Import

Import oznacza przywóz towarów, usług lub kapitału z zagranicy w celu wykorzystania ich na rynku wewnętrznym. Innymi słowy jest to zakup towarów i usług produkowanych za granicą lub prościej: przywóz czegoś spoza granic obszaru celnego. Zazwyczaj obszarem tym jest terytorium państwa, ale na przykład dla krajów należących do Unii Europejskiej import dotyczy zakupu towarów lub usług spoza UE, bowiem zakup towarów w obrębie Unii Europejskiej nie jest importem a jest to tak zwany zakup wewnątrz wspólnotowy. Ponieważ import towarów lub usług obniża koszty produkcji i jest opłacalny z punktu widzenia ekonomicznego, w dzisiejszych czasach wszystkie kraje w mniejszym lub w większym stopniu uzależnione są od importu.

TL;DR

Import oznacza przywóz towarów, usług lub kapitału z zagranicy w celu wykorzystania ich na rynku wewnętrznym. Istnieje wiele przyczyn rozwoju importu, takich jak brak produkcji w kraju, różnice kosztów i cen towarów, czy zróżnicowanie preferencji konsumentów. Import ma wiele zalet, takich jak dostosowanie produkcji do preferencji klientów, obniżenie kosztów produkcji czy poszerzenie asortymentu. Istnieją jednak także ograniczenia importowe, takie jak cła, subsydia importowe czy wymagania dotyczące lokalnego udziału w produkcji. Import jest regulowany przez różne środki, takie jak taryfy celne, koncesje i licencjonowanie, czy procedury związane z alokacją dewiz. Import towarów podlega opodatkowaniu VAT, a osoby zobowiązane do zapłaty podatku VAT z tytułu importu towarów to osoby, na których wisi obowiązek opłacenia cła i osoby uprawnione do korzystania z procedur celnych. Przedsiębiorcy dokonujący importu towarów muszą używać numeru EORI.

Przesłanki rozwijania importu

Jest wiele przyczyn, dla których państwa bądź podmioty gospodarcze angażują się w import. Geograficznie zdywersyfikowana dystrybucja zasobów była zawsze powodem, iż w pewnych regionach produkcja pewnych towarów była dużo tańsza niż w innych regionach. Jednak pomimo tego, w epoce globalizacji przytłaczająca większość transakcji importowych odbywa się między regionami o podobnym wyposażeniu w zasoby.

Według ekonomistów najczęściej podnoszonymi przesłankami rozwoju importu są:

• Brak produkcji w kraju importującym związany np. z opóźnieniem rozwoju gospodarczego lub z opóźnieniem technicznym,
• Występowanie międzynarodowych różnic kosztów i cen towarów bądź usług. Charakterystyczny dla sytuacji, gdy koszty produkcji danego dobra przewyższają w znacznym stopniu koszty produkcji tego samego dobra za granicą lub gdy koszty produkcji zastępującej import są relatywnie wyższe w stosunku do zagranicy. Najogólniej należy przyjąć, iż jest to skutek występowania:
  • Różnic wielkości popytu,
  • Różnic spowodowanych przez tzw. korzyści skali (osiągane jako skutek odmiennych warunków naturalnych, zróżnicowania intensywności działalności gospodarczej, bądź jako skutek zróżnicowania kwalifikacji pracowników)
• W sytuacji zróżnicowania towarów oraz preferencji konsumentów i inwestorów, a więc gdy istnieje nadwyżka zróżnicowanego popyt na różnorodne towary bądź usługi. Zróżnicowanie to może występować jako efekt celowej działalności przedsiębiorstw [P.Bożyk, J.Misala, M.Puławski, 1998, s. 97]. Jednak bywa, że preferencje nabywców dywersyfikują się tak szybko, że nie sposób ich zaspokoić poprzez rozwijanie produkcji krajowej a efektywniejszym rozwiązaniem zdaje się rozwój importu.

Ponieważ jednak mamy do czynienia z postępującym rozwojem zamożności państw coraz większe znaczenie odgrywają transakcje importowo-eksportowe, przy których poziom cen i kosztów nie brany jest pod uwagę, bądź traktowany jest jako drugorzędne kryterium.

