Kodeks etyki zawodowej

Kodeks etyczny to katalog standardów zachowań etycznych, określających sposób postępowania i zachowania pracowników; jest zbiorem zasad i wartości etycznych wyznaczających standardy postępowania urzędników publicznych na rzecz realizacji interesu publicznego.

Kodeks etyki zawodowej jest to również określony i zapisany zespół norm, regulacji, które określają konkretne zachowania jako zgodne z moralnego punktu widzenia

Jak sama nazwa wskazuje kodeks ten tyczy się zachowań, postaw, które powinny być stosowane przez osoby danego zawodu, będące w trakcie swojej pracy. Jest to rodzaj zasad, do których należy się stosować w trakcie czynności stricte zawodowych

Kodeks etyki zawodowej dotyczy zawodów wykonywanych na rzecz interesów publicznych, wymagających zaufania społecznego. Są to głównie takie zawody jak:

1. lekarz
2. sędzia
3. adwokat
4. pielęgniarka
5. bankier
6. urzędnik państwowy

Etyka jako podstawa kodeksu etyki zawodowej

Zasady i normy etyczne są źródłem i bazą kodeksu etycznego. Samą etykę, można zdefiniować następująco: to ogół norm moralnych uznawanych w pewnym czasie przez jakąś zbiorowość społeczną jako punkt odniesienia dla oceny i regulacji postępowania w celu integracji grupy wokół pewnych wartości, synonim moralności.

Geneza kodeksu etyki zawodowej

Kodeks etyki zawodowej ma swoje źródła w prawach i zasadach tworzonych przez konkretne grupy lub klasy społeczne, już na długo przed zdefiniowaniem tego konkretnego terminu. Mówi się, że podstawą był kodeks rycerski, który definiował w jaki sposób, osoba reprezentująca ten stan winna się zachowywać.

Później wraz z rozwojem nauki i kultury kodeksy tyczące się wykonywania zawodu zaczęły coraz bardziej nabierać znaczenia w naukach medycznych. Powstały pierwsze kodeksy lekarskie i przysięgi składane przez osoby wykonujące ten zawód.

Przysięga Hipokratesa

Przysięga Hipokratesa jest to przykład przyrzeczenia bazującego na normach etycznych składanego przez lekarzy już od starożytności. Jest to starożytny kodeks etyki zawodowej dla pracowników medycznych. W dzisiejszych czasach, stanowi ona fundament etyki zawodowej tego zawodu i pokazuje jak ważne jest określenie zasad moralnych, które obowiązują daną, konkretną grupę zawodową.

Normy etyki zawodowej a zaufanie społeczne

Przestrzeganie norm etyki zawodowej zawartych w kodeksie etycznym skutkuje zjawiskiem zwanym zaufaniem społecznym. W związku z tym, że tyczy się to zawodów o dużej odpowiedzialności społecznej, duże zaufanie jest niezbędne do tego, aby dane społeczeństwo było w stanie funkcjonować. Potrzeba utworzenia danych kodeksów wynikała właśnie z tego, że ludzie spoza danych grup zawodowych, bez danej wiedzy, potrzebują pewnej gwarancji moralnego traktowania, co daje im przysięga, składana przez dane grupy zawodowe. Zaufanie społeczne jest to natomiast fundament życia społecznego

Łamanie kodeksu etyki zawodowej

Łamanie kodeksu etyki zawodowej nie jest przestępstwem, zdefiniowanym przez artykuły prawne. Ma ono jednak duży wydźwięk na poziom zaufania społecznego, co do danego zawodu.

Znaczenie kodeksu etyki zawodowej dla pracowników

Kodeks etyki zawodowej ma ogromne znaczenie dla pracowników, ponieważ określa on konkretne zachowania, które są akceptowane i oczekiwane w kontekście danego zawodu. Przestrzeganie kodeksu etycznego ma bezpośredni wpływ na reputację i wizerunek pracowników oraz ich zdolność do budowania zaufania społecznego. Pracownicy, którzy przestrzegają kodeksu etyki zawodowej, są postrzegani jako uczciwi, odpowiedzialni i profesjonalni, co przyczynia się do zwiększenia zaufania zarówno klientów, jak i pracodawców.

