Mechanizm transmisyjny

Rezerwy pieniądza służącego do przeprowadzania transakcji zachowują się w sposób podobny jak zapasy materialne, które znajdują się w sferze produkcji i obrotu. Rezerwy pieniężne mają swoje cykle obrotu. Cyklu obrotu rezerw kasowych jest to okres, w którym pieniądz jest trzymany w kasie lub na rachunku bankowym, zanim zostanie wydany.

Cykl trzymania pieniędzy jako rezerwy kasowej powoduje rozdwojenie w czasie sprzedaży od kupna, w którym dane jednostki pieniężne pośredniczą. Czasowe rozszczepienie tych dwóch aktów powoduje, że w gospodarce dynamicznej w skali makroekonomicznej wartość strumienia podaży dóbr i usług w danym przedziale czasowym jest większa od wartości strumienia popytu, reprezentowanego przez przychody pieniężne realizowane przy wytwarzaniu i obrocie produktu społecznego.

Gospodarka dynamiczna

W gospodarce dynamicznej występuje więc stała nadwyżka podaży w stosunku do popytu wewnętrznego. Upłynnianie tej nadwyżki wymaga kreowania dodatkowego popytu, przez siłę nabywczą transmitowanego do obiegu pieniądza. W warunkach obiegu pieniądza towarowego, kruszcowego cała nadwyżka podaży była absorbowana przez nakłady związane z pozyskiwaniem kruszców i bicia monet, względnie w przypadku emisji pieniądza podwartościowego stanowiła dochód przejmowany przez władcę, który zużywał ją na utrzymanie dworu i armii. W warunkach obiegu pieniądza nietowarowego, którego siła nabywcza jest wyższa od kosztów jego kreacji i obiegu, popyt egzogeniczny może być reprezentowany przez:

• kontrahentów zagranicznych, którzy od danego kraju więcej kupują, niż do niego sprzedają,
• państwo, które więcej wydaje, niż wynoszą jego dochody budżetowe,
• kredyt konsumpcyjny i kredyt produkcyjny.

Rola nadwyżki handlowej i deficytu budżetowego

Nadwyżka w handlu zagranicznym oraz wydatki z deficytu budżetowego umożliwiają upłynnienie, likwidację nadwyżki z układu gospodarczego. Te dwa rodzaje popytu egzogenicznego, zdejmując nadwyżkę podaży, oddziałują stabilizująco na przebieg koniunktury, zapewniają układowi gospodarczemu równowagę dynamiczną. Natomiast w tej części, w jakiej kredyt, przewyższający dokonane oszczędności ze zrealizowanych dochodów, przyczynia się do produkcyjnego zagospodarowania nadwyżki podaży, powstają nowe, dodatkowe zdolności produkcyjne, które przewyższają dokonane oszczędności.

Gdy realizowane inwestycje zostaną ukończone, następuje dodatkowa zwiększona podaż towarów, na które jest brak popytu. Następuje załamanie cen i recesja. Produkcyjne zagospodarowywanie nadwyżki podaży oddziałuje więc destabilizująco na przebieg koniunktury, wytrąca układ gospodarczy z równowagi dynamicznej.

Współczesne sposoby kreacji i emisji pieniądza

Obecnie sposób kreowania i emitowania pieniądza do obiegu uniemożliwiają odróżnienie popytu egzogenicznego od popytu endogenicznego. W gospodarce dynamicznej zazwyczaj nadwyżki podaży są odgórnie zdeterminowane, kształtowane są za pomocą zmiennych parametrów techniczno - organizacyjnych, w wyniku tego wartość wydatków z deficytu budżetowego jest trudno dostosowywana do wartości nadwyżki podaży.

Wycofanie uprawnień do kreacji prywatnego pieniądza żyrowego i bankowego, zmiana systemu pieniężnego oraz stosowanie emisji pieniądza skarbowego, spowodowały przejmowanie przez państwo całej nadwyżki podaży. Pieniądz skarbowy wyemitowany w ten sposób wchodziłby do obiegu w postaci wydatków państwa. Państwo w ten sposób dostarczałoby gospodarce dodatkowego pieniądza na zwiększenie rezerw koniecznych, aby móc obsługiwać wzrastającą liczbę transakcji wymiennych.

Mechanizm transmisyjny w kontekście gospodarki dynamicznej

Rezerwy pieniądza i cykle obrotu

Mechanizm transmisyjny w kontekście gospodarki dynamicznej ma swoje korzenie w analizie rezerw pieniądza oraz cyklach obrotu. Rezerwy pieniądza odnoszą się do kwoty gotówki, jaką banki komercyjne utrzymują na swoich kontach. Te rezerwy są kluczowe dla funkcjonowania systemu bankowego, ponieważ wpływają na zdolność banków do udzielania pożyczek.

