Rynek regulowany

Rynek regulowany to dopuszczony do obrotu system obrotu instrumentami finansowymi. Każdy z inwestorów ma równy dostęp do rynku i informacji związanych z tym rynkiem. Każdy może nabywać i zbywać instrumenty finansowe. Rynek regulowany musi być zorganizowany. Organ właściwy wyszczególniony w ustawie pełni nadzór nad danym rynkiem. Rynek regulowany zostaje wskazany Komisji Europejskiej, natomiast państwa członkowie powinny zatwierdzać jego warunki. (art. 14 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi)

Warunki jakie powinien spełni rynek regulowany zostają wydane przez ministra poprzez rozporządzenie. (art. 17 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi)

Na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej na rynek regulowany składają się:

1. rynek giełdowy - organizowany przez spółkę, która prowadzi giełdę, silnie regulowany przepisami, dużą rolę odgrywają na nim inwestorzy, przedsiębiorstwa, które emitują swoje akcje, obligacje należą do grup przedsiębiorstw uznawanych na rynku. Na tym rynku pojawiają się również obligacje rządowe i bankowe. Rynek giełdowy można podzielić na podstawowy i równoległy (Dębski W. 2014, s. 158)
2. rynek pozagiełdowy - organizowany przez spółkę, która prowadzi rynek pozagiełdowy, transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych mają miejsce poza giełdą. Zawierane w ten sposób transakcje nazywa się również nieregulowany obrót wolny. Zarówno papiery dopuszczone do obrotu giełdowego jak i te niedopuszczone są przedmiotem transakcji. W praktyce oznacza to, że giełdy nie są zainteresowane tymi operacjami, nie biorą za nie odpowiedzialności. Handel ten odbywa się pomiędzy bankami, firmami maklerskimi i klientami (Dębski W. 2014, s. 154)
3. towarowy rynek instrumentów finansowych - organizowany jest przez giełdę towarową, na rynku tym handluje się np. metalami szlachetnymi, ropą naftową, gazem, kawą, soją, ryżem itp (Dębski W. 2014, s. 150)

Rynek regulowany w Polsce

Zgodnie z Narodowym Bankiem Polskim obejmuje on:

• rynek giełdowy - Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
• rynek pozagiełdowy - Regulowany Rynek Pozagiełdowy prowadzony przez BondSpot

Rynek giełdowy jest silnie regulowany wieloma przepisami w celu ochrony interesów inwestorów. Można go podzielić na podstawowy i równoległy.

Na rynku podstawowym dochodzi do podstawowego handlu papierami wartościowymi dopuszczonego do publicznego obrotu papierami wartościowymi. Wysoka płynność i obrót to dwie najważniejsze cechy tego rynku. Firmy, które są tu notowane należą do grona najbardziej uznanych, posiadających stabilna kondycję.

Rynek równoległy pozwala na udział podmiotów, które nie są w stanie spełnić wszystkich wymogów dopuszczenia do rynku podstawowego (Dębski W. 2014, s. 158) Giełda Papierów Wartościowych oferuje szeroki wachlarz zleceń. Są to zlecenia z limitem ceny oraz te bez limitu ceny (po każdej cenie, po cenie rynkowej, zlecenie PEG). (Zaremba A. 2014, s. 39)

Rynek pozagiełdowy posiada bardzo liberalne prawa. Wszystkie transakcje są gwarantowane przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Emitenci muszą dokonywać raportów bieżących oraz okresowych (Zaremba A. 2014, s. 42)

Wymogi

Wymogi formalne rynku regulowanego:

• Chcąc uczestniczyć w przedsięwzięciach rynku regulowanego należy sporządzić prospekt emisyjny, który jest bardzo kosztownym dokumentem. Następnie Komisja Nadzoru Finansowego musi go zatwierdzić (Kordela D. 2010, s. 474):
• spółka ma obowiązek publikacji raportu półrocznego za pierwsze półrocze; sprawozdanie to jest sprawdzane przez biegłego rewidenta (Kordela D. 2010, s. 474):
• forma spółki dopuszczona do tego obrotu to spółka akcyjna
• działalność spółki musi być związana z prowadzeniem rynku regulowanego, organizowaniem alternatywnego systemu obrotu, prowadzeniem platformy aukcyjnej lub prowadzeniem innej działalności w zakresie obrotu papierami wartościowymi (art. 21 Ustawy o finansach publicznych)
• akcje spółki mogą być jedynie imienne (art. 22 Ustawy o finansach publicznych)
• pozwolenie Komisji na prowadzenie rynku regulowanego (art. 25 Ustawy o finansach publicznych)

Warunki jakie powinien spełniać rynek regulowany (np. dotyczące upowszechniania informacji o transakcjach i obrotach na tym rynku) określa w drodze rozporządzenia właściwy minister do spraw instytucji finansowych. Zadaniem spółki prowadzącej rynek regulowany jest zapewnienie warunków koniecznych do bezpiecznego i sprawnego obrotu na tymże rynku.

