Zysk

Zysk to dodatni wynik finansowy przedsiębiorstwa, oznacza, że ma ono wyższe przychody niż koszty ich uzyskania. Inaczej, zysk jest to "nadwyżka wartości sprzedaży nad ogólnymi wydatkami; wynagrodzenie dla firm za angażowanie jej zasobów w warunkach ryzyka w celu zaspokojenia potrzeb odbiorców. Zysk jest podstawą do inwestowania i rozwoju firmy". W potocznym rozumieniu zysk jest nadwyżką przychodów ze sprzedaży nad kosztami jakie zostały poniesione przy danej transakcji.

Zysk jest wartością ekstensywną i nie określa bezpośrednio efektywności gospodarowania i inwestowania. W przedsiębiorstwie spełnia on trzy podstawowe funkcje:

• Zysk jest jednym z najważniejszych mierników w działalności gospodarczej pozwalający określić czy działalność danego przedsiębiorstwa jest opłacalna czy też nie. Zysk mierzy efektywność i solidność danego przedsiębiorstwa,
• Zysk wynagradza ponoszone ryzyko gospodarcze. Brak zysku lub jego nieodpowiedni poziom zniechęca inwestorów do zaangażowania kapitału w przedsiębiorstwie,
• Zysk "przyciąga" inwestorów oraz kapitał potrzebny do wdrożenia innowacji oraz rozwoju firmy. Wszystkie przedsiębiorstwa niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności muszą ubiegać się o zasób jakim jest kapitał. Jeżeli dotychczasowe gospodarowanie posiadanym kapitałem było nieodpowiednie (niska stopa zwrotu) wtedy zdolność takiego przedsiębiorstwa do pozyskania nowych kapitałów jest niewielka, utraciło bowiem wiarygodność w oczach inwestorów.

Zysk nie jest kategorią jednoznaczną. Inaczej rozumiany jest przez księgowych, inaczej przez inwestorów. Zysk rozumiany przez księgowych liczony jest w okresie sprawozdawczym, którym na ogół jest jeden rok. Jest to dla przedsiębiorstwa dość krótki okres w życiu przedsiębiorstwa, w wielu przypadkach nie wystarczający na realizacje inwestycji. W wielu przypadkach w pierwszych okresach użytkowania inwestycji zysk księgowy jest bardzo niewielki lub nawet pojawia się strata, dopiero po pewnym czasie pojawiają się wysokie zyski (Janik W., Paździor A. 2011, s. 11-13).

TL;DR

Zysk to dodatni wynik finansowy przedsiębiorstwa, który oznacza, że ma ono wyższe przychody niż koszty. Zysk spełnia różne funkcje, takie jak mierzenie efektywności, wynagradzanie ryzyka gospodarczego i przyciąganie inwestorów. Istnieje wiele rodzajów zysku, takich jak zysk brutto, zysk netto, zysk kapitałowy itp. Zysk księgowy jest obliczany na podstawie rachunku zysków i strat, podczas gdy zysk ekonomiczny uwzględnia koszt alternatywny. Zarządy firm powinny brać pod uwagę oba wskaźniki.

Rodzaje

• zysk brutto - to różnica między przychodami netto ze sprzedaży a kosztami sprzedanych produktów. Koszty te, to koszty zmienne ponoszone za każdym razem przy produkcji. Zysk brutto pokazuje wkład każdej sprzedanej jednostki produktu w wynik finansowy przedsiębiorstwa,
• zysk netto - czyli marża ze sprzedaży plus rabaty po odliczeniu kosztów działalności i podatków. Jest rzeczywistym miernikiem opłacalności. Zysk netto to nadwyżka, która pozostaje po odjęciu wszystkich kosztów. Różnica między przychodem ze sprzedaży a kosztem całkowitym,
• zysk kapitałowy - to wzrost wartości samego kapitału np. w wyniku wzrostu cen posiadanych papierów wartościowych na giełdzie,
• księgowy zysk przedsiębiorstwa - jest równy wynikowi finansowemu obliczonego z rachunku zysków i strat firmy,
• ekonomiczny zysk - występuje on w najszerszym ujęciu i jest równy zyskowi księgowemu pomniejszonemu o wartość odsetek kapitałowych, które można by uzyskać wypożyczając równowartość kosztów według przeciętnego oprocentowania kredytów w tym samym okresie,
• normalny zysk przedsiębiorstwa - występuje gdy zysk ekonomiczny wynosi 0. Oznacza to, że firma nie tworzy rzeczywistej wartości dodanej,
• zysk nadzwyczajny - powstaje w wyniku zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną przedsiębiorstwa i nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia np. skutki zdarzeń losowych (odszkodowania uzyskane od ubezpieczycieli z tytułu szkód losowych),
• zysk operacyjny - zysk ten nie uwzględnia dochodów i kosztów związanych z funkcjonowaniem rynku pieniężnego, sald strat i zysków nadzwyczajnych oraz podatku dochodowego.

