Luka strategiczna

Luka strategiczna (strategic gap) jest to różnica między kształtowaniem się funkcji (trendu) działalności operacyjnej a charakterystyką (trendem) zapotrzebowania występującego w otoczeniu. Wynika ona z niedostosowania się przedsiębiorstwa do trendów i charakteru otoczenia (Penc J. s. 171)

Powstawanie luki strategicznej

Niedostosowanie się do trendów i charakteru otoczenia

Niedostosowanie się do trendów jest jednym z głównych czynników powstawania luki strategicznej. Przyczyną tego zjawiska może być brak świadomości lub zrozumienia aktualnych trendów i zmian w otoczeniu. Firmy często zaniedbują badanie rynku i analizę konkurencji, co prowadzi do utraty wiedzy na temat aktualnych preferencji i oczekiwań klientów. Ponadto, niektóre organizacje mogą być zbyt zapatrzone w swoje obecne sukcesy, co sprawia, że nie dostrzegają potrzeby dostosowania się do zmieniającego się otoczenia.

Dodatkowo, niektóre firmy mogą nie posiadać odpowiednich zasobów finansowych lub technologicznych, aby dostosować się do nowych trendów. Inne mogą obawiać się ryzyka związanego z wprowadzaniem nowych strategii i innowacji. Wreszcie, niektóre organizacje mogą być zbyt skoncentrowane na krótkoterminowych celach i nie widzieć długoterminowych korzyści z dostosowania się do trendów.

Niedostosowanie się do charakteru otoczenia może prowadzić do powstawania luki strategicznej. Jeśli firma nie rozpoznaje zmian w otoczeniu, może stracić konkurencyjną przewagę i tracić klientów na rzecz bardziej dostosowanych konkurentów. Ponadto, taka firma może nie wykorzystać nowych możliwości rynkowych i nie zrealizować pełnego potencjału wzrostu.

Brak dostosowania się do charakteru otoczenia może również prowadzić do obniżenia efektywności operacyjnej firmy. Jeśli firma działa wbrew trendom i preferencjom rynkowym, może być trudniej utrzymać odpowiednią wydajność i efektywność operacyjną. Ponadto, niedostosowanie się do charakteru otoczenia może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji i utraty konkurencyjności.

Brak reakcji na zmiany w otoczeniu

Brak reakcji na zmiany w otoczeniu jest kolejnym czynnikiem powstawania luki strategicznej. Przyczyną tego może być brak elastyczności organizacyjnej i oporność na zmiany. Niektóre firmy mogą być zbyt skoncentrowane na utrzymaniu status quo i unikaniu ryzyka związanego z wprowadzaniem zmian. Inne mogą posiadać sztywne struktury organizacyjne i procesy decyzyjne, które utrudniają szybką reakcję na zmieniające się otoczenie.

Dodatkowo, brak reakcji na zmiany może wynikać z braku komunikacji i współpracy wewnątrz organizacji. Jeśli informacje o zmieniającym się otoczeniu nie są dostatecznie przekazywane i rozumiane przez pracowników, może być trudno podjąć odpowiednie działania. Ponadto, niektóre firmy mogą być zbyt skoncentrowane na działaniach operacyjnych i nie poświęcać wystarczająco uwagi analizie i monitorowaniu zmian w otoczeniu.

Brak reakcji na zmiany w otoczeniu może prowadzić do powstawania luki strategicznej. Firmy, które nie dostosowują się do zmieniających się warunków rynkowych, mogą stracić konkurencyjną przewagę i zacząć tracić udziały w rynku. Ponadto, brak reakcji na zmiany może prowadzić do utraty zaufania klientów i pogorszenia wizerunku firmy.

Niekonsekwentna reakcja na zmiany może również prowadzić do nieefektywnego wykorzystania zasobów. Jeśli firma nie podejmuje odpowiednich działań w odpowiednim czasie, może tracić szanse na wykorzystanie nowych możliwości biznesowych. Ponadto, brak reakcji na zmiany może prowadzić do wzrostu kosztów i ograniczenia potencjału wzrostu firmy.

Błędy popełniane przez firmy

W powstawaniu luki strategicznej duże znaczenie mają błędy popełniane przez firmy. Jednym z najczęstszych błędów jest brak odpowiedniego planowania strategicznego. Firmy, które nie opracowują i nie realizują długofalowych strategii, mogą utracić konkurencyjną przewagę i nie efektywnie wykorzystywać zasoby. Ponadto, błędy w zarządzaniu innowacjami i wprowadzaniem nowych produktów lub usług mogą prowadzić do utraty pozycji na rynku.

Niezrozumienie klientów i ich potrzeb jest kolejnym częstym błędem. Firmy, które nie prowadzą badań rynkowych i nie angażują się w dialog z klientami, mogą tworzyć produkty lub usługi, które nie odpowiadają na realne potrzeby rynkowe. To może prowadzić do utraty klientów i spadku sprzedaży.

