stanowi kolejne wyzwanie dla sektora bankowego.

Rozwój sztucznej inteligencji (AI) to kolejny trend, który wpływa na działalność banków uniwersalnych. Sztuczna inteligencja oferuje bankom możliwość automatyzacji procesów, analizy danych oraz personalizacji usług. Banki mogą wykorzystać AI do udoskonalenia obsługi klienta, oferując spersonalizowane rekomendacje i rozwiązania finansowe. Jednak wdrożenie sztucznej inteligencji wiąże się z koniecznością inwestycji w odpowiednie systemy i rozwój umiejętności personelu.

Nowe trendy: bankowość mobilna, technologie blockchain i rozwój sztucznej inteligencji.

Bankowość mobilna to jeden z najważniejszych trendów w dzisiejszym sektorze bankowym. Klienci coraz częściej korzystają z aplikacji mobilnych, aby zarządzać swoimi finansami, dokonywać płatności i kontrolować swoje konta. Banki uniwersalne muszą dostosować swoje usługi do tego trendu, inwestując w rozwój nowoczesnych aplikacji mobilnych i zapewniając klientom wygodę i łatwość obsługi.

Technologia blockchain również zyskuje na popularności w sektorze bankowym. Banki uniwersalne mogą wykorzystać technologię blockchain do przyspieszenia procesów transakcyjnych, zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy transparentności. Jednak wdrożenie tej technologii wymaga inwestycji w infrastrukturę i odpowiednie szkolenie personelu.

Również rozwój sztucznej inteligencji (AI) ma duże znaczenie dla banków uniwersalnych. Dzięki AI banki mogą automatyzować wiele procesów, analizować dane i oferować spersonalizowane usługi. Sztuczna inteligencja może również pomóc w zapewnieniu lepszej obsługi klienta poprzez udzielanie spersonalizowanych rekomendacji i rozwiązań finansowych. Jednak wdrożenie sztucznej inteligencji wymaga inwestycji w odpowiednie systemy i rozwój umiejętności personelu.

Bibliografia

• Baczyński A. (red.) (2012). Przekształcenia sektora bankowego w Polsce-Libertalizm vs Interwencjonizm, "Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Zeszyty Naukowe", nr. 230, s. 182 - 193
• Focareli D. (red.) (2011). Are Universal Banks Better Underwriters?, "Working Paper Series ECB", nr. 1287, s. 4-15
• Jaworski W., Zawadzka Z. (2001). Bankowość Podręcznik akademicki, Poltext, Warszawa
• Miklaszewska E. (2003). Podstawy finansów i bankowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Stola E. (red.) (2014). Efektywność sektora banków komercyjnych w kontekście zmian gospodarczych na przykładzie Polski, "Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr. 804, s. 897 - 908