Rodzaje importu

Najogólniejszy podział pozwala wyróżnić trzy główne typy importu

I.Import substytucyjny tj. zastępujący produkcję krajową - to import niezbędny sensu largo. O podjęciu decyzji importowych decyduje w głównej mierze (choć nie tylko) porównanie kosztów i cen towarów krajowych z zagranicznymi ponieważ import ten zastępuje w pewnej mierze towary krajowe,

II.Import komplementarny - w stosunku do produkcji krajowej to import niezbędny sensu stricto, a więc import pokrywający w danym momencie różnice między wielkością globalnego importu niezbędnego a wielkością produkcji krajowej danego towaru [P. Bożyk, J.Misala, M.Puławski, 1998, s. 101-102]

III.Import niezbędny (wyłączny)-głównym jego źródłem jest niemożność zaspokojenia przez producentów w danym kraju popytu generowanego przez konsumentów i inwestorów w tymże kraju. Przy czym może on uwzględniać całkowity bądź częściowy brak możliwości produkcyjnych danego kraju.

Przy czym w obrębie importu niezbędnego możemy mówić o:

• ze względu na okres w czasie w którym występuje brak importowanych towarów bądź usług wyróżnia się:
  • import długotrwały - występuje w sytuacji trwałego niedysponowania określonymi towarami lub usługami (nigdy nie może być usunięty). Wynika on ze strukturalnych bądź klimatycznych ograniczeń danego kraju np. kraj nie dysponuje zasobami pracy, kapitału itd (Polska nie posiada zasobów niektórych rud metali i musi je importować). Kolejną przyczyną importu wyłącznego może być efekt opóźnienia pod względem rozwoju gospodarczego, poziomu technicznego czy też poziomu wykształcenia obywateli. Ponadto mówimy o imporcie niezbędnym również w sytuacji, gdy dany kraj mógłby produkować, wydobywać bądź pozyskiwać dany towar lub usługę, lecz koszty pozyskania byłyby bardzo wysokie bądź znacznie wyższe w stosunku do produkcji za granicą.
  • Import o charakterze średniookresowym - ma charakter przejściowy i występuje stosunkowo często w dzisiejszej gospodarce. Spowodowany jest przyczynami średniookresowymi tj. możliwymi do przezwyciężenia w ciągu 5-10 lat, Przyczyny te mają zazwyczaj charakter techniczny lub czysto ekonomiczny i wynikają z różnic w poziomach rozwoju gospodarczego,
  • Import o charakterze krótkookresowym (przejściowy) - wiąże się go głównie z wahaniem koniunktury bądź oddziaływaniem trudnych do przewidzenia sytuacji takich jak: strajk, nieurodzaj. Załamania koniunktury wymagają dokonywania zmiennych transakcji importowych nowych towarów lub usług. Na przykład ożywienie koniunktury wiąże się ze wzrostem importu na nowe dobra lub usługi, zaś w okresie załamania koniunktury państwa zmuszone są do podejmowania odmiennych transakcji importowych.
• Ze względu na dysponowanie danym towarem bądź jego całkowity brak:
  • Import niezbędny sensu stricto - wymuszony jest przez całkowity brak określonych towarów (z przyczyn długookresowych, średniookresowych bądź krótkookresowych)
  • Import niezbędny sensu largo - gdy kraj dysponuje niewystarczającymi zasobami określonego towaru w odniesieniu do rosnącego zapotrzebowania na niego.

