Model zarządzania strategicznego

Schemat ogólnej koncepcji modelu zarządzania strategicznego przedstawiono na poniższym rysunku. Szczególną uwagę należy zwrócić na informacyjno-funkcjonalne sprzężenia zwrotne wskazujące na dynamiczny charakter zarządzania strategicznego w przedsiębiorstwie.

Powinien on uwzględniać zmiany w otoczeniu przedsiębiorstwa i ich wpływ na realizowaną strategię. W skrajnym przypadku modyfikacji (dostosowaniu) może ulec również misja przedsiębiorstwa czyli jego naczelny cel strategiczny.

Rys. Model zarządzania strategicznego przedsiębiorstwem

Źródło: (A. Stabryła 1995, s. 34)

Zarządzanie strategiczne

Zarządzanie strategiczne przedsiębiorstwem to proces planowania i podejmowania decyzji, które mają na celu osiągnięcie celów strategicznych przedsiębiorstwa. Składa się z kilku kluczowych etapów:

• Analiza otoczenia: polega na zidentyfikowaniu kluczowych czynników zewnętrznych i wewnętrznych, które mogą mieć wpływ na działalność przedsiębiorstwa.
• Formułowanie strategii: polega na określeniu celów strategicznych i opracowaniu planów działania, które pozwolą na ich osiągnięcie.
• Implementacja strategii: polega na wprowadzeniu planów działania w życie, co może wymagać restrukturyzacji organizacji, zmiany procesów itp.
• Kontrola i monitorowanie: polega na regularnym sprawdzaniu postępów w realizacji celów strategicznych i wprowadzaniu zmian, jeśli to konieczne.

Zarządzanie strategiczne pozwala przedsiębiorstwu na dostosowanie się do zmieniającego się otoczenia, określenie swojej pozycji na rynku, a także określenie kierunku rozwoju firmy.

Procesy planowania w zarządzaniu strategicznym

Planowanie strategiczne odgrywa kluczową rolę w procesie zarządzania strategicznego. Jest to proces, który obejmuje określanie celów strategicznych, opracowywanie strategii, identyfikację misji i wizji przedsiębiorstwa, a także opracowywanie planów działania.

Definicja i znaczenie planowania strategicznego w kontekście zarządzania strategicznego polega na tworzeniu spójnego i długoterminowego planu działania, który pozwala przedsiębiorstwu osiągnąć swoje cele strategiczne. Jest to proces, który umożliwia przedsiębiorstwu skoncentrowanie się na najważniejszych obszarach działalności i określenie kierunku, w jakim powinno się rozwijać.

Planowanie strategiczne odgrywa kluczową rolę w osiąganiu celów strategicznych przedsiębiorstwa. Dzięki temu procesowi przedsiębiorstwo może skoncentrować się na osiąganiu długoterminowych celów, zamiast reagować na bieżące wyzwania i problemy.

Elementy składowe planowania strategicznego, takie jak misja, wizja, cele i strategie, są kluczowymi elementami tego procesu. Misja przedsiębiorstwa określa jego główne cele i wartości, a wizja przedstawia pożądany stan przyszły. Cele strategiczne określają, czego przedsiębiorstwo chce osiągnąć, a strategie określają, jak to osiągnąć.

Efektywne planowanie strategiczne przynosi wiele korzyści. Po pierwsze, umożliwia przedsiębiorstwu skoncentrowanie się na najważniejszych obszarach działalności i celach strategicznych. Po drugie, pozwala na lepsze wykorzystanie zasobów i ograniczenie marnotrawstwa. Po trzecie, umożliwia przedsiębiorstwu dostosowanie się do zmieniającego się otoczenia biznesowego. Wreszcie, planowanie strategiczne poprawia komunikację i koordynację w przedsiębiorstwie.