Właściwy zysk, zwany zyskiem ekonomicznym (określany również mianem zysku nadzwyczajnego) stanowi nadwyżkę całkowitego zysku firmy ponad zysk normalny (stanowiący próg rentowności prowadzonej działalności gospodarczej), jest kwota jaka zostaje po odjęciu od przychodów przedsiębiorstwa wszystkich kosztów, a więc koszów księgowych łącznie z kosztem utraconych możliwości alternatywnego wykorzystania kapitału i kosztem ryzyka prowadzenia interesów firmy.

Zysk normalny jest to taka wielkość zysku księgowego, która dokładnie odpowiada wielkości kosztów ukrytych. O zysku normalnym mówimy wówczas, gdy przychód całkowity dokładnie odpowiada poziomowi kosztu całkowitego. Zysk normalny traktowany jest w ekonomii jako koszt, który koniecznie musi być pokryty, jeśli producent ma kontynuować określona działalność w długim okresie.

Funkcje zysków

Zysk spełnia wiele funkcji ekonomicznych. Należy do nich zaliczyć zwłaszcza fukcje:

• celu, polegające na tym, że zysk stanowi podstawowy i główny cel działalności gospodarczej,
• wynagrodzenia podmiotu za wykorzystanie w danej działalności gospodarczej talentu przedsiębiorczości,
• źródła finansowania celów przedsiębiorstwa, takich jak dywidendy, inwestycje, premie,
• motywacyjne, które polegają na wzbudzeniu aktywności oraz przedsiębiorczości podmiotu w celu powiększenia masy zysku lub zysku jednostkowego,
• rezerwy finansowej, która powstaje z zysku zatrzymanego w przedsiębiorstwie po zapłaceniu dywidendy (Owsiak S. 2011, s. 67).

Źródła powstawania zysków

Wśród głównych źródeł pozwalających osiągnąć zysk ekonomiczny można wymienić:

• Innowacyjność. Przejawiać się może we wprowadzaniu na rynek nowych produktów lub ulepszaniu dotychczas wytwarzanych (innowacyjność produktowa) oraz w unowocześnianiu stosowanych procesów technologicznych (innowacyjność technologiczna). Innowacyjność produktowa stwarza możliwość osiągnięcia zysku ekonomicznego poprzez wzrost cen wprowadzanych nowości na rynek. Z kolei innowacyjność technologiczna prowadzi do obniżenia kosztów produkcji, co przy niezmienionym poziomie ceny produktu stanowi istotne źródło zysku ekonomicznego. Zysk ekonomiczny będący rezultatem innowacyjnosci otrzymywany będzie przez firmy dopóty, dopóki inni producenci nie wprowadza takich samych rozwiązań, co powoduje obniżkę cen i zanik zysku ekonomicznego.
• Przedsiębiorczość. Podejmowanie inicjatywy, ryzyka prowadzenia interesów, zdolności rozpoznawania i wykorzystywania zyskownych okazji transakcje giełdowe).
• Wykorzystywanie pozycji monopolistycznej przez firmę. Wyłączne dysponowanie przez firmę pewnymi zasobami, patentami licencjami, projektami racjonalizatorskimi itp. stwarza sposobność do manipulowania cena i podąża gwarantując osiąganie zysku ekonomicznego. Również ustawodawstwo państwowe chroniące firmy monopolistyczne przed konkurencją stwarza możliwości otrzymywania zysku nadzwyczajnego, nie zawsze wynikającego z poprawnej efektywności gospodarowania.
• Eksploatacja siły roboczej (wyzysk) lub innych czynników produkcji. Na przykład występowanie dużego bezrobocia na rynku pracy sprzyja zatrudnieniu na "czarno" i wyzyskowi pracowników.
• Korzystne przypadki losowe czy tez inne zdarzenia nie dające się przewidzieć.