Zalety importu

• Możliwość szybszego i lepszego dostosowania produkcji do dywersyfikujących się preferencji klientów i inwestorów,
• Pojawienie się korzyści komparatywnych, ponieważ kraje importują takie dobra, których wytwarzanie ze względu min. na koszty i wydajność pracy jest nieopłacalne,
• Obniżenie kosztów produkcji poprzez dostosowanie popytu do podaży (eliminowanie nadprodukcji) oraz tendencja do specjalizowania się w tych dziedzinach, w których posiadają komparatywną przewagę,
• Poszerzanie asortymentu o produkty bądź usługi, jakie w danym kraju nie można by było uzyskać,
• Import oraz eksport towarów jest jednym z głównych przyczyn wzrostu ekonomicznego i osiąganego dobrobytu państw zaangażowanych
• Niższe ceny towarów importowanych (cła niejednokrotnie są bardzo niskie jako przejaw liberalizacji polityki importowej).
• Istnienie regulacji prawnych (kodeks prawa międzynarodowego prywatnego) oraz innych konwencji regulujących import towarów bądź usług (np. konwencja wiedeńska) chroniących oba podmioty transakcji [Napierała J., Warszawa 1998, s. 19-68]
• Zwiększenie dochodów budżetowych uzyskanych z cła fiskalnego (nakładane na towary nieprodukowane w kraju, o ich poziomie decyduje elastyczność popytu na importowane towary. Gdy elastyczność ta jest niska, poziom ceł może być wyższy niż w przypadku gdy jest ona wysoka).

Ograniczenia importowe

• Cła - jest to najstarsze narzędzie polityki handlowej. Definiowane jako opłata nakładana przez państwo na towary przekraczające jej granicę celną. Jego następstwem jest wzrost ceny i obciążenie nabywcy dodatkowymi kosztami. W literaturze wyróżnia się wiele rodzajów cła, nas jednak najbardziej interesować będzie cło specyficzne - nakładane na każdą jednostkę dobra importowanego, bądź cło od wartości,
• Subsydia importowe (stanowiące płatność na rzecz firmy lub gałęzi przemysłu wysyłających dobra za granicę) prowadzące do potanienia na rynku międzynarodowym towaru eksportowanego przez dany kraj,
• Wymagania dotyczące lokalnego udziału w produkcji (stanowiące, że jakaś konkretna część dobra musi być wytwarzana w kraju). Podnoszą one ceny dóbr importowanych i krajowych, ale nie wpływają ani na dochody państwa, ani na rentę z kwoty.
• Wymagane koncesje na import czyli zezwolenie władz administracyjnych na prowadzenie handlu zagranicznego [Goldberg L.S, Klein M.W, 1997]. Do warunków uzyskania koncesji wprowadzono pięć zmian, mowa w nich o: wymaganiach, w stosunku do przedsiębiorstwa, które chce uzyskać koncesję (wymogi te zostały złagodzone); o produktach, którymi można handlować bez uzyskania specyficznej koncesji; o geograficznej decentralizacji działalności handlu zagranicznego; spółki handlowe uzyskują koncesje generalne tzn. mogą handlować wieloma produktami,
• Kwoty importowe (będące bezpośrednim ograniczeniem ilości importu jakiegoś dobra; mają one podobny skutek jak cło importowe w odniesieniu do cen i ilości, ale dochody, występujące w formie renty z kwoty, uzyskują w tym przypadku zagraniczni producenci ochranianych towarów). Do podstawowych przyczyn ilościowego ograniczania przywozu zaliczyć należy: ochronę produkcji krajowej, potrzebę skierowania popytu z towarów importowanych na krajowe, przeciwdziałanie deficytowi bilansu handlowego, względy sanitarne lub względy bezpieczeństwa. W przypadku gdy kontyngent ilościowy jest ustalony na poziomie zerowym, mamy do czynienia z zakazem importu lub eksportu.
• licencjonowanie, mający charakter głównie statystyczny i przeglądowy. Jego podstawową funkcją jest nadzór nad tym "kto może handlować i czym". Umożliwia ono również nadzorowanie wielkości i rozdziału importu centralnie finansowanego; pozwala na kontrolę zgodności handlu z postanowieniami różnych umów międzynarodowych. Licencje importowe są w rękach władz zagranicznych. Podsumowując, system licencjonowania służy realizacji decyzji podejmowanych gdzie indziej, na temat tego co i przez kogo może być importowane. System ten stanowi także punkt kontrolny, w którym zastosowana może być władza będąca w dyspozycji organów stosujących liczne środki polityki handlowej oddziałująca na eksport i na import. Wreszcie dyskrecjonalny charakter systemu licencjonowania może wprowadzić znaczny element dowolności do tych środków polityki gospodarczej, które same z siebie mają charakter automatyczny.

