Definicja zarządzania strategicznego

Zarządzanie strategiczne jest rozumiane jako proces informacyjno-decyzyjny, który jest wspomagany funkcjami planowania, organizacji, motywacji i kontroli. Jego celem jest rozstrzyganie o kluczowych problemach działalności przedsiębiorstwa, o jego przetrwaniu i rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem oddziaływań otoczenia i węzłowych czynników własnego potencjału wytwórczego.

Zarządzanie strategiczne jest zorientowane z jednej strony na działalność globalną, a z drugiej na szczególnie newralgiczne sfery działalności, które ze względu na swoją wyjątkowość mają zasadnicze znaczenie dla całej firmy. Ten podział został przyjęty ze względu na to, że kluczowe problemy działalności przedsiębiorstwa dotyczą podstawowych dziedzin aktywności całej firmy oraz wyodrębnionych w niej strategicznych jednostkach.

Działalność globalną możemy rozumieć w dwojaki sposób:

• po pierwsze jako całościową działalność gospodarczą,
• po drugie wyraża orientację światową.

Globalizacja

Globalizacja, jako całościowa działalność gospodarcza, jest naczelną i powszechną cechą zarządzania strategicznego, bez względu na to, czy dotyczy dużej lub małej firmy. Globalizacja w sensie orientacji światowej stanowi w istocie postulat rozwinięcia zarządzania strategicznego w kierunku tworzenia wizji, misji i celów firmy, a także do internacjonalizacji polityki firmy.

Poziomy zarządzania strategicznego

Specyfika zarządzania strategicznego polega na tym, że jest ono formowane na trzech poziomach:

• na poziomie całej firmy,
• na poziomie strategicznych jednostek gospodarczych (SJG), w odniesieniu do sektora działalności,
• na poziomie funkcjonalnym całej firmy, jak i poszczególnych SJG.

Takie rozmieszczenie powoduje iż zakres zarządzania strategicznego zmienia się odpowiednio do poszczególnych jednostek. Odmienną jest strategia zarządzania oraz szczegółowe metody badań analitycznych i diagnostycznych. Definicja zarządzania strategicznego ma dwa charakterystycznych podejścia:

• pierwsze wyraźnie podkreśla fazę diagnostyczną (analiza strategiczna),
• w drugim wykorzystuje fazę projekcyjną (formułowanie strategii zarządzania).

Proces zarządzania strategicznego

Proces zarządzania strategicznego składa się z kilku etapów, które mają na celu ustalenie i realizację długoterminowej strategii przedsiębiorstwa. Każdy etap ma swoje charakterystyczne cechy, które wpływają na przebieg procesu zarządzania strategicznego.

Pierwszym etapem jest analiza strategiczna, w ramach której przedsiębiorstwo diagnozuje swoje wewnętrzne i zewnętrzne otoczenie. W tym celu wykorzystuje się różne narzędzia, takie jak analiza SWOT. Analiza SWOT pozwala na identyfikację mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa oraz szans i zagrożeń wynikających z otoczenia. Jest to istotne narzędzie, ponieważ umożliwia ocenę sytuacji przedsiębiorstwa i identyfikację kluczowych czynników wpływających na jego sukces.

Kolejnym etapem jest ustalenie misji, wizji i celów strategicznych. Misja to fundament, na którym opiera się strategia przedsiębiorstwa. Wizja określa, jak przedsiębiorstwo widzi swoją przyszłość, a cele strategiczne są konkretnymi osiągnięciami, które przedsiębiorstwo zamierza osiągnąć w określonym czasie. Wszystkie te elementy są istotne dla skutecznego zarządzania strategicznego, ponieważ pozwalają na wytyczenie kierunku działania i określenie priorytetów.

Kolejnym etapem jest wybór strategii rozwoju. W tym celu można wykorzystać narzędzia takie jak macierz BCG i macierz Ansoffa. Macierz BCG pozwala na podział produktów przedsiębiorstwa na cztery kategorie: gwiazdy, krowy dojenia, pytajniki i psy. Na podstawie tego podziału można określić, które produkty wymagają większego wsparcia finansowego, a które generują największe zyski. Macierz Ansoffa natomiast pozwala na wybór strategii rozwoju poprzez analizę czterech możliwych kombinacji: penetracja rynku, rozwój produktów, rozwój rynków i dywersyfikacja.

Po ustaleniu strategii następuje etap implementacji, czyli wprowadzenie w życie przyjętych działań. W tym etapie kluczową rolę odgrywa zarządzanie zmianą, ponieważ wprowadzenie nowych strategii może wymagać reorganizacji struktury organizacyjnej, zmiany procesów biznesowych czy szkolenia pracowników. Warto zauważyć, że ta faza procesu zarządzania strategicznego jest równie ważna jak poprzednie, ponieważ to właśnie od skuteczności wdrożenia zależy sukces realizacji strategii.

Ostatnim etapem procesu zarządzania strategicznego jest monitorowanie i kontrola. W ramach tego etapu przedsiębiorstwo monitoruje realizację ustalonej strategii i porównuje osiągnięte wyniki z założonymi celami. Jeśli występuje potrzeba dostosowania strategii, podejmuje się odpowiednie kroki. Kluczową rolę w tym etapie odgrywają informacje, które pozwalają na śledzenie postępów i podejmowanie odpowiednich decyzji.