Błędy w zarządzaniu luką strategiczną mogą prowadzić do powstawania i pogłębiania się luki. Firmy, które popełniają te błędy, mogą tracić konkurencyjną przewagę, klientów i udziały w rynku. Ponadto, błędy te mogą prowadzić do obniżenia efektywności operacyjnej i wzrostu kosztów firmy.

Niezrozumienie klientów i ich potrzeb może prowadzić do tworzenia produktów lub usług, które nie są atrakcyjne dla rynku. To może prowadzić do spadku sprzedaży i utraty rentowności. Ponadto, błędy w zarządzaniu innowacjami mogą prowadzić do utraty innowacyjności i zdolności do tworzenia nowych rozwiązań.

Rodzaje luki strategicznej

Wyróżniamy trzy rodzaje luki strategicznej (Gierszewska G., Olszewska B., Skonieczny J. (2013), s. 94; Penc J. s. 172-173):

1. luka nadmiaru - występuje, gdy trend rozwoju organizacji rośnie szybciej niż trend rozwoju otoczenia. Oznacza to, że firma za bardzo inwestuje w rynek o niskim potencjale wzrostu lub chce wyprzeć z rynku swoich konkurentów. Prowadzi ona zwykle do umocnienia pozycji przedsiębiorstwa na rynku. Jednakże w momencie gasnącego spadku popytu utrzymywanie się jej, może oznaczać, że przedsiębiorstwo zmierza ku bezprzyszłościowej działalności.
2. zgodność kierunku trendów - występuje, gdy kierunki obu trendów są podobne lub identyczne. Oznacza to, iż firma nie poprawia swojej pozycji wobec konkurencji. Spowodowane jest to nie prowadzeniem żadnej strategii wyróżniającej się lub działa na rynku mało konkurencyjnym.
3. luka niedoboru - występuje, gdy trend rozwoju otoczenia rośnie szybciej niż trend rozwoju organizacji. Powstawanie jej wnika z faktu, iż sprzedaż w danej organizacji rośnie wolniej niż popyt na rynku. Oznaczać to może niedostosowanie poziomu sprzedaży do oczekiwań rynku. Utrzymywanie się tej luki może świadczyć o chęci wycofania się przedsiębiorstwa z branży lub z niedocenienia tendencji rynkowych

Analiza luki strategicznej

Analiza luki strategicznej jest to metoda bezscenariuszowa, której celem jest określenie różnicy (luki) występującej między zmianami w otoczeniu a istniejącą strategią firmy.

Po analizie sytuacji przedsiębiorstwa powinno się opracować prognozę rozwoju firmy, utrzymując przy tym dotychczasowy kierunek i skalę działania. Strategia przedsiębiorstwa nie wymaga korekty jeśli trend rozwojowy jest zgodny z celami rozwoju firmy, natomiast jeśli trend nie jest taki, jaki był zamierzony to występuje luka. (Adamska M. i in. 2010, s. 159)

Po dobrym sporządzeniu analizy luki strategicznej należy odpowiedzieć na następujące pytania:

• Jakie zmiany w otoczeniu są potrzebne do zlikwidowania luki strategicznej?
• Czy możliwe jest osiągnięcie celów bez istotnych zmian w strukturze przedsiębiorstwa?
• Dlaczego osiągnięcie zmian mogłoby być niemożliwe?
• Kiedy będzie możliwe osiągnięcie zamierzonych celów strategicznych?

Z analizy luki strategicznej wynika, że między otoczeniem przedsiębiorstwa a samym przedsiębiorstwem istnieje wielostronny i zmienny proces wzajemnego wpływu. Ponadto organizacja poza wykorzystywaniem swojego potencjału i aktywności do zaspokajania potrzeb otoczenia, powinna również za ich pomocą te potrzeby tworzyć. (Penc J. s. 173)

Zarządzanie luką strategiczną

Działania mające na celu zamykanie luki

Zarządzanie luką strategiczną jest kluczowym elementem skutecznego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Istnieje wiele działań, które mogą być podjęte w celu zamykania luki strategicznej. Przykłady takich działań obejmują:

• Opracowanie nowych produktów lub usług, które odpowiadają na potrzeby i oczekiwania klientów. Przykładem może być stworzenie innowacyjnego produktu, który wyróżnia się na rynku i przyciąga nowych klientów.
• Wzmacnianie relacji z klientami poprzez oferowanie doskonałej obsługi klienta i budowanie długoterminowych relacji. Przykładem takiego działania może być zapewnienie szybkiego i profesjonalnego wsparcia klienta przy każdym kontakcie.
• Inwestowanie w rozwój technologiczny i innowacje, które umożliwiają przedsiębiorstwu utrzymanie konkurencyjności na rynku. Przykładem może być wprowadzenie nowoczesnej technologii produkcji, która pozwala na obniżenie kosztów i zwiększenie efektywności.