W okresie krótkim kontyngenty ilościowe i licencje importowe są na ogół bardzo skutecznym narzędziem ochrony produkcji krajowej przed konkurencja zagraniczną, bilansu handlowego bądź też przeciwdziałania destrukcji rynku wewnętrznego. W okresie długim powodują one wiele negatywnych skutków ekonomicznych. Izolując producentów rodzimych przed konkurencją zagraniczną, prowadzą one do rozwoju produkcji mało efektywnej, o wysokich kosztach, niskiej jakości i nowoczesności. Ochrona rynku wewnętrznego przed dostawcami zagranicznymi rodzi tendencje do podwyższania cen, a nawet narastania deficytu pewnych towarów.

Wady importu

• Istnienie ograniczeń importowych,
• Wysokie koszty transportu oraz wymogi prawne związane ze sprowadzaniem towarów,
• Konieczność udziału państwa (subsydia dla krajowych producentów) celem ochrony gospodarki krajowej, zwłaszcza w sytuacji gdy dobra importowane sprzedawane są po cenach wyższych niż krajowe,
• możliwość dyskryminacji partnerów zagranicznych poprzez stosowanie cła
• Wzrost ceny krajowej towaru importowanego (poprzez nałożenie cła importowego), co obciąża bezpośrednio ostatecznego nabywcę.

Środki regulacji importu

Polska podjęła usilne starania o zapewnienie zgodności wewnątrzkrajowej polityki handlowej z zasadami GATT (Układ Ogólny w sprawie Taryf i Handlu). Sukces w tym zakresie doprowadził do wzrostu produktywności gospodarki polskiej w wyniku efektywnego wykorzystania możliwości, jakie stwarza handel międzynarodowy. Od stycznia 1990 roku głównymi środkami regulacji importu (tym samym pobudzania eksportu) są:

• Poziom kursu walutowego, który określa koszty importu w odniesieniu do poziomu cen krajowych,
• Taryfa celna, której podstawowym założeniem jest protekcja przed konkurencją ze strony towarów i usług zagranicznych, na rzecz rynku krajowego. Jej rola w regulacji importu jest jednakże minimalna. Zasady polityki taryfowej regulowane są przez prawo celne (obowiązuje od 1 stycznia 1990), które wprowadza "wartość celną towaru"; określa możliwość ustanowienia wolnych obszarów i składów celnych; reguluje obowiązki celne i postępowanie celne oraz dostosowuje przepisy dotyczące cła antydumpingowego (głównym celem dumpingu jest zdobycie lub utrzymanie rynku kraju importera poprzez obniżkę ceny eksportowej i pokonanie konkurentów. Towarzyszy mu na ogół podnoszenie ceny wewnętrznej eksportowanego towaru. Producenci krajowi zagrożeni przez tego typu import dążą do usunięcia negatywnych skutków dumpingu i wyrównania konkurencji, czemu mają służyć cła antydumpingowe wprowadzane przez państwa dotknięte tym zjawiskiem) do wymagań wynikających z GATT. Na szczególną uwagę zasługuje zmiana w ustawodawstwie celnym wprowadzająca podział na import tzw. handlowy i niehandlowy, a więc wprowadzenie jednolitych stawek celnych dla każdego importu niezależnie od tego, przez kogo jest on realizowany.
• Koncesje i licencjonowanie importu (dają się dobrze sklasyfikować w stosunku do standardów GATT niestety odgrywają niewielką rolę w regulacji polskiego importu).
• Bodźce proeksportowe (mają one niestety często pośredni, zróżnicowany i niestabilny charakter, a ciężar tego zjawiska odczuwany jest przez polskich, nie zaś zagranicznych producentów),
• Procedury związane z alokacją dewiz. Obok oficjalnego kursu walutowego, ukrytych podatków od eksportu oraz subsydii importowych stanowią one trzon systemu regulacji importu. Ograniczenia dewizowe oznaczają efektywne granice importu ogółem, a także określają, jakie dobra tworzą ten ogół.