Cykle obrotu natomiast opisują wahania aktywności gospodarczej, które występują w określonym okresie czasu. W gospodarce dynamicznej można zaobserwować cykle koniunkturalne, które składają się z fazy rozwoju, szczytu, spowolnienia i recesji. Mechanizm transmisyjny ma istotne znaczenie w kontekście tych cykli, ponieważ wpływa na sposób, w jaki zmiany gospodarcze są przenoszone przez system finansowy.

Nadwyżka podaży w stosunku do popytu wewnętrznego

Nadwyżka podaży w stosunku do popytu wewnętrznego jest sytuacją, w której produkcja przekracza popyt na rynku krajowym. Jest to często powodowane nadmiernymi inwestycjami lub niskim popytem konsumpcyjnym. Mechanizm transmisyjny w tym przypadku polega na przekazywaniu informacji o nadwyżce podaży przez system finansowy.

Głównym narzędziem transmisyjnym w tej sytuacji jest obniżenie stóp procentowych przez bank centralny. Obniżenie stóp procentowych stymuluje inwestycje i konsumpcję, co przyczynia się do zwiększenia popytu wewnętrznego i redukcji nadwyżki podaży.

Wpływ handlu zagranicznego i deficytu budżetowego na upłynnienie nadwyżki

Handel zagraniczny oraz deficyt budżetowy mają istotny wpływ na upłynnienie nadwyżki podaży w kontekście mechanizmu transmisyjnego w gospodarce dynamicznej. Jeśli kraj ma nadwyżkę handlową, to oznacza, że eksport przewyższa import. W takiej sytuacji nadwyżka podaży może być eksportowana i przyczyniać się do wzrostu gospodarczego.

Z drugiej strony, deficyt budżetowy oznacza, że wydatki państwa przewyższają dochody. Aby pokryć ten deficyt, państwo może emitować obligacje, które są kupowane przez inwestorów. To z kolei prowadzi do zwiększenia podaży pieniądza i może przyczynić się do zasilenia nadwyżki podaży w systemie finansowym.

Aspekty popytu egzogenicznego

Popyt egzogeniczny odnosi się do czynników zewnętrznych, które wpływają na popyt w gospodarce. Może to obejmować zmiany w polityce fiskalnej i monetarnej, wzrost populacji, zmiany technologiczne czy zmiany preferencji konsumentów. Mechanizm transmisyjny odgrywa ważną rolę w przenoszeniu tych czynników na gospodarkę.

Na przykład, jeśli bank centralny podnosi stopy procentowe, to prowadzi to do wzrostu kosztów pożyczek dla przedsiębiorstw i konsumentów. To z kolei może prowadzić do spadku inwestycji i konsumpcji, co zmniejsza popyt egzogeniczny.

Rola kredytu w produkcyjnym zagospodarowaniu nadwyżki podaży

Kredyt odgrywa ważną rolę w mechanizmie transmisyjnym w kontekście produkcyjnego zagospodarowania nadwyżki podaży. Banki komercyjne udzielają pożyczek przedsiębiorstwom, które mają na celu zwiększenie produkcji i zaspokojenie nadwyżki podaży.

Kredyt jest narzędziem, które umożliwia przekazanie nadwyżki podaży na rynek poprzez finansowanie przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa mogą zainwestować w rozwój, zwiększenie produkcji lub wprowadzenie nowych produktów, co przyczynia się do zwiększenia popytu wewnętrznego.

Nadpodaż towarów i skutki recesji

Nadpodaż towarów jest sytuacją, w której podaż przewyższa popyt na rynku. W efekcie, ceny towarów spadają, a przedsiębiorstwa mogą napotkać trudności finansowe. Mechanizm transmisyjny odgrywa ważną rolę w przenoszeniu skutków nadpodaży na gospodarkę.

W przypadku nadpodaży, banki mogą ograniczać udzielanie pożyczek przedsiębiorstwom, co wpływa na ich zdolność do finansowania działalności. To z kolei prowadzi do spadku inwestycji i produkcji, co może przyczyniać się do recesji gospodarczej.

Kanały transmisji w mechanizmie transmisyjnym

Rola instytucji finansowych w przekazywaniu środków finansowych

Instytucje finansowe, takie jak banki, odgrywają kluczową rolę w mechanizmie transmisyjnym, który polega na przekazywaniu środków finansowych między podmiotami gospodarczymi. Banki pełnią istotną funkcję pośredników, umożliwiając przepływ pieniądza między podmiotami posiadającymi nadwyżki środków finansowych a podmiotami potrzebującymi finansowania.