Kodeks etyki zawodowej pomaga również pracownikom w podejmowaniu trudnych decyzji moralnych. Dzięki wyznaczonym standardom zachowań mają oni jasne wytyczne dotyczące tego, jak postępować w sytuacjach, które mogą wiązać się z dylematami etycznymi. Kodeks etyki zawodowej stanowi dla pracowników punkt odniesienia, który pomaga im podjąć właściwe decyzje, oparte na wartościach moralnych i zasadach zawodu.

Cele kodeksu etyki zawodowej

Głównym celem kodeksu etyki zawodowej jest ochrona interesów klientów, pacjentów, społeczeństwa i samego zawodu. Kodeks etyki zawodowej ma na celu zapewnienie wysokich standardów etycznych w miejscu pracy i promowanie uczciwości, lojalności, poufności, rzetelności oraz profesjonalizmu. Przestrzeganie tych standardów ma zapobiegać nadużyciom, nieuczciwym praktykom i innym formom działalności, które mogą być szkodliwe dla osób korzystających z usług zawodowych.

Kodeks etyki zawodowej pełni również funkcję narzędzia, które pomaga w rozwiązywaniu sporów i konfliktów. Dzięki jasno określonym zasadom zachowań, pracownicy mają punkt odniesienia, który umożliwia im rozstrzyganie różnych sytuacji i unikanie konfliktów interesów. Kodeks etyki zawodowej stanowi ramy, które pomagają w tworzeniu harmonijnych relacji między pracownikami, klientami i innymi podmiotami zaangażowanymi w dany zawód.

Ostatnim celem kodeksu etyki zawodowej jest budowanie pozytywnego wizerunku branży lub zawodu w społeczeństwie. Przestrzeganie wysokich standardów etycznych jest kluczowe dla budowania zaufania i wiarygodności wobec publiczności. Kodeks etyki zawodowej stanowi wyraz zobowiązania zawodowego i jest narzędziem, które pozwala na podkreślenie profesjonalizmu i etyki w danym zawodzie.

Zasady i wartości kodeksu etyki zawodowej

Przykładowe zasady dotyczące uczciwości, lojalności, poufności, rzetelności i profesjonalizmu

Kodeks etyki zawodowej stanowi zbiór zasad, które określają oczekiwane zachowania w miejscu pracy. Przykładowe zasady dotyczące uczciwości, lojalności, poufności, rzetelności i profesjonalizmu są kluczowe dla utrzymania wysokich standardów w różnych zawodach.

Uczciwość stanowi fundament etyki zawodowej. Pracownicy powinni być szczerzy, prawdomówni i unikać wszelkich nieetycznych praktyk, takich jak oszustwa czy korupcja. Lojalność wobec pracodawcy jest niezwykle istotna, obejmuje ona oddanie się wykonywanej pracy, troskę o interesy firmy oraz powstrzymywanie się od działań, które mogłyby jej szkodzić.

Poufność informacji dotyczy zachowania tajemnicy zawodowej. Pracownicy powinni zachować wszelkie poufne informacje, którymi zostali powierzeni i nie ujawniać ich osobom trzecim bez zgody właściwej strony. Rzetelność w wykonywaniu obowiązków to przestrzeganie ustalonych standardów pracy, terminowość, dokładność i dbałość o jakość wykonywanych zadań.

Profesjonalizm w relacjach z innymi pracownikami to umiejętność komunikacji, współpracy i szanowania różnorodności. Pracownicy powinni być uprzejmi, życzliwi i unikać uprzedzeń. Wzajemne wsparcie, otwartość na opinie innych oraz zdolność do rozwiązywania konfliktów w sposób konstruktywny są kluczowe dla utrzymania pozytywnej atmosfery w miejscu pracy.

Kodeks etyki zawodowej a prawo i regulacje branżowe

Kodeks etyki zawodowej niezwykle często musi być zgodny z obowiązującym prawem oraz regulacjami branżowymi. Pracownicy mają obowiązek przestrzegać zarówno kodeksu etycznego, jak i prawodawstwa dotyczącego ich zawodu. W sytuacjach, gdy kodeks etyki zawodowej jest bardziej rygorystyczny niż prawo, pracownicy powinni kierować się zasadą przestrzegania bardziej restrykcyjnych norm.

Kodeks etyki zawodowej może również wpływać na rozwój nowych regulacji i standardów w danej branży. W przypadkach, w których brakuje odpowiednich regulacji prawnych, kodeks etyki zawodowej może stanowić podstawę do stworzenia lub dostosowania istniejących przepisów. Jest to szczególnie ważne w dziedzinach, gdzie moralność i etyka mają kluczowe znaczenie, takich jak medycyna, prawo czy finanse.