Środek kontroli importu

Obecnie obowiązek uzyskania pozwolenia przywozu dotyczy:

• towarów objętych obowiązkiem uzyskania koncesji,
• towarów, którymi obrót jest dokonywany na podstawie umów międzynarodowych przewidujących rozliczenia w jednostkach rozrachunkowych,
• czasowo przywożonych środków produkcji i środków transportu wydzierżawionych, wynajętych lub oddanych do użytkowania w celu prowadzenia działalności gospodarczej. [ O. Havrylyshyn, D.Rosati,1990, s. 159].

Oprócz tego w celu ochrony bilansu płatniczego kraju, nałożony został podatek na wybrane importowane towary, mające głównie charakter luksusowy np. na samochody osobowe (20% od wartości celnej, powiększonej o cło); wyroby przemysłu spirytusowego (800%), wina (100%), piwa (100%), tytoń i wyroby tytoniowe (100%) przewożone przez osoby fizyczne. [[[rozporządzenie]] ministra finansów z 29 marca 1990].

Ustalanie cen i polityka importowa

1.Ceny stosowane przez polskich przedsiębiorców podzielone zostały na trzy kategorie:

• Ceny regulowane - ustala się je centralnie według formuły koszt plus narzut (ta kategoria cen jest już praktycznie wyeliminowana),
• Ceny urzędowe - Sejm na podstawie projektu Rady Ministrów zatwierdza listę produktów, na które ustalane będą ceny urzędowe. Ich cechą charakterystyczną jest jednakowość dla danego towaru (a nie dla danego producenta),
• Ceny umowne - ustalane w wyniku swobodnej negocjacji prowadzonych przez kupujących i sprzedających. Umowna cena producenta może być powiększona jedynie za zgodą rządu.

Liczne reformy w zakresie ustalania mechanizmów cenowych doprowadziły do odejścia od funduszu cenowych różnic wyrównawczych (miał on ograniczyć różnice pomiędzy międzynarodowymi cenami dóbr eksportowanych bądź importowanych i krajowymi cenami tych dóbr ustalonymi przez państwo). "Podatek" był nakładany na import po cenie niższej od krajowej. "Subsydium" uzyskiwano wówczas, gdy import był kupowany po cenie zagranicznej przewyższającą krajową.

Zasady opodatkowania importu towarów

Jedną z czynności opodatkowanych podatkiem VAT jest import towarów.

Import towarów - przywóz towarów z terytorium państwa spoza Unii czyli tzw. państwa trzeciego, na terytorium Unii Europejskiej. Opodatkowany w Polsce zostaje tylko import, który jest dokonany w Polsce z powodu terytorialnego zasięgu przepisów o VAT, które mówią o tym, że miejsce importu towarów to terytorium takiego państwa członkowskiego, na którego obszarze znajdują się towary w chwili ich wprowadzenia do Unii.

W sytuacji, kiedy towary w chwili wprowadzenia na obszar Unii nie dopuszczono do obrotu, czyli nie zaimportowano, i zgodnie z przepisami prawa celnego zostaną objęte jedną z poniższych procedur specjalnych:

• uszlachetnieniem czynnym;
• odprawą czasową z całkowitym zwolnieniem z należności celnych przywozowych;
• składowaniem celnym;

- tranzytem, w tym także składowaniem czasowym przed objęciem towarów jedną z procedur celnych;

• wolnym obszarem celnym;

miejscem importu towarów jest terytorium państwa członkowskiego, na którym towary przestaną podlegać tym procedurom celnym (D. Baczewska-Golińska 2017, s. 186)

W sytuacji, kiedy miejscem, w którym rozpoczęto wysyłkę albo transport towarów jest terytorium tzw. państwa trzeciego, dostawę towarów, która jest wykonana przez podatnika albo przez podatnika wartości dodanej, który jest także podatnikiem z tytułu importu lub zaimportowania tych towarów, uznaje się jako wykonaną na terytorium państwa członkowskiego importu lub zaimportowania tych towarów. Oznacza to, że w sytuacji, kiedy towary będą zaimportowane przez podatnika w kraju innym niż Polska, import zostanie opodatkowany VAT-em zgodnie z przepisami o VAT kraju importu. Dlatego podatnik powinien upewnić się, jakie ma obowiązki sprawozdawcze w VAT ma w kraju importu.