Narzędzia i metody zarządzania strategicznego

W procesie zarządzania strategicznego wykorzystuje się różne narzędzia i metody, które pomagają w diagnozowaniu sytuacji przedsiębiorstwa i podejmowaniu decyzji dotyczących strategii rozwoju.

Analiza SWOT jest jednym z najpopularniejszych narzędzi wykorzystywanych w zarządzaniu strategicznym. Pozwala ona na identyfikację mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa oraz szans i zagrożeń wynikających z otoczenia. Dzięki analizie SWOT można ocenić sytuację przedsiębiorstwa i wskazać kluczowe czynniki wpływające na jego sukces. Jest to istotne narzędzie, ponieważ umożliwia skoncentrowanie się na mocnych stronach i szansach, a jednocześnie umożliwia podjęcie działań w celu minimalizacji wpływu słabości i zagrożeń.

Kolejnym narzędziem jest macierz BCG, która pozwala na podział produktów przedsiębiorstwa na cztery kategorie: gwiazdy, krowy dojenia, pytajniki i psy. Gwiazdy to produkty, które posiadają duży udział w rynku i generują wysokie zyski. Krowy dojenia to produkty, które posiadają duży udział w rynku, ale generują niskie zyski. Pytajniki to produkty, które mają niski udział w rynku, ale generują wysokie zyski. Psy to produkty, które mają niski udział w rynku i generują niskie zyski. Na podstawie tej analizy można określić, które produkty wymagają większego wsparcia finansowego, a które generują największe zyski.

Innym narzędziem jest macierz Ansoffa, która pozwala na wybór strategii rozwoju poprzez analizę czterech możliwych kombinacji: penetracja rynku, rozwój produktów, rozwój rynków i dywersyfikacja. Penetracja rynku polega na zwiększaniu penetracji obecnych produktów na obecnym rynku. Rozwój produktów polega na wprowadzaniu nowych produktów na obecnym rynku. Rozwój rynków polega na wprowadzaniu obecnych produktów na nowe rynki. Dywersyfikacja polega na wprowadzaniu nowych produktów na nowe rynki. Macierz Ansoffa pomaga przedsiębiorstwu w wyborze strategii rozwoju, uwzględniając różne możliwości i ryzyka.

Benchmarking jest jeszcze jednym narzędziem wykorzystywanym w zarządzaniu strategicznym. Polega on na porównywaniu wyników przedsiębiorstwa z najlepszymi praktykami rynkowymi. Dzięki benchmarkingowi przedsiębiorstwo może dowiedzieć się, jakie są najlepsze praktyki w branży i jakie są przewagi konkurencyjne innych firm. To pozwala na identyfikację obszarów do poprawy i podejmowanie działań mających na celu dostosowanie się do najlepszych standardów rynkowych. Benchmarking może przynieść wiele korzyści, takich jak poprawa jakości, efektywności i innowacyjności przedsiębiorstwa.

Wyzwania i trendy w zarządzaniu strategicznym

Zarządzanie strategiczne jest dziedziną, która stale ewoluuje i dostosowuje się do zmieniających się warunków rynkowych i społecznych. Istnieje wiele wyzwań i trendów, które mają wpływ na zarządzanie strategiczne.

Jednym z głównych trendów jest cyfryzacja i digitalizacja. Postęp technologiczny, rozwój internetu i narzędzi cyfrowych sprawiają, że przedsiębiorstwa muszą dostosować swoje strategie do nowych możliwości. Firmy, które nie wykorzystają potencjału cyfrowego, mogą stracić konkurencyjność na rynku. Cyfryzacja i digitalizacja wpływają na różne aspekty zarządzania strategicznego, takie jak komunikacja z klientami, analiza danych czy procesy biznesowe.

Zrównoważony rozwój stał się również ważnym elementem zarządzania strategicznego. Firmy coraz częściej muszą uwzględniać aspekty społeczne, środowiskowe i ekonomiczne w swoich strategiach. Konsumenci zwracają uwagę na etykę i odpowiedzialność przedsiębiorstw, dlatego firmy muszą dostosować swoje strategie do tych oczekiwań. Zrównoważony rozwój pozwala na tworzenie wartości nie tylko dla przedsiębiorstwa, ale także dla społeczeństwa i środowiska naturalnego.

Globalne ryzyka i niepewności są kolejnym wyzwaniem dla zarządzania strategicznego. Przedsiębiorstwa muszą radzić sobie z coraz większą niepewnością wynikającą z globalnych zmian politycznych, ekonomicznych i społecznych. Elastyczność i adaptacja strategii są kluczowe w kontekście takiego otoczenia. Firmy muszą być gotowe na szybkie dostosowanie się do zmieniających się warunków rynkowych i podejmowanie odpowiednich działań.

Definicja zarządzania strategicznego — artykuły polecane

Strategiczna jednostka gospodarcza — Zarządzanie strategiczne — Funkcje planowania strategicznego — Strategia organizacyjna — Strategia — Polityka personalna — Cele organizacji — Koncepcje zarządzania — Strategia biznesowa

Bibliografia

• Stabryła A. (2000), Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków