Wycena rzeczowych składników majątku obrotowego

Wycena rzeczowych składników majątku obrotowego
Polecane artykuły
Wycena składników bilansu Metoda ceny przeciętnej Metoda LIFO Materiał Wyrób gotowy Tabela amortyzacji Wycena środków trwałych Produkty wielokrotnej sprzedaży Koszt wytworzenia produktu

Wycena rzeczowych składników majątku obrotowego, czyli zapasów polega na wycenie według ceny nabycia i kosztów wytworzenia. Materiały i towary są wyceniane po cenie nabycia w związku z tym ze zostały zakupione od innej jednostki gospodarczej, natomiast produkty są wyceniane po koszcie wytworzenia jako, że zostały przez nas wyprodukowane.

Wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego dokonuje się na dzień bilansowy. Nie można ich jednak wyceniać rzadziej. Jednostka powinna szczegółowo opisać w polityce rachunkowości jakie przyjęła metody wyceny. W praktyce wyróżniamy 2 rodzaje cen, według których dokonuje się wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego: ceny ewidencyjne, ceny rzeczywiste

Zgodnie z art. 28 ust.1 pkt 6 Rzeczowe składniki aktywów obrotowych wycenia się według "cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy." Wyceny dokonuje się w celach sprawozdawczych i ewidencyjnych.

Ceny i koszty

Cena zakupu

jest to cena, którą musi zapłacić nabywca za dostarczone mu materiały lub [towar|towary]] oczywiście bez naliczonego podatku VAT. Cena zakupu netto jest stosowana przez podmioty zarejestrowane do VAT, którym przysługuje prawo odliczenia naliczonego VAT od należnego VAT. Jeżeli materiały lub towary zostały sprowadzone z zagranicy cena zakupu powiększona zostaje dodatkowo o cło, podatek importowy od towarów sprowadzanych lub nadsyłanych z zagranicy i podatek akcyzowy. Koszty zakupu, jakie ponosi odbiorca nie są wliczane do ceny zakupu. Cena zakupu wynika z dowodu zakupu, np. rachunku, faktury.

Cena nabycia

jest to cena zakupu powiększona o koszty zakupu, które bezpośrednio odnoszą się do tego zakupu. Są to min. koszty:

• transportu,
• załadunku,
• wyładunku,
• ubezpieczenia.

Cena nabycia może być zmniejszona dzięki rabatom, opustom, które oferuje sprzedawca. W przypadku, kiedy cena nabycia składnika aktywów nie jest możliwa do ustalenia, np. w drodze darowizny, wówczas dany składnik aktywów wycenia się według ceny sprzedaży dokładnie takiego samego lub jeśli nie jest to możliwe - podobnego przedmiotu.

Cena sprzedaży netto

"Na dzień bilansowy zapasy rzeczowych składników majątku obrotowego wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od ich cen sprzedaży netto na dzień bilansowy."

cena sprzedaży netto = cena sprzedaży - podatek VAT - podatek akcyzowy - rabaty, opusty i inne podobne - koszty związane z przystosowaniem tego składnika do sprzedaży oraz dokonaniem tej sprzedaży + dotacja przedmiotowa

Koszty wytworzenia

obejmują koszty, które są w sposób bezpośredni związany z produkcją poszczególnych produktów oraz te koszty pośrednie, które przypadają na okres ich wytworzenia. Do kosztów wytworzenia nie zalicza się kosztów ogólnego zarządu oraz kosztów sprzedaży.

W ciągu roku obrotowego składniki rzeczowego majątku obrotowego również mogą być ujmowane w innych cenach niż ceny rzeczywiste. Należy jednak pamiętać, aby ująć różnice między tymi cenami, tj. między "innymi" cenami a rzeczywistymi cenami po których zostały nabyte lub kosztami wytworzenia.

Metoda stałych cen ewidencyjnych

Z reguły w jednostce gospodarczej mamy do czynienia z różnorodnym asortymentem materiałów. W związku z tym wycena rozchodów materiałów według rzeczywistej ceny nabycia byłaby bardzo uciążliwa, dlatego też wiele jednostek gospodarczych stosuje stałe ceny ewidencyjne. Podstawowa cech stałych cen ewidencyjnych jest ich niezmienność w ciągu roku obrotowego lub cyklu produkcyjnego. Za podstawę ustalenia tych cen przyjmuje się te ceny nabycia lub zakupu, które występowały najczęściej. Podczas stosowania stałych cen ewidencyjnych prowadzi się tzw. rachunek odchyleń. Po prostu ustala się dla każdej transakcji różnice pomiędzy rzeczywistą wyceną zakupu a stałą ceną ewidencją.