2. Import towarów pochodzących z tzw. nielegalnych źródeł także podlega opodatkowaniu VAT. Importem takich towarów Trybunał sprawiedliwości UE zajmował się już kilka razy. Przez sąd zostało uznane, że alkohol może być przedmiotem obrotu w przeciwieństwie do np. narkotyków, podrobionych leków czy podrobionych banknotów. Sąd uznał, że towary, które co do zasady mogą być przedmiotem legalnego obrotu, to ich nielegalne wprowadzenie do obrotu na terytorium Unii Europejskiej jest opodatkowane tak samo jak wprowadzenie towarów, które pochodzą z legalnych źródeł.

3. Opodatkowany VAT-em jest także import towarów bez względu na to jakim tytułem prawnym dysponuje importer do towarów. Najczęstszą sytuacją w której dochodzi do importu jest, gdy import jest wynikiem nabycia towarów od dostawcy z kraju trzeciego poprzez importera. Opodatkowanie nastąpi również w sytuacji nabycia towarów drogą darowizny lub transportu towarów, które służą do wykonania usług. Często też występuje przypadek, w którym importer zostanie właścicielem po zamontowaniu ich przez zagranicznego dostawcę, który zobligował dostawę towarów wraz z montażem na terytorium Polski.

4.Osobami zobowiązanymi do zapłaty podatku VAT (podatnikami), z tytułu importu towarów są: osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej i osoby fizyczne dokonujące importu, czyli:

• osoby, na których wisi obowiązek opłacenia cła (zapłacić VAT z tytułu importu towarów należy również, kiedy import towaru jest zwolniony z płacenia cła lub na dany towar zostało zawieszone cło w całości albo częściowo lub użyto preferencyjną, obniżoną bądź zerową stawkę celną do danego towaru);
• osoby uprawnione do korzystania z procedur: uszlachetniania czynnego bądź procedury odprawy czasowej (dotyczy to także osób na które przeniesiono prawa i obowiązki osoby uprawnionej do korzystania z tych procedur zgodnie z prawem celnym).

5. Przedsiębiorcy, którzy dokonują importu towarów są zobowiązani do używania numeru EORI, który jest nadawany jednokrotnie przez organy celne w kraju, w którym podatnik ma siedzibę. Obowiązek posługiwania się tym numerem wynika z prawa celnego. Numeru tego należy używać przy wszystkich czynnościach wykonywanych przed organami celnymi, a więc również przy imporcie towarów. Przedsiębiorcy, którzy pochodzą z krajów trzecich, również są zobowiązani do posługiwania się numerem EORI. Przedsiębiorcy nieunijni ubiegają się o nadanie numeru EORI w wyznaczonych organach celnych. W Polsce wniosek składa się internetowo, za pomocą strony www.puesc.gov.pl czyli poprzez platformę Usług Elektronicznych Służby Celnej (PUESC). Numer EORI należy pozyskać przed lub w trakcie wykonywania pierwszej czynności przed organami celnymi.

Import — artykuły polecane

Cło — Podatek obrotowy — Cena transferowa — Rezydencja podatkowa — Bariery pozataryfowe — Polityka handlowa — Monopol — Wejście na rynek zagraniczny — Unikanie opodatkowania

Bibliografia

• Baczewska-Golińska D. (2017), VAT w transakcjach międzynarodowych, ODDK, Gdańsk
• Bożyk P., Misala J., Puławski M. (2002), Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Flejterski S., Wahl P. (2003), Ekonomia globalna synteza, Difin, Warszawa
• Goldberg L., Klein M. (1997), Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Havrylyshyn O., Rosati D. (1990), Polityka rozwoju handlu zagranicznego w Polsce, Instytut Koniunktur I Cen handlu Zagranicznego, Warszawa
• Napierała J. (1998), Odpowiedzialność eksportera i importera za naruszenie umowy międzynarodowej sprzedaży towarów, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa
• Stala-Szlugaj K. (2013), Import węgla do Polski - uwarunkowania logistyczne, Polityka energetyczna, Tom 16, Zeszyt 4
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535

Autor: Dawid Dominik, Aleksandra Duda