Wybór odpowiednich działań w celu zamykania luki strategicznej zależy od rodzaju luki i specyfiki przedsiębiorstwa. Istnieje kilka rodzajów luk strategicznych, takich jak luka produktowa, luka technologiczna, luka rynkowa, luka zasobowa itp. Każda z tych luk wymaga innego podejścia i działań.

Na przykład, jeśli przedsiębiorstwo ma luki produktowe, konieczne może być wprowadzenie nowych produktów lub usług, które uzupełnią ofertę. Natomiast w przypadku luk technologicznych, inwestowanie w badania i rozwój może być kluczowe. Ważne jest, aby dokładnie zidentyfikować rodzaj luki i dostosować działania w celu zamykania jej.

Monitorowanie otoczenia i analiza konkurencji

Efektywne zarządzanie luką strategiczną wymaga ciągłego monitorowania otoczenia i analizy konkurencji. Wiedza na temat zmian na rynku i działań konkurencji jest kluczowa dla podjęcia skutecznych działań.

Monitorowanie otoczenia może być realizowane za pomocą różnych metod. Przedsiębiorstwo może korzystać z analizy SWOT, która pozwala na identyfikację mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa oraz szans i zagrożeń na rynku. Ponadto, analiza PESTEL może być stosowana do monitorowania czynników politycznych, ekonomicznych, społecznych, technologicznych, ekologicznych i prawnych, które mogą wpływać na działalność przedsiębiorstwa.

Ważne jest również śledzenie trendów rynkowych, badanie zachowań klientów oraz analiza danych rynkowych. Dzięki tym informacjom przedsiębiorstwo może lepiej zrozumieć zmieniające się potrzeby klientów i dostosować swoje działania.

Analiza konkurencji jest narzędziem, które pozwala przedsiębiorstwu lepiej zrozumieć swoje miejsce na rynku i porównać się z konkurentami. Badanie strategii konkurencji, ich mocnych i słabych stron, a także sposobu, w jaki zamykają luki strategiczne, może dostarczyć cennych informacji.

Na podstawie analizy konkurencji przedsiębiorstwo może opracować strategie, które pozwolą mu wyróżnić się na rynku i skutecznie zamykać luki strategiczne.

Aktualizacja strategii i zarządzanie zmianą

Zarządzanie luką strategiczną wymaga również regularnej aktualizacji strategii i skutecznego zarządzania zmianą w przedsiębiorstwie.

W miarę jak otoczenie i rynek się zmieniają, strategie przedsiębiorstwa również powinny być aktualizowane. Przedsiębiorstwo powinno regularnie oceniać swoje cele, strategie i działania, aby upewnić się, że są one nadal skuteczne w zamykaniu luki strategicznej.

Aktualizacja strategii może obejmować zmianę kierunku działania, wprowadzenie nowych inicjatyw lub dostosowanie oferty do zmieniających się potrzeb klientów. Ważne jest, aby strategia była elastyczna i dostosowywana do zmieniających się warunków rynkowych.

Zarządzanie zmianą jest kluczowe dla skutecznego zamykania luki strategicznej. Przedsiębiorstwo musi być przygotowane na wprowadzenie nowych strategii i działań oraz zapewnić odpowiednie wsparcie w procesie zmiany.

Skuteczne zarządzanie zmianą obejmuje komunikację z pracownikami, szkolenia, wsparcie i angażowanie zespołu, aby zapewnić ich zaangażowanie i akceptację zmian. Ważne jest również monitorowanie postępów i dostosowywanie działań w razie potrzeby.

Luka strategiczna — artykuły polecane

Konkurencyjność — Procedura tworzenia strategii marketingowej — Teoria wiązki celów — Znaki zapytania — Strategia rozwoju rynku — Strategia dystrybucji — Macierz ADL — Strategia dywersyfikacji pionowej — Pozycja konkurencyjna — Oligopson

Bibliografia

• Adamska M. (red.) (2010), Zarządzanie strategiczne. Koncepcje. Metody. Strategie, Difin, Warszawa
• Cyfert S., Krzakiewicz K. (2015), Model procesu odnowy organizacyjnej, Management Forum, vol. 3, nr 1
• Gierszewska G., Olszewska B., Skonieczny J. (2013), Zarządzanie strategiczne dla inżynierów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Głaszewska I., Chrzanowski A. (2011), Rola strategicznej karty wyników w procesie zamykania luki wartości, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse. Rynki finansowe. Ubezpieczenia, nr 46
• Kozina K. (2010), Analiza strategiczna przedsiębiorstwa na poziomie makrootoczenia, Studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania, nr 17
• Penc J. (2005), Podstawy nowoczesnego zarządzania. Projektowanie warunków rozwoju i strategii organizacji, Academica, Łódź

Autor: Honorata Wiszniewska