Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania to umowa międzynarodowa, która ma na celu ochronę podatników osiągających dochód w dwóch krajach, przed zapłatą podatku dochodowego dwukrotnie.

Podwójne opodatkowanie jest sprzeczne z zasadą jednego podatku, ponieważ prowadzi do podwójnego i bez uzasadnionego dwukrotnego obciążenia tego samego podmiotu lub przedmiotu opodatkowania. Zjawisko podwójnego opodatkowania nie jest pozytywnie postrzegane zarówno przez podatników jak i organy podatkowe, ponieważ stwarza ono przeszkodę dla swobodnego przypływu kapitału oraz prowadzi do spowolnienia gospodarczego.

Podwójne opodatkowanie rozróżniamy w dwóch znaczeniach - ekonomicznym i prawnym. W znaczeniu ekonomicznym oznacza dwukrotne obciążenie podatkiem dochodu albo majątku, który należy do różnych podmiotów. W znaczeniu prawnym oznacza dwukrotne obciążenie dochodu lub majątku, który należy do tego samego podmiotu. W rozumieniu ekonomicznym podwójne opodatkowanie jest to sytuacja występująca najczęściej w ramach jednego systemu podatkowego, a w rozumieniu prawnym jest wynikiem funkcjonowania zasady rezydencji (z nią wiąże się nieograniczony obowiązek podatkowy, a także zasady źródła), z której wynika ograniczony obowiązek podatkowy. Rezydencja podatkowa uzależniona jest od posiadania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania (S. Bryndziak, s. 37)

Raje podatkowe to państwa lub terytoria gwarantujące osobom fizycznym lub prawnym koszystny poziom podatku dochodowego lub spadkowego. Niekiedy możliwe jest, aby przenieść całość operacji gospodarczych, które podlegają opodatkowaniu do krajów, gdzie podatek dochodowy nie istnieje. Często zdarza się, że wtedy występuje konieczność tworzenia skomplikowanych kontrukcji z wykorzystaniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Państwa, które posiadają korzystne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a również które stosują mocno korzystne stawki podatkowe to np. Cypr, Irlandia, Luksemburg (K. Gruziel, s. 183-184)

TL;DR

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania ma na celu ochronę podatników przed płaceniem podatku dochodowego dwukrotnie w dwóch krajach. Podwójne opodatkowanie jest niekorzystne dla podatników i prowadzi do ograniczenia przepływu kapitału. Raje podatkowe oferują korzystne stawki podatkowe, co wymaga skomplikowanych konstrukcji. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania eliminują podwójne opodatkowanie i promują wymianę towarów i usług. Polska zawarła około 50 takich umów. Istnieją różne metody zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu, takie jak kredyt podatkowy, zwolnienie podatkowe i ryczałt podatkowy. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierają kryteria preferencji, które określają jurysdykcję podatkową.

Cel umów o unikaniu podwójnego opodatkowania

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO) dają możliwość eliminacji podwójnego opodatkowania. Podstawowy cel zawierania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania to eliminacja zjawiska podwójnego opodatkowania w sensie prawnym. Kolejnym celem jest promowanie wymiany towarów oraz usług, a także nieskrępowany przepływ kapitału i osób. Następnym celem, dla którego zawiera się UPO jest zapobieganie uchylaniu się od opodatkowania. Większość zawartych i obowiązujących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania jest ujednolicona, a konwencja Modelowa o unikaniu podwójnego opodatkowania dochodu i kapitału jest zazwyczaj wzorem dla traktatów podatkowych państw (S. Bryndziak, s. 39)

Państwa zawierające umowy przeciwko podwójnemu opodatkowaniu są ograniczone w pobieraniu podatków od podmiotów, od których mają takie uprawnienia na podstawie prawa wewnętrznego. Do tej pory Polska zawarła około 50 takich umów. Umowy zawarte są z takimi państwami jak między innymi Austria, Belgia, Francja, Dania, Norwegia, Szwajcaria, Szwecja, Węgry, Włochy, Niemcy, czy Hiszpania (B. Brzeziński, s. 187)

Podwójne opodatkowanie obejmuje podatki pośrednie jak i podatki bezpośrednie. Przy podatkach pośrednich występuje zasada kraju przeznaczenia (daje ona możliwość wyeliminowania podwójnego opodatkowania w stosunkach międzynarodowych) i zgodnie z nią podatki pośrednie zostały przypisane w obrocie międzynarodowym temu krajowi, w którym te dobra, czy usługi trafiają do konsumenta. Przy podatkach bezpośrednich ważne są podatki dochodowe i majątkowe, ponieważ w nawiązaniu do nich podejmowane są rozwiązania, które mają charakter systemowy (A. Gomułowicz, s. 644-645)

Metody zapobiegające podwójnemu opodatkowaniu

Państwo zapobiega podwójnemu opodatkowaniu poprzez rozwiązania prawne, które mają na celu uniknięcie podwójnego opodatkowania i są to takie rozwiązania jak:

• rozwiązania jednostronne
• rozwiązania dwustronne
• rozwiązania wielostronne

Jeśli chodzi o metody, które zapobiegają podwójnemu opodatkowaniu, to są to:

• kredyt podatkowy (podatki, które zostały pobrane przez obce organy podatkowe od dochodów, które pochodziły ze źródeł zagranicznych, mogą być zakwalifikowane na poczet podatków krajowych)
• zwolnienie podatkowe (wyłączenie z opodatkowania dochodów pochodzących ze źródeł zagranicznych
• potrącenie podatku (państwo uznaje podatek zapłacony za granicą jako wydatek, który może być odliczony od podstawy podatku krajowego)
• ryczałt podatkowy (państwo nakład na dochody podatnika podatki ryczałtowe o niższych stawkach) (A. Gomułowicz, s. 646)

W niektórych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania znajdują się tzw. kryteria preferencji, które dają możliwość na rozstrzygnięcie zakresu jurysdykcji podatkowej, w sytuacji kiedy występuje brak rozstrzygnięcia w oparciu o łączniki podatkowe. Najistotniejszym kryterium jest miejsce wykonywania efektywnego zarządu, który rozumiany jest jako miejsce spotkań oraz podejmowania wiodących decyzji dla spółki przez członków jej zarządu (B. Kuźniacki, s. 174)

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania — artykuły polecane

Rezydencja podatkowa — Podwójne opodatkowanie — Unikanie opodatkowania — System podatkowy — Ustawa o podatku od towarów i usług — Import — Podatek obrotowy — Raj podatkowy — Wspólna skonsolidowana podstawa opodatkowania przedsiębiorstw — Prognoza długoterminowa

Bibliografia

• Bryndziak S. (2014), Nadużywanie przepisów umów o unikaniu podwójnego opodatkowania przez transfer rezydencji podatkowej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 68
• Brzeziński B. (1996), Prawo podatkowe, Dom Organizatora, Toruń
• Gomułowicz A., Małecki J. (2013), Podatki i prawo podatkowe, LexisNexis, Warszawa
• Gruziel K. (2009), Istota i założenia optymalizacji podatkowej - wybrane aspekty, Zeszyty Naukowe SGGW Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 77
• Kuźniacki B. (2012), Wprowadzenie do problematyki opodatkowania kontrolowanych spółek zagranicznych, Kwartalnik Ekonomia i prawo, Tom VIII, nr 1
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926

Autor: Monika Szarek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.