Korzyści wejścia na rynek regulowany

Do korzyści związanych z wejściem na rynek regulowany możemy zaliczyć (Masionek - Schweda M. 2012, s. 140-143):

• prestiż
• pozyskanie kapitału
• wzrost płynności akcji
• większa rozpoznawalność
• spełnienie wszelkich warunków utwierdza w przekonaniu, że dane przedsiębiorstwo posiada stabilną pozycję na rynku
• poprawa wyników finansowych
• dostęp do inwestorów instytucjonalnych
• możliwość przeprowadzenia większych emisji

Bariery wejścia na rynek regulowany

Do barier wejścia na rynek regulowany możemy zaliczyć (Masionek - Schweda M. 2012, s. 140-143):

• wysokie koszty dopuszczenia (0,03% kosztów emisji)
• wysokie wymagania regulacyjne, formalne
• wysokie wydatki spowodowane realizacją polityki informacyjnej

W przypadku obrotu instrumentami finansowymi innymi niż akcje spółka prowadząca rynek ujawnia informacje, które powinny zawierać przynajmniej dane na temat:

• pięciu najlepszych ofert kupna i ofert sprzedaży w stosunku do ofert zamieszczonych w arkuszu zleceń (upowszechnienie ma miejsce w czasie rzeczywistym),
• wielkości obrotów, cenę i czas zawarcia transakcji (upowszechnienie następuje po zawarciu transakcji),
• kursów otwarcia i zamknięcia, jeśli taki obowiązek wynika z regulacji na rynku regulowanym, kursy minimalne i maksymalne oraz wielkość obrotów w ujęciu wartościowym i ilościowym (notowania w systemie ciągłym),
• kursów jednolite oraz wielkość obrotów w ujęciu wartościowym i ilościowym (w systemie notowań jednolitych),
• wartości indeksów obliczanych przez spółkę,
• cen rozliczeniowych (w przypadku instrumentów pochodnych).

Spółka, która prowadzi rynek regulowany może w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa obrotu na tymże rynku oraz interesu inwestorów wstrzymać dopuszczenie do obrotu papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych, jednakże na okres nie dłuższy niż 10 dni. Spółka ta także ujawnia i przekazuje do opinii publicznej informacje o wstrzymaniu, zawieszeniu lub wykluczeniu z obrotu określonych instrumentów finansowych za pomocą agencji informacyjnej i nie ponosi opłat za czynności tej agencji. Każda spółka, która prowadzi rynek regulowany zobowiązana jest do uiszczania opłaty z tytułu nadzoru (podobnie jak Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych). Wysokość tej opłaty nie może by większa niż 0,03% wartości umów pozwalających na przenoszenie prawa, które są zawierane na rynku regulowanym.

Instrumenty finansowe dostępne na rynku regulowanym

Rynek regulowany oferuje szeroki wybór instrumentów finansowych, które są dostępne dla inwestorów. Instrumenty te mogą obejmować akcje, obligacje, instrumenty pochodne, surowce, waluty oraz różnego rodzaju kontrakty. Każdy z tych instrumentów ma swoje unikalne charakterystyki, takie jak stopa zwrotu, ryzyko, płynność i długość trwania. Inwestorzy mogą wybierać spośród różnych instrumentów, w zależności od swoich preferencji i celów inwestycyjnych.

Wprowadzenie nowych instrumentów finansowych na rynek regulowany wymaga przejścia przez określone procedury i spełnienia określonych wymagań. Organ nadzorczy odpowiedzialny za rynek regulowany monitoruje i reguluje ten proces, aby zapewnić, że nowe instrumenty są odpowiednio zbadane i spełniają określone standardy. Wymagane może być złożenie wniosku, przeprowadzenie analizy i oceny, a także spełnienie pewnych warunków, aby dany instrument został dopuszczony do obrotu na rynku regulowanym.

