Planowanie produkcji

Planowanie produkcji to uzgodnienie asortymentu oraz ilości wyrobów gotowych, które są przewidziane do wytworzenia, a także rozłożenie ich produkcji w czasie, tak aby zrealizować plan sprzedaży i osiągnąć zakładany zysk. (B. Śliwczyński, A. Koliński, P. Andrzejczyk 2013, s. 121)

Planowanie to inaczej projektowanie przyszłości: podejmowanie decyzji o tym co robić, jak to robić oraz w jakim czasie to robić. Planowania dokonuje się jeszcze przed podjęciem konkretnego działania. Planowanie produkcji uwzględnia nie tylko zagadnienia techniczne, ale również organizacyjne, ekonomiczne i zarządzania, które są ze sobą połączone.

Najważniejsze parametry, które powinny uwzględniać plany dotyczące produkcji:

• specyfika wyrobów planowanych do produkcji w podziale na zespoły produkcyjne
• terminy rozpoczęcia i zakończenia procesu produkcyjnego każdego produktu
• uporządkowane chronologicznie czynności, które składają się na proces wytwarzania wraz z określeniem czasu trwania

TL;DR

Planowanie produkcji to proces projektowania przyszłej produkcji, uwzględniający asortyment, ilość i czas wytworzenia wyrobów. Planowanie dotyczy zarówno aspektów technicznych, jak i organizacyjnych, ekonomicznych i zarządzania. Ważne parametry to specyfika wyrobów, terminy rozpoczęcia i zakończenia procesu produkcyjnego oraz chronologiczne czynności w procesie wytwarzania. Planowanie produkcji może być na rok, uwzględniając zdolności produkcyjne i zasoby, oraz wsteczne lub do przodu. Główny harmonogram produkcji ma na celu efektywne wykorzystanie zasobów, utrzymanie poziomu obsługi klientów i minimalizację kosztów. Istnieją różne warianty tworzenia harmonogramu, a planowanie produkcji może być międzywydziałowe, wewnątrzwydziałowe lub ogólnozakładowe. Planowanie produkcji może być operacyjne, taktyczne lub strategiczne, zależnie od horyzontu czasowego i hierarchii w procesie planowania.

Fazy procesu przygotowania produkcji

1. Badanie i studia wstępne- badania marketingowe i rynkowe związne z popytem na dany wyrób.
2. Przygotowanie konstrukcyjne produkcji - projektowanie wyrobu, jego części i zespołów oraz wykonanie prototypu
3. Przygotowanie technologiczne produkcji - projektowanie i obsługa procesów technologicznych
4. Przygotowanie organizacyjne produkcji - obejmuje prace związanie z projektowaniem organizacji komórek produkcyjnych, form organizacyjnych, rozmieszczenia stanowisk roboczych, harmonogramowania produkcji i Systemu sterowania produkcją oraz przygotowania pracowników. Ten etap spaja przygotowanie konstrukcyjne i technologiczne produkcji. Jest w dużym stopniu prowadzony równolegle z powyższymi dwoma etapami
5. Przygotowanie rozruchu produkcji - obejmuje szereg prac niezbędnych do rozpoczęcia produkcji kolejnych serii i partii rozruchowych, aż do uzyskania poziomu parametrów produkcyjno - organizacyjnych obowiązującego dla ustabilizowanej produkcji
6. Przygotowanie eksploatacji wyrobu- organizowanie systemu dystrybucji, obsługi klienta, naprawy i konserwacji oraz serwisu technicznego
7. Przygotowywanie likwidacji produkcji - obejmuje prace związane z wyłączeniem wyrobu z produkcji i użytkowania przez klientów, wycofanie produkcji i zwalnianie zdolności produkcyjnych oraz recykling i zabezpieczenie ekologiczne środowiska.

Planowanie na okres jednego roku

Utworzenie planu dotyczącego produkcji na okres jednego roku powinno uwzlgędniać będące w jego dyspozycji zdolności produkcyjne. Nie ma znaczenia czy zdolności produkcyjne są własnością firmy, czy będą dostarczane przez kooperujące z firmą podmioty. Prawidłowo skonstruowany plan produkcji to taki, w którym przyjęte do wytworzenia ilości produktu są dostępne w odpowiednim miejscu i czasie w niezbędnych ilościach:

• pracowników o odpowiednich kwalifikacjach
• maszyn i urządzeń
• surowców i materiałów
• środków finansowych

W działalności planistycznej muszą być uwzględnianie aktualne zdolności produkcyjne przedsiębiorstwa. W procesie planowania zdolności produkcyjne pomniejszane są o uśredniony poziom absencji pracowników, przerwy związane z konserwacją maszyn itp.

