Unikanie opodatkowania
Unikanie podatków jest tak stare jak same podatki. Polega na sztucznej redukcji odpowiedzialności podatkowej do takiego poziomu, gdzie są one najniższe. Wiąże się z tym zaniżanie dochodu publicznego. Zjawisko to różni się od siebie w różnych krajach w zależności od obowiązującego w danym państwie prawa podatkowego. Ciężko jest odróżnić legalne, a nielegalne unikanie płacenia podatków dlatego zostały sformułowane cztery podstawowe kryteria mające być pomocne w tym względzie:
- rozmiary korzyści osiągniętych poprzez uchylanie się od opodatkowania,
- fikcyjnych charakter działalności,
- przyczyny działalności,
- ocena odpowiednich władz.
Często gdy w "grę" wchodzą duże pieniądze mamy do czynienia z profesjonalnym doradztwem. W związku z tym w wielu krajach trwa nieustanna walka pomiędzy osobami unikającymi płacenia podatków a organami odpowiedzialnymi za ich ściąganie. A więc ustawodawstwo musi być tak skonstruowane, aby z jednej strony umożliwiało walkę z tym procederem, a z drugiej strony nie wyrządziło szkód wśród osób rzetelnie wywiązujących się ze swoich zobowiązań podatkowych.
TL;DR
Artykuł omawia różnice między unikaniem a uchylaniem się od opodatkowania. Unikanie polega na zmniejszaniu odpowiedzialności podatkowej w legalny sposób, wykorzystując przepisy podatkowe. Uchylanie się od opodatkowania to natomiast unikanie zapłaty podatku poprzez oszustwa i ukrywanie informacji. W artykule przedstawione są metody unikania opodatkowania, takie jak wykorzystanie przepisów podatkowych, przywileje podatkowe dla inwestorów lub umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Weryfikacja uniknięcia opodatkowania jest dokonywana na podstawie klauzuli zawartej w ustawie o Ordynacji podatkowej. Klauzula określa kryteria oceny, czy unikanie opodatkowania było sztuczne. Artykuł podkreśla, że unikanie podatków może być zarówno legalne, jak i nieetyczne, w zależności od wykorzystanych metod i intencji podatnika.
Unikanie opodatkowania a uchylanie się od opodatkowania
Uchylanie się od opodatkowania to uchylanie się przed zapłaceniem kwoty podatku wynikającej z prawa podatkowego. W przypadku unikania opodatkowania podatnik dąży do uniknięcia powstania obowiązku podatkowego, wykorzystując przy tym swoją znajomość prawa. Działanie to nie jest niezgodne z prawem. Często jednak jest stosowane poprzez zatajenia informacji księgowych, co jest oszustwem. Jeśli chodzi o uchylanie się od opodatkowania to celem jest całkowita likwidacja obowiązku podatkowego, poprzez ukrywanie obowiązku podatkowego przed organem podatkowym[1]
Metody służące unikaniu opodatkowania
Oczywiście istnieje wiele środków służących unikaniu opodatkowania, ale za zasadne uważa się wyróżnienie trzech podstawowych:
- wykorzystanie istniejącego prawa podatkowego, które celowo zwalnia od podatku określone dochody,
- wykorzystanie innych przepisów, dzięki którym inwestorzy działający w określonych branżach gospodarki otrzymują pewne przywileje podatkowe,
- wykorzystanie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (treaty shopping).
Jeśli chodzi o dwie pierwsze metody to można ich dokonać poprzez np.:
- wykorzystanie dywidend, dzięki czemu dochód zamieniany jest w kapitał,
- wykorzystanie możliwości przekazania dochodu lub aktywów w ręce osoby, która jest zwolniona od podatku lub ma go ograniczonego,
- gromadzenie kapitału w formie pożyczek,
- płacenie za usługi i towary w formie pożyczek.
Najlepszym sposobem unikania podatków we własnym kraju wydaje się przeniesienie działalności lub kapitału do innego kraju- raju podatkowego, dzięki czemu władze podatkowe nie mają o nich żadnych informacji.
Weryfikacja uniknięcia opodatkowania
Ustawa o Ordynacji podatkowej zawiera klauzulę o uniknięciu opodatkowania. Klauzula ta mówi, że "Szef Krajowej Administracji Skarbowej przy ocenie sposobu działania i weryfikacji czy był on sztuczny, czyli gdyby kierował się celem innym niż osiągnięcie korzyści, bierze pod uwagę występowanie:
- Nieuzasadnionego dzielenia operacji
- Angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego
- Czynników mające doprowadzić do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności
- Elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących
- Ryzyka ekonomicznego lub gospodarczego przewyższającego spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, że działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania" [2]
Klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania nie stosuje się
- "Jeżeli korzyść podatkowa lub suma korzyści podatkowych zyskanych przez podmiot z tytułu czynności w okresie rozliczeniowym jest mniejsza niż 100000 zł, a w przypadku podatków, które nie są rozliczane okresowo - jeżeli korzyść podatkowa z tytułu czynności nie przekracza 100000 zł
- W przypadku podmiotu, który pozyskał opinię zabezpieczającą - w zakresie objętym opinią, do dnia doręczenia uchylenia lub zmiany opinii zabezpieczającej
- Do podmiotu, którego wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej nie został załatwiony w terminie
- Do podatku od towarów i usług oraz do opłat i niepodatkowych należności budżetowych
- W przypadku gdy zastosowanie innych przepisów prawa podatkowego pozwala na przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania" [3]
Podsumowanie
Unikanie podatków rodzi nieprzyjemne skojarzenia, a mianowicie uważane jest za zachowanie nieetyczne i nierespektujące prawo. Jednak termin ten powinien mieć bardziej neutralnych charakter, gdyż z jednej strony unikanie opodatkowania może mieć miejsce w ramach litery prawa, a z drugiej strony być jednocześnie niezgodne z duchem prawa.
| Unikanie opodatkowania — artykuły polecane |
| Rezydencja podatkowa — Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania — Podwójne opodatkowanie — Malwersacja — Konstytucja biznesu — Oszustwo — Optymalizacja podatkowa — Bezpodstawne wzbogacenie — Podatek dochodowy od firm |
Przypisy
- ↑ Żabska M. (2013)
- ↑ Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa
- ↑ Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa
Bibliografia
- Głuchowski J. (1996), Oazy podatkowe, Warszawa
- Kurzac M. (2017), Unikanie opodatkowania a uchylanie się od opodatkowania - o kryteriach rozróżniających, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
- Leoński W. (2013), Zjawisko uchylania się od opodatkowania w grupach społeczno-zawodowych, Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych
- Lipowska T. (2004), Raje podatkowe a unikanie opodatkowania, Warszawa
- Lipowski T. (2002), Raje podatkowe: charakterystyka i sposoby wykorzystywania, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926
- Żabska M. (2013), Optymalizacja podatkowa a oszustwa podatkowe, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki, Ubezpieczenia, 61
Autor: Beata Chryczyk, Natalia Papiernik
 |
Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu. |