Proces planowania strategicznego wiąże się również z pewnymi wyzwaniami i bariery. Jednym z największych wyzwań jest przewidywanie przyszłych trendów i zmian w otoczeniu biznesowym. Ponadto, proces ten wymaga zaangażowania zarządu i innych kluczowych interesariuszy, a także odpowiednich zasobów i czasu.

Etapy planowania strategicznego

Proces planowania strategicznego składa się z kilku etapów, które są kluczowe dla jego skuteczności. Pierwszym etapem jest identyfikacja celów strategicznych. W tym etapie przedsiębiorstwo musi określić, czego chce osiągnąć w długim okresie czasu. Cele powinny być konkretnie sformułowane, mierzalne, osiągalne, realistyczne i czasowo określone.

Kolejnym etapem jest analiza sytuacji. W tym etapie przedsiębiorstwo ocenia swoje otoczenie biznesowe, identyfikuje siły i słabości, analizuje możliwości i zagrożenia. Istotne narzędzia i techniki wykorzystywane w tym etapie to analiza SWOT, analiza PESTEL i analiza pięciu sił Portera.

Następnie przedsiębiorstwo dokonuje wyboru strategii. W tym etapie analizuje się różne możliwości i wybiera się tę, która najlepiej odpowiada na cele strategiczne przedsiębiorstwa. Istotne narzędzia i techniki stosowane w tym etapie to macierz BCG, analiza kosztów i korzyści, drzewo celów.

Ostatnim etapem jest opracowanie planów działania. W tym etapie przedsiębiorstwo tworzy konkretne działania, które będą realizowane w celu osiągnięcia celów strategicznych. Plan działania powinien być konkretny, mierzalny, osiągalny, realistyczny i czasowo określony.

Skuteczne identyfikowanie celów strategicznych i ich właściwa hierarchia są kluczowe dla sukcesu planowania strategicznego. Cele powinny być powiązane i skoncentrowane na najważniejszych obszarach działalności przedsiębiorstwa. Ponadto, analiza sytuacji jest kluczowym krokiem w planowaniu strategicznym, ponieważ umożliwia przedsiębiorstwu zrozumienie swojego otoczenia biznesowego i dostosowanie strategii do zmieniającej się sytuacji rynkowej i konkurencyjnej.

Metody i narzędzia stosowane w planowaniu strategicznym

W procesie planowania strategicznego wykorzystuje się różne metody i narzędzia, które pomagają przedsiębiorstwu lepiej zrozumieć swoje otoczenie biznesowe i podejmować lepsze decyzje strategiczne.

Jednym z najpopularniejszych narzędzi jest analiza SWOT. Jest to metoda, która umożliwia przedsiębiorstwu ocenę swoich sił, słabości, możliwości i zagrożeń. Analiza SWOT pomaga zidentyfikować obszary, w których przedsiębiorstwo ma przewagę konkurencyjną oraz obszary, które wymagają poprawy.

Innym narzędziem stosowanym w planowaniu strategicznym jest analiza PESTEL. Jest to metoda, która analizuje czynniki zewnętrzne, takie jak polityczne, ekonomiczne, społeczne, technologiczne, ekologiczne i prawne. Analiza PESTEL umożliwia przedsiębiorstwu zrozumienie otoczenia biznesowego i identyfikację czynników, które mogą mieć wpływ na jego działalność.

Analiza pięciu sił Portera jest kolejnym narzędziem stosowanym w planowaniu strategicznym. Pomaga ona przedsiębiorstwu ocenić siłę konkurencji w swojej branży. Analiza pięciu sił Portera uwzględnia czynniki, takie jak potencjalni konkurenci, dostawcy, kupujący, możliwość pojawienia się nowych konkurentów i zagrożenie ze strony substytutów.

Inne narzędzia i metody stosowane w planowaniu strategicznym to między innymi macierz BCG, analiza kosztów i korzyści, drzewo celów. Wybór odpowiednich narzędzi i technik zależy od celów i charakterystyki przedsiębiorstwa.