Przez udzielanie kredytów, banki umożliwiają przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym finansowanie różnego rodzaju inwestycji i wydatków konsumpcyjnych. Banki przyciągają depozyty od klientów i wykorzystują te środki do udzielania kredytów. W ten sposób, instytucje finansowe działają jako kanał przekazywania środków finansowych, wspierając rozwój gospodarczy.

Kanał kredytowy i jego wpływ na aktywność gospodarczą

Kanał kredytowy jest jednym z głównych kanałów transmisji w mechanizmie transmisyjnym. Polega na udzielaniu kredytów przez instytucje finansowe, takie jak banki, przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym. Kredyty te umożliwiają finansowanie inwestycji, konsumpcji i innych wydatków, co prowadzi do wzrostu aktywności gospodarczej.

Przez dostęp do kredytu, przedsiębiorstwa mogą zwiększać swoją produkcję, inwestować w nowe projekty, a także tworzyć nowe miejsca pracy. Gospodarstwa domowe, z kolei, mogą korzystać z kredytów na zakup mieszkania, samochodu lub innych towarów i usług, co stymuluje konsumpcję.

Wpływ kanału kredytowego na aktywność gospodarczą jest istotny, ponieważ dostęp do finansowania jest niezbędny do rozwoju różnych sektorów gospodarki i pobudzania wzrostu.

Kanał portfelowy i jego związek z decyzjami inwestycyjnymi i konsumpcyjnymi

Kanał portfelowy odnosi się do przekazywania środków finansowych przez instytucje finansowe poprzez inwestycje w różne instrumenty finansowe, takie jak akcje, obligacje czy fundusze inwestycyjne. Decyzje inwestycyjne i konsumpcyjne podejmowane przez instytucje finansowe mają wpływ na przepływ środków finansowych w gospodarce.

Poprzez zakup akcji lub obligacji emitowanych przez przedsiębiorstwa, instytucje finansowe przyczyniają się do finansowania ich działalności. W przypadku funduszy inwestycyjnych, przekazują one środki finansowe do różnych sektorów gospodarki, w zależności od strategii inwestycyjnej.

Decyzje inwestycyjne i konsumpcyjne instytucji finansowych mają wpływ na alokację kapitału w gospodarce oraz na rozwój poszczególnych sektorów. Przez zmianę alokacji portfela, instytucje finansowe mogą wpływać na wzrost inwestycji i konsumpcji.

Kanał płacowy i jego wpływ na konsumpcję i oszczędzanie

Kanał płacowy odnosi się do przekazywania środków finansowych w gospodarce poprzez wynagrodzenia pracowników. Pracownicy otrzymują wynagrodzenie za swoją pracę, które następnie wydają na konsumpcję lub oszczędzanie.

Wysokość wynagrodzeń ma istotny wpływ na poziom konsumpcji i oszczędzania. Gdy wynagrodzenia rosną, pracownicy mają większe środki do dyspozycji i mogą zwiększać swoje wydatki konsumpcyjne. Z kolei, gdy wynagrodzenia maleją, konsumpcja może się zmniejszać, a oszczędzanie może wzrastać.

Kanał płacowy jest szczególnie istotny dla krajów, w których konsumpcja jest głównym motorem wzrostu gospodarczego. Przez wpływ na konsumpcję i oszczędzanie, kanał płacowy może mieć istotny wpływ na aktywność gospodarczą.

Rola kanału oczekiwań w mechanizmie transmisyjnym

Kanał oczekiwań odnosi się do wpływu oczekiwań i nastrojów na decyzje inwestycyjne i konsumpcyjne. Oczekiwania dotyczące przyszłego rozwoju gospodarczego, inflacji, stóp procentowych oraz innych czynników mogą wpływać na decyzje podmiotów gospodarczych.

Jeśli przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe mają pozytywne oczekiwania dotyczące przyszłości, mogą być skłonne inwestować i konsumować więcej. Z drugiej strony, negatywne oczekiwania mogą prowadzić do mniejszej aktywności inwestycyjnej i konsumpcyjnej.

Kanał oczekiwań jest istotny dla mechanizmu transmisyjnego, ponieważ wpływa na decyzje inwestycyjne i konsumpcyjne, które z kolei mają wpływ na przepływ środków finansowych w gospodarce.

Kanał efektu bogactwa i jego wpływ na aktywność gospodarczą

Kanał efektu bogactwa odnosi się do wpływu zmian w wartości aktywów, takich jak nieruchomości czy akcje, na konsumpcję i oszczędzanie. Kiedy wartość aktywów rośnie, gospodarstwa domowe odczuwają wzrost swojego bogactwa, co może prowadzić do zwiększenia wydatków konsumpcyjnych.

Wzrost wartości aktywów może również wpływać na oszczędzanie. Gospodarstwa domowe mogą być skłonne do zwiększenia oszczędności na przyszłość, korzystając z wyższego poziomu bogactwa.

