Kontrahent

Kontrahent (ang. Counter party) to druga strona transakcji. Dla osoby zajmującej się eksportem kontrahentem jest klient zagraniczny, a dla osób świadczących usługi pożyczkowe kontrahentem jest pożyczkobiorca. W dowolnej transakcji kontrahent może być narażony na ryzyko niewywiązania się przez inne strony z określonej części umowy lub nieformalnej transakcji. Istnieje jednak możliwość na wielu rynkach, aby w dowolnej transakcji zmniejszyć ryzyko dla obu stron umowy dzięki kreatorom rynku. Kreatorzy stajom się kontrahentem zarówno dla zewnętrznych sprzedawców jak i zewnętrznych nabywców. Strony biorące udział w takiej transakcji prowadzą wówczas transakcję "z rynkiem" i nie odczuwają niepokoju związanego z niewypłacalnością lub nieuczciwością konkretnego partnera.

Ryzyko kredytowe kontrahenta

Ryzyko kredytowe kontrahenta (ang. counter-party credit risk) związane jest z ryzykiem jakie pojawia się podczas sprzedaży dóbr na kredyt oraz z możliwością nieregulowania płatności w określonym terminie. Istnieją dwie możliwości ubezpieczenia się od ryzyka w zależności od okresu udzielania kredytu:

• kredyt krótkookresowy - istnieje możliwość udzielenia go pod zastaw weksla, który może podlegać dyskontowaniu. W takiej sytuacji sprzedawca otrzymuje gotówkę natychmiast, a ryzyko kredytowe przejmuje na siebie nabywca weksla,
• kredyt długookresowy - istnieje możliwość ubezpieczenia się od ryzyka m.in. dzięki specjalnym agencjom (przykładowo: w Polsce agencją taką jest Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE), w Wielkiej Brytanii to Departament Gwarancji Kredytów Eksportowych (ECGD), a w Stanach Zjednoczonych to Bank Eksportu i Importu).

Instrumenty zabezpieczające przed ryzykiem kontrahenta

Gwarancje bankowe

Gwarancje bankowe są jednym z najpopularniejszych instrumentów zabezpieczających przed ryzykiem kontrahenta. Polegają one na zobowiązaniu banku do wypłaty określonej kwoty w przypadku niewywiązania się kontrahenta z umowy. Istnieje kilka rodzajów gwarancji bankowych, takich jak gwarancje płatnicze, gwarancje wykonawcze czy gwarancje ofertowe. Każdy rodzaj gwarancji ma swoje specyficzne zastosowanie i warunki działania.

Listy zabezpieczone

Listy zabezpieczone są innym sposobem zabezpieczania się przed ryzykiem kontrahenta. Polegają one na sporządzeniu dokumentu, w którym strony umowy uzgadniają, że płatność zostanie dokonana dopiero po spełnieniu pewnych warunków. Listy zabezpieczone mogą być stosowane np. w przypadku, gdy kontrahent żąda przedpłaty przed rozpoczęciem dostawy towaru lub świadczenia usługi.

Ubezpieczenia kredytowe

Ubezpieczenia kredytowe są kolejnym sposobem zabezpieczania się przed ryzykiem kontrahenta. Polegają one na zawarciu umowy ubezpieczeniowej, na podstawie której ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie w przypadku niewywiązania się kontrahenta z umowy. Posiadanie odpowiedniego ubezpieczenia kredytowego może zapewnić przedsiębiorcy ochronę finansową w przypadku niewypłacalności kontrahenta.

Weksle in blanco

Weksle in blanco są kolejnym instrumentem zabezpieczającym przed ryzykiem kontrahenta. Są to weksle, które nie mają wypełnionej kwoty ani terminu płatności. W razie potrzeby, przedsiębiorca może wypełnić weksel i złożyć go do realizacji, jeśli kontrahent nie wykonuje swoich zobowiązań. Należy jednak pamiętać, że korzystanie z weksli in blanco wiąże się z pewnym ryzykiem, np. możliwością ich utraty lub niezrealizowania.

Zastaw rejestrowy

Zastaw rejestrowy jest innym sposobem zabezpieczania się przed ryzykiem kontrahenta. Polega on na ustanowieniu zastawu na określonym mieniu lub prawach majątkowych kontrahenta. Zastaw rejestrowy jest wpisywany do odpowiedniego rejestru i daje przedsiębiorcy pierwszeństwo w przypadku niewypłacalności kontrahenta. Aby ustanowić zastaw rejestrowy, konieczne jest spełnienie określonych formalności i sporządzenie odpowiednich dokumentów.

Sposoby weryfikacji kontrahenta

Aby ograniczyć ryzyko związane z wyborem nieuczciwego kontrahenta, należy sprawdzić poniższe elementy:

• powiązania kapitałowe,
• powiązania osobowe,
• sytuację finansową podmiotu,
• obecność kluczowych pracowników firm np. na listach sankcyjnych,
• sytuację polityczną i gospodarczą podmiotu z którego pochodzi potencjalny kontrahent,
• raporty handlowe danego podmiotu.

Przyczyny niewywiązywania się z umów przez kontrahentów

Do podstawowych przyczyn niewywiązywania się z umów przez kontrahentów zagranicznych jak i krajowych można zaliczyć:

• niewystarczająca dostępność funduszy,
• spór nad jakością dostarczonych towarów/usług,
• niezgodność parametrów dostarczonego towaru/usługi z zamówieniem,
• skomplikowane procedury związane z rozliczeniem płatności,
• nieefektywny system bankowy,
• nieprawidłowe informacje na fakturze,
• kredytowanie działalności nabywcy kosztem wykonawcy zlecenia,
• ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa nabywcy,
• wysłanie faktury do niewłaściwego odbiorcy.

Kontrahent — artykuły polecane

Faktoring — Gwarancje ubezpieczeniowe — Eksport pośredni — Inkaso — Windykacja należności — Forfaiting — Metody zaopatrzenia sklepów — Inkaso eksportowe — Faktoring odwrotny

Bibliografia

• Black J. (red.) (2008), Słownik ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Grzywacz J., Dąbrowska W. (2015), Weryfikacja kontrahentów jako sposób ograniczania ryzyka transakcyjnego w handlu zagranicznym, Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku Nauki Ekonomiczne, t. XXI
• Osiecki A. (2016), Kontrahenta zawsze warto sprawdzić, Rzeczpospolita Ekonomia i Rynek, nr 290
• Samborski A. (2015), Zarządzanie ryzykiem kontrahenta, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 222

Autor: Magdalena Sikorska