Koncepcje i teorie zarządzania strategicznego

Klasyczne podejście do zarządzania strategicznego opiera się na analizie rynku i konkurencji. Jest to podejście, które skupia się na identyfikacji możliwości rynkowych i konkurencyjnych oraz wykorzystaniu ich w celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej.

W klasycznym podejściu do zarządzania strategicznego analiza rynku i konkurencji odgrywa kluczową rolę. Przedsiębiorstwo analizuje swoje otoczenie biznesowe, identyfikuje konkurentów i analizuje ich strategie. Na podstawie tych informacji przedsiębiorstwo opracowuje strategie, które umożliwią mu osiągnięcie przewagi konkurencyjnej.

Model pięciu sił konkurencji Michaela Portera jest jednym z narzędzi, które są stosowane w klasycznym podejściu do zarządzania strategicznego. Ten model analizuje siłę konkurencji w danej branży, uwzględniając czynniki, takie jak potencjalni konkurenci, dostawcy, kupujący, możliwość pojawienia się nowych konkurentów i zagrożenie ze strony substytutów.

Klasyczne podejście do zarządzania strategicznego jest również przedmiotem krytyki i ma pewne ograniczenia. Nie uwzględnia ono innych czynników, takich jak innowacje, zrównoważony rozwój i społeczna odpowiedzialność biznesu. Ponadto, nie uwzględnia ono zmieniającego się otoczenia biznesowego i konkurencyjnego.

Nowoczesne podejście do zarządzania strategicznego

Nowoczesne podejście do zarządzania strategicznego uwzględnia innowacje, zrównoważony rozwój i społeczną odpowiedzialność biznesu. Jest to podejście, które skupia się na tworzeniu przewagi konkurencyjnej poprzez innowacje, dbanie o zrównoważony rozwój i uwzględnianie interesów społecznych.

W nowoczesnym podejściu do zarządzania strategicznego innowacje odgrywają kluczową rolę. Przedsiębiorstwo stawia sobie za cel tworzenie nowych produktów, usług i procesów, które są unikalne i przynoszą przewagę konkurencyjną. Innowacje mogą obejmować zarówno technologiczne, jak i nietechnologiczne aspekty.

Zrównoważony rozwój jest kolejnym kluczowym aspektem nowoczesnego podejścia do zarządzania strategicznego. Przedsiębiorstwo stara się osiągnąć równowagę między wzrostem ekonomicznym, ochroną środowiska i społeczną odpowiedzialnością. Przedsiębiorstwo bierze pod uwagę wpływ swoich działań na środowisko i społeczeństwo, a także długoterminowe konsekwencje tych działań.

Społeczna odpowiedzialność biznesu jest również ważnym elementem nowoczesnego podejścia do zarządzania strategicznego. Przedsiębiorstwo dba o interesy swoich interesariuszy, takich jak pracownicy, klienci, dostawcy, społeczność lokalna i środowisko naturalne. Przedsiębiorstwo angażuje się w działania społeczne i ekologiczne, które przyczyniają się do dobra społeczeństwa i ochrony środowiska.

Przykłady nowoczesnych firm i organizacji, które skutecznie wdrażają nowoczesne podejście do zarządzania strategicznego, obejmują takie branże, jak technologia, zielona energia, spożywcza i odzieżowa. Te firmy i organizacje wykorzystują innowacje, dbają o zrównoważony rozwój i angażują się w działania społeczne.

Model zarządzania strategicznego — artykuły polecane

Strategia informacyjna — System zarządzania strategicznego — Funkcje planowania strategicznego — Planowanie strategiczne — Opór wobec zmian — Implementacja strategii — Modele zarządzania zasobami ludzkimi — Proces budowy strategii — Klasy rozwiązań informatycznych

Bibliografia

• Stabryła A. (1995), Podstawy zarządzania firmą, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków
• Woźniak K. (2005), System informacji menedżerskiej jako instrument zarządzania strategicznego w firmie, praca doktorska, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków

Autor: Krzysztof Woźniak