Metoda ta ma wiele zalet:

• usprawnia znacznie wycenę, dokumentację,
• umożliwia uproszczenie techniki rachunkowej,
• pozwala na zaobserwowanie różnic pomiędzy cenami zaplanowanymi a cenami, które rzeczywiście są płacone w ciągu roku,
• umożliwia sprawniejszą ewidencję przyjęcia i wydania materiałów oraz sprawniejsza kontrole kosztów ich zakupu.

Metody stałych cen ewidencyjnych nie można stosować, gdy różnice pomiędzy cenami są duże gdyż może to spowodować zniekształcenie wyceny.

Metoda rzeczywistej jednostkowej ceny nabycia

Przy stałych w czasie cenach nabycia wycena rozchodów rzeczowych składników majątku obrotowego opiera się na metodzie rzeczywistej jednostkowej ceny nabycia bądź kosztu wytworzenia rozchodowego składnika. Zdarza się jednak tak, że koszty zakupu każdej partii tego samego materiału mogą być rożne. Może to być związane z inflacją czy też nawet położeniem siedziby dostawcy. Przy wycenie rozchodów materiałów można zastosować opisane poniżej rozwiązania.

Metoda FIFO

Przyjęcie ceny najwcześniejszej, czyli FIFO [first in - first out, czyli pierwsze weszło - pierwsze wyszło] - dowody rozchodów są wyceniane na podstawie pierwszej dostawy, która znajduje się w magazynie a po jej wyczerpaniu na podstawie dostawy następnej. Metoda ta jest stosowana najczęściej i jest najlepsza w przypadku szybkiej rotacji materiałów,

Metoda LIFO

Przyjęcie ceny najpóźniejszej, czyli LIFO [last in - last out, czyli ostatnie weszło " pierwsze wyszło] - rozchody wycenia się na podstawie ostatniej dostawy, która zalega w magazynie, a po ich wyczerpaniu według cen dostawy, która była wcześniej. Metoda ta jest najlepsza w warunkach inflacji.

Metoda ceny przeciętnej

Polega na przyjęciu ceny przeciętnej. Po każdej dostawie ustala się cenę średnia, którą można policzyć ze wzoru:

(wartość stanu poprzedniego + ostatni przychód materiałów) / ilość odpowiadająca tym wartościom

W przypadku przyjęcia cen przeciętnych należy pamiętać, ze wymagają one każdorazowego ustalenia ich od nowa w kolejnych okresach sprawozdawczych.

Metoda oceny według wartości rynkowej

Metoda oceny według wartości rynkowej jest jedną z metod wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego, która opiera się na aktualnej wartości rynkowej towarów lub surowców. Oznacza to, że koszt jednostki jest wyceniany na podstawie ceny, po której można by ją sprzedać na rynku. Metoda ta jest często stosowana w przypadku rzadkich lub unikalnych produktów, dla których nie ma łatwo dostępnych danych o kosztach produkcji lub zakupu. Może być również używana w określonych branżach, takich jak sztuka, antyki czy nieruchomości.

Wartość rynkowa zapasów może się zmieniać z powodu wielu czynników, takich jak popyt i podaż, trendy rynkowe, sezonowość oraz inne czynniki zewnętrzne. Może być również ustalana na podstawie transakcji na rynku, w których podobne produkty są sprzedawane lub kupowane. W przypadku rzadkich lub unikalnych produktów, wartość rynkowa może być ustalana na podstawie opinii ekspertów, aukcji lub innych metod oceny wartości, które uwzględniają specyfikę danego produktu.

Zaletą metody oceny według wartości rynkowej jest to, że odzwierciedla ona aktualną wartość rynkową towarów lub surowców, co może być szczególnie istotne w przypadku rzadkich lub unikalnych produktów. Metoda ta może być również bardziej obiektywna, ponieważ opiera się na rzeczywistych transakcjach lub opinii ekspertów. Jednak metoda oceny według wartości rynkowej może być trudna do zastosowania w przypadku braku dostępnych danych rynkowych lub gdy nie ma jednoznacznej wartości rynkowej. Może również być bardziej podatna na zmienność cen na rynku, co może wpływać na wartość wyceny i wyniki finansowe przedsiębiorstwa.