Ochrona interesów klientów, pacjentów, społeczeństwa i samego zawodu

Jednym z głównych celów kodeksu etyki zawodowej jest ochrona interesów różnych stron, takich jak klienci, pacjenci, społeczeństwo i sam zawód. Przestrzeganie kodeksu etycznego ma ogromne znaczenie dla zapewnienia najwyższej jakości usług, bezpieczeństwa pacjentów i społeczeństwa oraz utrzymania zaufania i dobrego imienia zawodu.

Ochrona interesów klientów polega na gwarantowaniu, że pracownicy działają w najlepszym interesie swoich klientów, starając się zapewnić im jak najwyższą jakość usług i zadowolenie z ich wyników. W przypadku zawodów medycznych, etyka jest szczególnie ważna, gdyż zdrowie i życie pacjentów są narażone na ryzyko.

Ochrona interesów społeczeństwa polega na przestrzeganiu norm społecznych i wartości, które mają na celu dobro ogółu. Pracownicy powinni działać w zgodzie z prawem, unikać działalności, która mogłaby szkodzić społeczeństwu oraz podejmować odpowiedzialne decyzje, mające na uwadze dobro ogółu.

Ochrona samego zawodu polega na dbałości o jego reputację, godność i zaufanie, jakim cieszy się w społeczeństwie. Pracownicy powinni unikać działań, które mogłyby wpłynąć negatywnie na wizerunek ich zawodu. Ważne jest również dążenie do ciągłego doskonalenia umiejętności, poszerzania wiedzy i przestrzegania standardów zawodowych.

Implementacja i egzekwowanie kodeksu etyki zawodowej

Dostępność kodeksu etycznego dla wszystkich pracowników i uczestników danej profesji

Kodeks etyki zawodowej powinien być dostępny dla wszystkich pracowników oraz uczestników danej profesji. Powinien być łatwo dostępny i zrozumiały dla wszystkich zainteresowanych stron. Dostępność kodeksu etycznego umożliwia pracownikom zapoznanie się z oczekiwanymi standardami postępowania i zrozumienie konsekwencji łamania tych zasad.

Aby zapewnić dostępność kodeksu etycznego, ważne jest, aby był on publikowany i udostępniany w różnych formach. Może to obejmować umieszczenie na stronach internetowych organów branżowych, organizacji zawodowych, a także na intranetach firm i placówkach edukacyjnych. Kodeks etyczny powinien być również dostępny w formie drukowanej, dostępny w biurach i miejscach pracy.

Ważne jest również, aby ten dokument był jasny i zrozumiały dla wszystkich odbiorców. Powinien być napisany w przystępny sposób, bez nadmiernego użycia skomplikowanego języka prawniczego. W przypadku specjalistycznego słownictwa, należy dostarczyć wyjaśnienia i definicje, aby uniknąć nieporozumień i różnych interpretacji.

Monitorowanie przestrzegania kodeksu etycznego przez organy branżowe, organizacje zawodowe i komisje etyczne

Przestrzeganie kodeksu etycznego może być monitorowane przez różne podmioty, takie jak organy branżowe, organizacje zawodowe lub specjalne komisje etyczne. Te instytucje są odpowiedzialne za nadzorowanie przestrzegania kodeksu etycznego i podejmowanie działań w przypadku łamania zasad.

Monitorowanie przestrzegania kodeksu etycznego może odbywać się na różne sposoby. Jednym z nich jest przeprowadzanie regularnych audytów i inspekcji, mających na celu sprawdzenie, czy pracownicy i uczestnicy danej profesji przestrzegają ustalonych standardów. Audyty mogą obejmować sprawdzanie dokumentacji, przeprowadzanie wywiadów z pracownikami i uczestnikami, a także analizę przypadków, w których doszło do naruszeń.

Organizacje zawodowe i komisje etyczne mogą również prowadzić dochodzenia w przypadku otrzymania skargi na łamanie kodeksu etycznego. Skargi mogą pochodzić od klientów, pacjentów lub innych pracowników. W takich przypadkach, instytucje te mają za zadanie ustalić fakty, przeprowadzić dochodzenie i podjąć odpowiednie działania w celu naprawy sytuacji, a także ewentualnego ukarania osoby, która złamała zasady kodeksu.