Planowanie wstecz i planowanie do przodu

Planowanie wstecz - planowanie ograniczone terminem sprzedaży produktu lub usługi

Planowanie do przodu - szereguje się pozyskane zamówienia na wytwarzany produkt według wybranego kryterium, którym na ogół są terminy dostaw materiałów do produkcji. Tworzenie planu komplikuje się wraz ze wzrostem ilości zleceń, a obciążenia maszyn i urządzeń determinują możliwości ich wykonania. Dlatego też konieczne jest tworzenie harmonogramu wykonywanych zadań, który:

• pozwala planować niezbędne zadania
• jest podstawą do planowania terminów wykonania zadań
• ułatwia odpowiednią alokację zasobów
• pomaga wyznaczyć ścieżkę krytyczną projektu

Główny harmonogram produkcji

Główny harmonogram produkcji służy do ustalania terminów i wielkości partii produkcyjnych konkretnych wyrobów w określonym horyzoncie czasowym. Jego realizacja ma decydujący wpływ na efektywność przedsiębiorstwa. Jest on istotnym ogniwem działań przedsiębiorstwa, które dotyczą sterowania produkcją oraz zaopatrzenia materiałowego.

Cele harmonogramu produkcji to:

zagwarantowanie efektywnego wykorzystania zasobów produkcyjnych (ludzi, przestrzeni produkcyjnej, maszyn, urządzeń), utrzymanie zamierzonego poziomu obsługi klientów, ustabilizowanie przepływu produkcji aby zasoby produkcyjne były efektywnie oraz równomiernie obciążone, wytwarzanie wyrobów gotowych przy najniższym poziomie zapasów i koszcie całkowitym produkcji, a także jak najmniejsze zaangażowanie kapitału i osiągnięcie maksymalnego zysku. (B. Śliwczyński, A. Koliński, P. Andrzejczyk 2013, s. 139)

Warianty tworzenia głównego harmonogramu produkcji:

1. Produkcja na podstawie indywidualnych zamówień - najprostszy i najbardziej wiarygodny wariant. Do jego opracowania potrzebne są informacje na temat cyklu produkcji wyrobu gotowego, a także wielkości i terminów zrealizowania zamówienia. Wyrób przekazuje się bezpośrednio klientowi w umówionym terminie.
2. Produkcja do magazynu - harmonogram opracowuje się jedynie na podstawie prognoz sprzedaży. Wersja ta jest stosowana przez przedsiębiorstwa wytwarzające wyroby powtarzalne w różnorakich partiach produkcyjnych. Wyroby te sprzedaje się pośrednikom w sieci dystrybucyjnej.
3. Wariant mieszany - harmonogram produkcji opracowuje się zarówno na podstawie prognoz sprzedaży oraz zamówień od klientów. Wariant ten nie jest dogodny przede wszystkim ze względu na skomplikowaną procedurę obliczeniową. (K. Grzybowska 2010, s. 125)

Rodzaje planowania produkcji

Ze względu na zakres planowania produkcji możemy wyodrębnić:

• planowanie międzywydziałowe (międzykomórkowe)
• planowanie wewnątrzwydziałowe (wewnątrzkomórkowe)
• planowanie ogólnozakładowe (plan techniczno-ekonomiczny) - opiera się na uzgodnieniu asortymentu, rozmiaru produkcji oraz terminów wykonania wyrobów finalnych (E. Pająk, M. Klimkiewicz, A. Kosieradzka 2014, s. 174)

Ze względu na horyzont czasowy i hierarchię w procesie planowania produkcji wyróżniamy:

• planowanie operacyjne - odnosi się do działań jednorazowych, które nazywamy projektami. Najczęściej obejmują przygotowanie produkcji oraz działania powtarzalne, które dotyczą procesów wytwarzania wyrobów.
• planowanie taktyczne - obejmuje przygotowanie produkcji (m.in. plan zapotrzebowania na niezbędne zasoby, zarządzanie zapasami, utrzymanie maszyn, sterowanie jakością wyrobów), marketing, dystrybucję wyrobów, badanie i rozwój wyrobu oraz plany przepływów środków finansowych.
• planowanie strategiczne - służy osiągnięciu celów strategicznych oraz zrealizowaniu misji przedsiębiorstwa. Powinno uwzględniać zmiany w otoczeniu rynkowym. Jego podstawą są prognozy ekonomiczne, badania marketingowe, a także zapotrzebowanie na wyrób (A. Rogowski 2010, s. 53-55)

Planowanie produkcji — artykuły polecane

Controlling operacyjny — System MRP — Planowanie logistyczne — Zlecenie produkcyjne — Marszruta — SCOR — Rodzaje planowania — System MRP II — Zarządzanie produkcją — Przygotowanie produkcji

Bibliografia

• Brzeziński M. (2013), Organizacja produkcji w przedsiębiorstwie, Difin, Warszawa
• Grandys E. (2013), Podstawy zarządzania produkcją, Difin, Warszawa
• Grzybowska K. (2010), Gospodarka zapasami i magazynem, Difin, Warszawa
• Łopatowska J. (2016), Identyfikacja czynników zmian procesu planowania i sterowania produkcją - aspekty metodyczne, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 457
• Michna M., Senczyna S. (2014), Planowanie produkcji oparte na prognozowaniu - metoda ATP, Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji, nr 2
• Pająk E. (2013), Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Pająk E., Klimkiewicz M., Kosieradzka A. (2014), Zarządzanie produkcją i usługami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Rogowski A. (2010), Podstawy organizacji i zarządzania produkcją w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa
• Śliwczyński B., Koliński A., Andrzejczyk P. (2013), Organizacja i monitorowanie procesów produkcyjnych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań

Autor: Michał Smoła, Anna Banowska