Zysk Księgowy a zysk ekonomiczny

Zysk księgowy jest znany jako dochód netto spółki lub postaci wyniku netto. Definiuje się go jako zysk po odjęciu różnych kosztów i wydatków od całkowitego przychodu lub ogólnej sprzedaży, zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości. Koszty te obejmują:

• Koszty pracy
• Zapasy produkcji
• Koszty produkcji i koszty ogólne
• Surowce
• Koszty sprzedaży i marketingu
• Koszty transportu

Zysk księgowy jest sumą pozostałą po odjęciu znaczących kosztów prowadzenia działalności. Wyraźne koszty to jedynie skonkretyzowane kwoty, które firma płaci za te koszty w tym przedziale czasowym - na przykład wynagrodzenie. Zwykle zysk księgowy lub dochód netto jest raportowany kwartalnie i rocznie i służy do pomiaru wyników finansowych spółki. Szczególnie potrzebny jest do obliczenia wyników spółek akcyjnych, gdzie akcjonariusze potrzebują znać ten wskaźnik finasowy, żeby znać ich aktualną kondycję finansową. (R.Wilczyński 2014, s. 549)

Natomiast zysk ekonomiczny jest definowany jako podobny do zysku księgowego, ponieważ odlicza koszty od przychodów. Różnica między nimi jest fakt, że zysk ekonomiczny obejmuje koszty alternatywne (utraconych możliwości) za podjęcie jednej operacji w stosunku do drugiej w podanym przedziale czasowym. Zysk ekonomiczny jest warunkowany przez mikro-ekonomiczne zasady, a nie przez zasady rachunkowości. (Owsiak S. 2011, s. 45)

Prawdą jest stwierdzenie, że zysk ekonomiczny jest teoretycznym rozważaniem opartym na alternatywnych działaniach, które mogły się zdarzyć, podczas gdy zysk księgowy oblicza to, co rzeczywiście nastąpiło, i konkretne mierzalne wyniki za dany okres. Zarządy spółek powinny brać pod uwagę oba wskaźniki, żeby mieć jasny pryzmat inwestycji i włożonych pięniędzy w przedsiębiorstwo.(Z.Dach 2012 s. 77)

Przykładowo, przedsiębiorstwo może wybrać projekt zainwestowania w surowce w stosunku do projektu inwestycji w oprogramowania IT. Zysk z pierwszego projektu po odliczeniu wydatków i kosztów stanowiłby zysk księgowy. Zysk ekonomiczny obejmowałby koszt alternatywny wyboru projektu inwestycji w surowce w stosunku do projektu związanego z oprogramowaniem IT. Oznacza to, że zysk ekonomiczny rozważy, ile byłby większy lub mniejszy zysk, korzystając z zasobów firmy, gdyby właściciel firmy zdecydował się na projekt związany z oprogramowaniem. (R.Wilczyński 2014, s. 556)

Zysk ekonomiczny bierze pod uwagę również ukryte koszty, które zazwyczaj są kosztami zasobów firmy. Przykłady ukrytych kosztów obejmują:

• Zasoby związane z samozatrudnieniem
• Instalacje i urządzenia
• Budynki należące do firmy

Zysk — artykuły polecane

Wskaźnik rentowności — Wartość dla akcjonariuszy — Dźwignia operacyjna — Średni ważony koszt kapitału — Koszty działalności gospodarczej — System wczesnego ostrzegania stosowany przez Banque de France — Analiza zwrotu z inwestycji w kapitał ludzki — Ryzyko inwestycyjne — Polityka dywidend

Bibliografia

• Dach Z. (2012), Mikroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Dec P., Szczerbak M. (2015), Specyfika rachunkowości i ocena kondycji przedsiębiorstwa przemysłowego, Warszawa
• Dudycz T., Osbert-Pociecha G., Brycz B. (2015), Marka a zysk ekonomiczny przedsiębiorstwa, Efektywność -rozważania nad istotą i pomiarem, nr 386
• Janik W., Paździor A. (2011), Zarządzanie finansowe w przedsiębiorstwie, Politechnika Lubelska, Lublin
• Kotler P., Armstrong G., Saunders J., Wong V. (2002), Marketing, podręcznik europejski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Micherda B. (2005), Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Milewski R. (red.) (2022), Elementarne zagadnienia ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Owsiak S. (2011), Podstawy nauki finansów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Owsiak S. (2015), Finanse, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Wilczyński R. (2014), Pomiar efektywności a cele przedsiębiorstw, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 66
• Wiśniewski A. (1995), Marketing, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Włudyka T. (2007), Polityka Gospodarcza, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Magdalena Mazur, Marta Nestorowicz, Konrad Szustak