Kanał efektu bogactwa jest szczególnie ważny dla gospodarek, w których mają miejsce wahania na rynkach finansowych. Poprzez wpływ na konsumpcję i oszczędzanie, kanał efektu bogactwa może mieć istotny wpływ na aktywność gospodarczą.

Różne formy kanału kredytowego: kanał bankowy i kanał rynkowy

Kanał kredytowy może przyjmować różne formy, w zależności od tego, jak przekazywane są środki finansowe. Jedną z najważniejszych form jest kanał bankowy, w którym to banki pełnią rolę pośredników finansowych.

Banki zbierają depozyty od klientów i wykorzystują te środki do udzielania kredytów. Poprzez kanał bankowy, banki odgrywają kluczową rolę w przekazywaniu środków finansowych między podmiotami gospodarczymi.

Inną formą kanału kredytowego jest kanał rynkowy, w którym to inwestorzy bezpośrednio nabywają papiery wartościowe emitowane przez przedsiębiorstwa. W tym przypadku, przekazywanie środków finansowych odbywa się poprzez rynek kapitałowy.

Obie formy kanału kredytowego mają swoje zalety i wady. Kanał bankowy zapewnia bezpośrednią interakcję między bankami a podmiotami gospodarczymi, co może przyczynić się do większej elastyczności i dostępności finansowania. Z drugiej strony, kanał rynkowy może być bardziej efektywny i transparentny.

Polityka monetarna i fiskalna a mechanizm transmisyjny

Rola polityki monetarnej w regulacji mechanizmu transmisyjnego

Polityka monetarna odgrywa kluczową rolę w regulacji mechanizmu transmisyjnego, który ma wpływ na gospodarkę jako całość. Mechanizm transmisyjny odnosi się do sposobu, w jaki zmiany w polityce monetarnej wpływają na działanie gospodarki, w szczególności na poziom inflacji, produkcji i zatrudnienia.

Podstawowym narzędziem polityki monetarnej jest regulacja stóp procentowych. Bank centralny, który jest odpowiedzialny za politykę monetarną, może podwyższać lub obniżać stopy procentowe w celu wpływania na poziom aktywności gospodarczej. Jeśli bank centralny podniesie stopy procentowe, to prowadzi to do wzrostu kosztów pożyczek i kredytów, co z kolei hamuje inwestycje i konsumpcję. Z kolei obniżenie stóp procentowych pobudza aktywność kredytową i inwestycyjną, co sprzyja wzrostowi gospodarczemu.

Kolejnym ważnym narzędziem polityki monetarnej są operacje otwartego rynku. Poprzez kupowanie i sprzedawanie papierów wartościowych na rynku, bank centralny może wpływać na podaż pieniądza w gospodarce. Jeśli bank centralny sprzedaje papiery wartościowe, to zwiększa podaż pieniądza, co może prowadzić do wzrostu inflacji. Z kolei gdy bank centralny kupuje papiery wartościowe, to zmniejsza podaż pieniądza, co może prowadzić do zmniejszenia inflacji.

Rola polityki fiskalnej w regulacji mechanizmu transmisyjnego

Polityka fiskalna, w przeciwieństwie do polityki monetarnej, jest odpowiedzialna za zarządzanie wydatkami i dochodami państwa. Jej rola w regulacji mechanizmu transmisyjnego polega na wykorzystaniu instrumentów takich jak wydatki publiczne i podatki w celu wpływania na gospodarkę.

Przez zwiększanie wydatków publicznych, państwo może stymulować wzrost gospodarczy poprzez zwiększenie popytu na dobra i usługi. Wydatki na infrastrukturę, edukację czy badania i rozwój mogą przyczynić się do zwiększenia produkcji i zatrudnienia. Jednak zbyt duże zadłużenie państwa i brak odpowiednich mechanizmów kontroli wydatków mogą prowadzić do wzrostu inflacji i destabilizacji gospodarki.

Podatki są kolejnym ważnym narzędziem polityki fiskalnej. Poprzez zmiany w poziomie podatków, państwo może wpływać na poziom konsumpcji i oszczędności. Obniżenie podatków może pobudzić konsumpcję i inwestycje, co sprzyja wzrostowi gospodarczemu. Z kolei podwyższenie podatków może zmniejszyć dochód dyspozycyjny obywateli, co może wpływać na zmniejszenie popytu i spowolnienie gospodarcze.

Mechanizm transmisyjny — artykuły polecane

Megainflacja — Inflacja ukryta — Inflacja popytowa — Inflacja tłumiona — Realny kurs walutowy — Popyt globalny — Inflacja wewnętrzna — Inflacja kredytowa — Deprecjacja

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Orlikowski L. (1999), Pieniądz, procent i równowaga, Orlik, Poznań

Autor: Kamil Krzysik