Metoda oceny według wartości rynkowej różni się od innych metod wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego, takich jak metoda FIFO czy metoda LIFO, głównie pod względem źródła wyceny. Metoda oceny według wartości rynkowej opiera się na aktualnej wartości rynkowej, podczas gdy metody FIFO i LIFO opierają się na kosztach nabycia lub produkcji. Różnice te mogą prowadzić do różnych wartości bilansowych, kosztów wytworzenia oraz wyników finansowych, które są odzwierciedleniem zastosowanej metody wyceny.

Wpływ zmian cen na wartość wyceny

Ceny surowców lub towarów mogą być podatne na wiele czynników, takich jak popyt i podaż na rynku, zmiany w kosztach produkcji, inflacja, kursy walutowe, zmiany regulacji rządowych, zmiany sezonowe oraz inne czynniki zewnętrzne. Czynniki te mogą mieć wpływ zarówno na krótkoterminowe, jak i długoterminowe zmiany cen, co może mieć konsekwencje dla wartości wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego.

W celu uwzględnienia zmian cen w procesie wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego, można stosować różne metody, takie jak aktualizacja kosztów w oparciu o aktualne ceny, wykorzystanie indeksów cen lub innych wskaźników, lub użycie metod przewidywania przyszłych zmian cen. Metody te mogą być stosowane zarówno w kontekście metody FIFO, metody oceny według wartości rynkowej, jak i innych metod wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego.

Wystąpienie istotnych zmian cen surowców lub towarów może mieć istotne konsekwencje dla wartości wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego. W przypadku wzrostu cen, może to prowadzić do wyższych kosztów wytworzenia lub zakupu, co może wpływać na marże zysku lub konkurencyjność przedsiębiorstwa. Z drugiej strony, w przypadku spadku cen, może to prowadzić do obniżenia wartości bilansowej zapasów, co może mieć wpływ na wyniki finansowe przedsiębiorstwa.

W celu zarządzania ryzykiem związanym ze zmianami cen w kontekście wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego, przedsiębiorstwa mogą stosować różne strategie, takie jak zabezpieczanie cen, dywersyfikacja dostawców lub surowców, negocjacje kontraktów długoterminowych, monitorowanie rynku i analiza trendów cenowych. Strategie te mogą pomóc w minimalizacji wpływu zmian cen na wartość wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego oraz w zabezpieczeniu przed ryzykiem związanym z fluktuacjami cen.

Regulacje prawne dotyczące uwzględniania zmian cen w procesie bilansowania zapasów i kosztów wytworzenia mogą się różnić w zależności od jurysdykcji i branży. W niektórych przypadkach istnieją określone zasady i metody, które przedsiębiorstwa muszą stosować, takie jak określone indeksy cen lub metody aktualizacji kosztów. Należy pamiętać, że w przypadku zmian cen surowców lub towarów, przedsiębiorstwa powinny przestrzegać obowiązujących przepisów i standardów rachunkowości, aby zapewnić wiarygodność i rzetelność wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego.

Bibliografia

• Dziuba-Burczyk A. (2003), Podstawy rachunkowości w świetle międzynarodowych standardów, KTE, Kraków, str. 26,82
• Micherdy B. (red.) (2002), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków, s. 105-112
• Nita Bartłomiej (red.) (2015), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, s. 176-187
• Olchowicz I. (1996), Podstawy rachunkowości, Difin, Warszawa, s. 176-179
• Olchowicz I. (2001), Podstawy rachunkowości: część I wykład. Wydanie 4, Difin, Warszawa, s. 175-178
• Sawicki K. (1999), Podstawy rachunkowości, PWE, Warszawa, s. 163-167
• Szczypa P. (red.) (2016), Podstawy rachunkowości od teorii do praktyki, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa, s. 333-340
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591
• Walczak M. (red.) (2008), Sprawozdawczość i analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem Tom I, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź

Autor: Joanna Kawalec, Jesica Pawłowicz