Ważne jest, aby organy branżowe, organizacje zawodowe i komisje etyczne miały odpowiednie uprawnienia i narzędzia, aby móc skutecznie monitorować przestrzeganie kodeksu etycznego. Powinny mieć możliwość nałożenia sankcji w przypadku stwierdzenia naruszeń, a także wydawania rekomendacji dotyczących polepszenia procedur i standardów w danej profesji.

Sankcje za łamanie kodeksu etycznego

Kodeks etyki zawodowej może być egzekwowany poprzez stosowanie sankcji wobec pracowników, którzy łamią zasady kodeksu. Sankcje mogą obejmować ostrzeżenia, zawieszenie w wykonywaniu zawodu lub utratę licencji. Sankcje te mają na celu zapewnienie przestrzegania kodeksu etycznego oraz ochronę interesów klientów, pacjentów i społeczeństwa.

Ostrzeżenia są stosowane w przypadku łagodniejszych naruszeń kodeksu etycznego. Mają na celu uświadomienie pracownikowi lub uczestnikowi danej profesji, że jego zachowanie jest niezgodne z oczekiwanymi standardami i może mieć konsekwencje. Ostrzeżenie powinno być dokumentowane i utrwalone w celu monitorowania dalszego zachowania danej osoby.

Zawieszenie w wykonywaniu zawodu jest bardziej surową sankcją, która może być stosowana w przypadku poważniejszych naruszeń kodeksu etycznego. Polega na tymczasowym wstrzymaniu osoby od wykonywania swojej pracy lub zawodu. Czas trwania zawieszenia może być różny, zależnie od stopnia naruszenia i decyzji organu nadzorującego.

Najcięższą sankcją za łamanie kodeksu etycznego jest utrata licencji lub prawa do wykonywania zawodu. Tego rodzaju sankcje są stosowane w przypadku poważnych naruszeń, które powodują istotne szkody dla klientów, pacjentów lub społeczeństwa. Decyzję o utracie licencji podejmuje odpowiedni organ nadzorujący, po przeprowadzeniu dochodzenia i uwzględnieniu wszystkich istotnych faktów.

Ważne jest, aby sankcje były stosowane w sposób sprawiedliwy i proporcjonalny do popełnionego naruszenia. Powinny być również stosowane w sposób przejrzysty i odpowiednio udokumentowane. Osoby, które są obiektem sankcji, powinny mieć prawo do obrony i odwołania się od decyzji, jeśli uważają, że zostały niesprawiedliwie potraktowane.

Implementacja i egzekwowanie kodeksu etyki zawodowej to niezwykle ważny element profesjonalnego zarządzania. Dostępność kodeksu, monitorowanie przestrzegania oraz stosowanie sankcji stanowią podstawę dla tworzenia uczciwego i odpowiedzialnego środowiska pracy. Poprzez konsekwentne egzekwowanie kodeksu etycznego, można budować zaufanie klientów, pacjentów i społeczeństwa do danej profesji, a także podnosić standardy postępowania w branży.

Kodeks etyki zawodowej — artykuły polecane

Etyka zawodowa — Równe traktowanie w zatrudnieniu — Indywidualizm — Prawa człowieka — Norma społeczna — Zadośćuczynienie — Praca w Katolickiej Nauce Społecznej — Paternalizm — Norma moralna — Gatunek wyrobu

Bibliografia

• Mroczek B. (2008), Stan wiedzy na temat Kodeksu Etyki Zawodowej wśród pielęgniarek i położnych, Problemy Pielęgniarstwa 16(4)
• Mularska-Kucharek M. (2011), Zaufanie jako fundament życia społecznego na przykładzie badań w województwie łódzkim, Studia Regionalne i Lokalne 2(44)
• Sikora A. (2002), Pojęcie, rozwój i struktura polskich kodeksów etyki lekarskiej na tle etyki zawodowej, Poznańskie Studia Teologiczne, T. 13
• Stanek A. (2000), Kodeks etyczny jako narzędzie zarządzania relacjami z pracownikami, Przedsiębiorczość - Edukacja Vol 4
• Strona internetowa: Etyka, Encyklopedia PWN online
• Wiśniewski R. (2005), Za i przeciw kodyfikacjom etycznym firm, Diametros, nr 6, 135-139

Autor: Teresa Witek