Instrumenty finansowe odgrywają kluczową rolę w tworzeniu portfeli inwestycyjnych. Inwestorzy mogą dobierać różne instrumenty, aby osiągnąć określone cele inwestycyjne, dywersyfikować ryzyko i zaspokoić swoje indywidualne potrzeby. Na przykład, inwestorzy szukający stabilności i niskiego ryzyka mogą inwestować w obligacje, podczas gdy inwestorzy zainteresowani wzrostem i większymi zyskami mogą decydować się na akcje lub instrumenty pochodne. Różnorodność instrumentów finansowych na rynku regulowanym daje inwestorom możliwość dostosowania swojego portfela do swoich preferencji i celów.

Instrumenty finansowe odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu rynku regulowanego i gospodarki jako całości. Poprzez transakcje na rynku regulowanym, instrumenty finansowe umożliwiają przepływ kapitału, inwestycje i alokację zasobów w gospodarce. Rynek regulowany zapewnia również transparentność i bezpieczeństwo dla uczestników, co przyczynia się do budowania zaufania i stabilności systemu finansowego. Instrumenty finansowe są nieodłączną częścią rynku regulowanego i odgrywają istotną rolę w rozwoju gospodarczym.

Rynek regulowany jest dynamicznym środowiskiem, w którym stale pojawiają się nowe trendy i innowacje. W przyszłości można oczekiwać pojawienia się nowych instrumentów finansowych, które będą odpowiadać zmieniającym się potrzebom inwestorów i rozwojowi gospodarki. Przykłady takich instrumentów mogą obejmować kryptowaluty, tokeny finansowe czy inwestycje związane z technologią blockchain. Organ nadzorczy będzie musiał monitorować i regulować te nowe instrumenty, aby zapewnić ich odpowiednie funkcjonowanie i ochronę inwestorów.

Nadzór i ochrona inwestorów na rynku regulowanym

Organ nadzorczy, taki jak Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) w Polsce, odgrywa kluczową rolę w monitorowaniu i regulowaniu rynku regulowanego. Jego funkcje obejmują nadzór nad działalnością podmiotów rynku, monitorowanie zgodności z przepisami prawa, egzekwowanie przepisów dotyczących rynku finansowego oraz ochronę interesów inwestorów. Organ nadzorczy jest odpowiedzialny za utrzymanie uczciwości i stabilności rynku regulowanego oraz zapewnienie ochrony inwestorów.

Na rynku regulowanym istnieje wiele środków i mechanizmów mających na celu ochronę inwestorów. Przykładem takiego środka jest obowiązek publikacji informacji przez spółki notowane na giełdzie, co zapewnia transparentność i umożliwia inwestorom podejmowanie świadomych decyzji. Innym przykładem jest zakaz manipulacji rynkiem, który ma na celu zapobieganie nadużyciom i utrzymanie uczciwości rynku. Organ nadzorczy odpowiedzialny za rynek regulowany egzekwuje te środki i mechanizmy, aby zapewnić ochronę inwestorów.

Na rynku regulowanym istnieją procedury reklamacji i rozwiązywania sporów, które pozwalają inwestorom dochodzić swoich praw. Organ nadzorczy ma zwykle swoje własne procedury reklamacji, które inwestorzy mogą wykorzystać w przypadku wystąpienia problemów z podmiotami rynku. Istnieją również niezależne organy, takie jak sądy czy arbitraże, które rozpatrują spory między inwestorami a podmiotami rynku regulowanego. Te procedury i organy są ważne dla zapewnienia uczciwości i ochrony inwestorów na rynku regulowanym.

Edukacja i świadomość inwestorów są kluczowe dla ich ochrony na rynku regulowanym. Organ nadzorczy i inne instytucje finansowe mają rolę w edukowaniu inwestorów na temat ich praw i obowiązków, zasad rynku oraz potencjalnych ryzyk. Szkolenia, materiały informacyjne i kampanie edukacyjne są sposobami promowania świadomości inwestorów i zwiększania ich wiedzy na temat rynku regulowanego. Im bardziej inwestorzy są świadomi swoich praw i obowiązków, tym lepiej są w stanie chronić swoje interesy na rynku regulowanym.

Działalność organu nadzorczego ma istotny wpływ na zaufanie inwestorów do rynku regulowanego i stabilność systemu finansowego. Skuteczna regulacja, egzekwowanie przepisów i ochrona inwestorów przyczyniają się do budowania zaufania inwestorów do rynku regulowanego. Zaufanie to jest kluczowe dla przepływu kapitału, inwestycji i rozwoju gospodarczego. Ponadto, działalność organu nadzorczego ma na celu zapewnienie stabilności systemu finansowego i minimalizowanie ryzyka dla gospodarki jako całości.

