Wartość dodana (Ekonomia)

Ten artykuł dotyczy pojęcia ekonomicznego. Zobacz też: inne znaczenia.

Wartość dodana - jest to przyrost wartości dóbr w wyniku procesu produkcji (E. Kubiak, H. Nakonieczna-Kisiel 1999, s. 43) lub można ją też rozumieć jako różnicę pomiędzy utargiem przedsiębiorstwa a kosztami zakupów materiałów i usług od innych firm, zatem jest to różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztem pozyskania koniecznych nakładów; różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztem nabycia dóbr i usług od innych firm (R. Barro 1997 s. 59).

Wartość dodana stanowi różnicę pomiędzy wartością rynkową produktu lub usługi a kosztami wytworzenia (W. Smid 2012, s. 576).

Sposób obliczania

Aby obliczyć wartość dodaną należy od wartości dóbr wyprodukowanych w danym przedsiębiorstwie całości kosztów rzeczowych nakładów czynników wytwórczych zużytych do produkcji tych dóbr; od wartości dóbr finalnych należy odjąć wartość dóbr pośrednich używanych do produkcji, Przez dobra pośrednie rozumiemy tutaj dobra częściowo przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji w przedsiębiorstwie w którym są używane Dobra finalne to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika (D. Begg, S. Fischer R. Dornbusch 2014, s. 24).

Wartość dodana składa się z:

• płac,
• procentów,
• rent,
• zysków dodanych do produkcji przez firmę (W. Smid 2012, s. 576).

Przykład

Do wyprodukowania danego dobra lub usługi (np. posiłek) niezbędny jest kapitał (np. w formie narzędzi takich jak patelnie i garnki) oraz praca (np. kucharza), a także dobra pośrednie, w tym wypadku surowce żywnościowe. Produkcją jest tu proces przekształcania surowców żywnościowych w dobro finalne jakim jest posiłek. Ma on większą wartość niż same surowce, z których kucharz go przygotował, w związku z tym wynikiem tego procesu nie jest sam posiłek, ale wartość dodana do surowców żywnościowych. Jeżeli kucharka za pomocą swoich narzędzi przekształci produkty spożywcze o wartości 50 zł w posiłki, których całkowita wartość wynosi 130 zł, wówczas powstały w tym procesie produkt można określić jako wartość dodaną w wysokości 80 zł (R. H. Frank 2007, s. 318).

Wartość dodana w makroekonomii

Sumę wartości dodanej wykorzystuje się w obliczaniu PKB. Przedsiębiorstwo tworzy wartość dodaną poprzez przetwarzanie surowców i dóbr pośrednich w dobra finalne, które jest w stanie sprzedać na rynku. Wartość dodana, która powstaje w tym przypadku to różnica pomiędzy przychodami ze sprzedaży przedsiębiorstwa, a kosztami surowców, dóbr pośrednich oraz dóbr importowanych zza granicy. Jeżeli dane przedsiębiorstwo wytwarza dobra pośrednie, to jej przychody są kosztami dla klientów tej firmy, którzy są także producentami. Wartość dodaną, o której mowa, nie liczy się podwójnie, dlatego odejmuje się ją ze sprzedaży dóbr i usług przez tych klientów podczas obliczania ich własnej wartości dodanej. W przypadku jeżeli to konsument jest ostatecznym nabywcom i kupuje ostateczne (finalne) dobro lub usługę na rynku, cena za to dobro obejmuje całą wartość dodaną wytworzoną na wszystkich etapach procesu produkcyjnego (M. Burda, Ch. Wyplosz 2013, s. 57).

Metody pomiaru wartości dodanej

Metoda kosztów polega na obliczaniu wartości dodanej na podstawie różnicy między kosztami zakupów materiałów i usług a utargiem przedsiębiorstwa. Jest to stosunkowo prosty sposób pomiaru, który pozwala na ocenę efektywności firmy w zakresie wykorzystania zasobów. Im większa różnica między kosztami a utargiem, tym większa wartość dodana.

Metoda nakładów polega na obliczaniu wartości dodanej na podstawie nakładów pracy, kapitału i ziemi. W tej metodzie uwzględnia się różne czynniki wpływające na produkcję, takie jak liczba godzin pracy, wartość inwestycji czy wykorzystanie zasobów naturalnych. Daje to bardziej kompleksową ocenę wartości dodanej, uwzględniającą różne aspekty działalności przedsiębiorstwa.

Metoda dochodów polega na obliczaniu wartości dodanej na podstawie różnicy między dochodami uzyskanymi z produkcji a kosztami wytworzenia. Ta metoda bierze pod uwagę wszystkie przychody generowane przez firmę i porównuje je z kosztami produkcji. Im większa różnica między dochodami a kosztami, tym większa wartość dodana.

Metoda wartości dodanej brutto uwzględnia wartość dodaną wytworzoną na wszystkich etapach produkcji, nie tylko w danym przedsiębiorstwie. Oznacza to, że uwzględnia także wartość dodaną generowaną przez dostawców i partnerów biznesowych. Ta metoda pozwala na ocenę całego łańcucha wartości, w którym przedsiębiorstwo działa.

Czynniki wpływające na wartość dodaną

Technologie mają duży wpływ na procesy produkcyjne i możliwość zwiększenia wartości dodanej. Wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych może przyspieszyć produkcję, poprawić jakość produktów oraz zwiększyć efektywność wykorzystywanych zasobów. Przedsiębiorstwa, które inwestują w nowe technologie, mają większe szanse na generowanie większej wartości dodanej.

Optymalizacja procesów produkcyjnych ma ogromne znaczenie dla zwiększenia wartości dodanej. Poprawa efektywności i eliminacja marnotrawstwa może przyczynić się do obniżenia kosztów produkcji oraz zwiększenia jakości produktów. Przedsiębiorstwa, które skutecznie zarządzają procesami produkcyjnymi, mają większe szanse na generowanie większej wartości dodanej.

Wydajność pracy pracowników ma istotny wpływ na wartość dodaną. Przedsiębiorstwa, które skupiają się na zwiększaniu wydajności i umiejętności swoich pracowników, mogą osiągać lepsze wyniki. Wysoka wydajność pracy przekłada się na większą ilość wyprodukowanych produktów lub usług w krótszym czasie, co z kolei przyczynia się do zwiększenia wartości dodanej.

Innowacje odgrywają kluczową rolę w tworzeniu nowych produktów i usług o większej wartości dodanej. Przedsiębiorstwa, które inwestują w badania i rozwój, mają większe szanse na wprowadzenie na rynek innowacyjnych rozwiązań, które przyciągną klientów i pozwolą osiągnąć przewagę konkurencyjną. Innowacyjne produkty i usługi często osiągają wyższą wartość dodaną.

Skuteczne zarządzanie ma istotny wpływ na generowanie większej wartości dodanej. Wybór odpowiedniej strategii, organizacja pracy oraz posiadanie odpowiednich kompetencji pracowników to czynniki, które mogą przyczynić się do osiągania lepszych wyników. Przedsiębiorstwa, które skutecznie zarządzają swoimi zasobami, mają większe szanse na generowanie większej wartości dodanej.

Wartość dodana a konkurencyjność przedsiębiorstwa

Wysoka wartość dodana może przyczynić się do unikalności produktów i zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa, które oferują produkty o wyższej jakości, nowoczesne funkcje czy dodatkowe usługi, często zyskują przewagę konkurencyjną. Wysoka wartość dodana może przyciągać klientów i zwiększać lojalność.

Wartość dodana odgrywa istotną rolę w kreowaniu pozytywnego wizerunku marki. Przedsiębiorstwa, które oferują produkty o wysokiej jakości, innowacyjne rozwiązania czy wyjątkowe doświadczenia dla klientów, budują silną markę. Pozytywny wizerunek marki może przyciągać klientów i przyczyniać się do zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstwa.

Wysoka wartość dodana może wpływać na zadowolenie klientów i ich skłonność do powtarzalnych zakupów. Przedsiębiorstwa, które oferują produkty i usługi o wyższej jakości, lepszej funkcjonalności czy lepszym wsparciu klienta, często budują lojalność klientów. Satysfakcja klientów przekłada się na większą wartość dodaną.

Inwestycje w badania i rozwój są kluczowe dla tworzenia nowych produktów i procesów o większej wartości dodanej. Przedsiębiorstwa, które inwestują w rozwijanie nowych technologii, doskonalenie produktów i usług oraz wprowadzanie innowacji, mogą osiągnąć przewagę konkurencyjną. Inwestowanie w badania i rozwój przyczynia się do generowania większej wartości dodanej.

Bliskie relacje z dostawcami i klientami mogą przyczynić się do zwiększenia wartości dodanej poprzez lepsze warunki handlowe i współpracę. Przedsiębiorstwa, które budują długotrwałe i partnerskie relacje z dostawcami oraz dbają o satysfakcję klientów, często osiągają lepsze wyniki. Lepsze warunki handlowe i współpraca związane z relacjami biznesowymi mogą przyczynić się do generowania większej wartości dodanej.

Wartość dodana (Ekonomia) — artykuły polecane

Wartość dodana (Rachunkowość) — Rynek konkurencyjny — Cykl konwersji gotówki — Marża — Zasady kalkulacji cen — Firma produkcyjna — Perspektywa procesów wewnętrznych — Koszty wytwarzania — Wartości niematerialne i prawne

Bibliografia

• Barro R. (1997), Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Burda M., Wyplosz C. (2013), Makroekonomia. Podręcznik europejski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Frank R. (2007), Mikroekonomia jakiej jeszcze nie było, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk
• Głowacki J. (2010), Mierzenie społecznej wartości dodanej, Ekonomia Społeczna, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, nr 1
• Kubiak E. (1999), Ekonomia - Makroekonomiczne Podstawy Polityki Gospodarczej, Wydawnictwo Samorządowe FRDL, Warszawa
• Smid W. (2012), BOSS Leksykon, Dr Lex, Kraków
• Smutek-Brandys B. (2000), Mierniki kreowania dodatkowej wartości, Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie, zeszyt nr 553

Autor: Anna Solarz, Jolanta Mykitiuk