Rynek regulowany a rynek pozagiełdowy

Rynek regulowany i pozagiełdowy różnią się pod wieloma względami. Organizacja rynku regulowanego jest zwykle bardziej scentralizowana, gdzie transakcje są zawierane na giełdzie, a rozliczenia są przeprowadzane przez zewnętrzne podmioty rozliczeniowe. Natomiast rynek pozagiełdowy jest bardziej zdecentralizowany, gdzie transakcje są zawierane bezpośrednio między stronami, a rozliczenia mogą odbywać się na podstawie indywidualnych umów. Proces zawierania i rozliczania transakcji może różnić się na tych dwóch rodzajach rynków.

Rynek regulowany i pozagiełdowy są regulowane przez różne przepisy i podlegają różnemu nadzorowi. Rynek regulowany jest zwykle bardziej uregulowany i pod ścisłym nadzorem organu nadzorczego, który monitoruje i reguluje działalność podmiotów rynku oraz egzekwuje przepisy. Natomiast rynek pozagiełdowy może być mniej uregulowany i podlegać mniejszej kontroli, co może prowadzić do większego ryzyka dla inwestorów. Regulacje i nadzór są ważne dla zapewnienia uczciwości i ochrony na obu rodzajach rynków.

Oba rodzaje rynków - regulowany i pozagiełdowy - mają swoje zalety i wady dla inwestorów i emitentów. Rynek regulowany zapewnia większą transparentność, bezpieczeństwo, łatwiejszy dostęp do informacji oraz większą płynność instrumentów finansowych. Natomiast rynek pozagiełdowy może być bardziej elastyczny, oferować większe możliwości negocjacji oraz mniejsze koszty transakcyjne. Wybór odpowiedniego rynku zależy od preferencji, celów inwestycyjnych i profilu ryzyka inwestora lub emitenta.

Na rynku regulowanym można znaleźć różnorodne instrumenty finansowe, takie jak akcje spółek giełdowych, obligacje, kontrakty futures czy opcje. Każdy z tych instrumentów ma swoje unikalne cechy, takie jak ryzyko, stopa zwrotu, płynność i długość trwania. Na rynku pozagiełdowym również występują różne instrumenty finansowe, takie jak kontrakty OTC (over-the-counter), instrumenty pochodne dostępne tylko dla zamożnych inwestorów czy prywatne emisje akcji. Charakterystyka tych instrumentów może być różna w porównaniu do instrumentów dostępnych na rynku regulowanym.

Inwestorzy mogą preferować rynki regulowane lub pozagiełdowe w zależności od swoich celów inwestycyjnych, strategii i profilu ryzyka. Na przykład, inwestorzy, którzy preferują większą płynność, większą transparentność i dostęp do szerokiego spektrum instrumentów finansowych, mogą wybierać rynek regulowany. Z kolei inwestorzy, którzy preferują bardziej spersonalizowane umowy, większe możliwości negocjacji i mniejsze koszty transakcyjne, mogą wybierać rynek pozagiełdowy. Ostateczny wybór rynku zależy od indywidualnych preferencji inwestora i jego podejścia do inwestowania.

Rynek regulowany — artykuły polecane

Giełda Papierów Wartościowych — Rynek pozagiełdowy — Fundusz inwestycyjny — CeTO — Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych — Członek giełdy — Obrót pozagiełdowy — Doradca inwestycyjny — Komisja Papierów Wartościowych i Giełd

Bibliografia

• Brodzki Z. (2004). Finanse, LexisNexis, Warszawa
• Buszko M., Kołosowska B. (2013). Przechodzenie spółek z alternatywnego systemu obrotu NewConnect na rynek regulowany GPW - cele, uwarunkowania, efekty, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług", nr 102
• Dębski W. (2014), Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Dobosiewicz Z. (2013), Giełda, zasady działania, inwestorzy, rynki giełdowe Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Kordela D. (2011). Przejścia z NewConnect na rynek regulowany - nowy trend czy naturalna droga rozwoju spółki?, ""Finanse, Rynki finansowe, Ubezpieczenia nr 37", nr 637
• Mosionek-Schweda M. (2012). Koszty i korzyści transferu spółki z NewConnect na Rynek Regulowany GPW SA, "Finanse, Rynki finansowe, Ubezpieczenia nr 55", nr 736
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 października 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakie musi spełniać rynek regulowany Dz.U. 2009 nr 187 poz. 1447
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi Dz.U. 2005 nr 183 poz. 1538
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi Dz.U. 2005 nr 183 poz. 1538
• Zaremba A. (2014), Giełda podstawy inwestowania, Wydawnictwo Helion, Gliwice

Autor: Karina Wojewódka, Gabriela Wlezień