Kapitał obcy

Kapitał obcy zwany jest inaczej długiem przedsiębiorstwa. Pozyskiwany może być poprzez zaciąganie pożyczek, emisję obligacji, zaciąganie kredytów bądź leasingu czy zobowiązań handlowych (E.Maćkowiak, 2009, s. 50) Kapitał obcy odróżnia się ważnymi cechami od kapitału własnego przedsiębiorstwa. Za jego główną cechę jest uznawany fakt, że kiedy kapitał obcy zostanie oddany do dyspozycji przedsiębiorstwa musi on być zwrócony wierzycielowi po upływie określonego czasu. Innymi ważnymi ograniczeniami kapitału obcego jest oprocentowanie i konkretny cel przeznaczenia kapitału. Koszty jakie pociąga za sobą kapitał obcy są określone i uzgodnione z wierzycielem zanim pieniądze zostaną przekazane, tak samo jest w przypadku celu finansowania.(D. Kusz, 2018, s. 64) Wynika to z faktu, że każdy cel wiąże się z innym ryzykiem, dlatego fundusz nie może zostać przeznaczony na inny cel niż ten uzgodniony z wierzycielem. Poprzez ryzyko jakie pociąga za sobą kapitał obcy przedsiębiorstwo jest zobligowane do udzielenia wierzycielowi prawa kontroli, by mógł oszacować wielkość ryzyka związanego z finansowaniem danego przedsiębiorstwa (T. Łuczka, 2001, s. 39-40)

Wady i zalety

Zalety kapitału obcego:

• jest to elastyczne źródło finansowania,
• daje możliwość podjęcia i realizacji przedsięwzięć, które przekraczają możliwości finansowe jakie ma przedsiębiorstwo,
• wykorzystywanie tego źródła finansowania może wpłynąć na obniżenie obciążeń podatkowych, ale także spowodować wzrost rentowności kapitału własnego przedsiębiorstwa,
• daje możliwość kształtowania optymalnej struktury kapitału (K. Janasz, 2010, s. 29)

Wady kapitału obcego:

• jest do dyspozycji przedsiębiorstwa tylko na określony czas,
• przez okres użytkowania kapitału narastać mogą odsetki do których mają prawo wierzyciele,
• wymagane jest zabezpieczenie by móc uzyskać ten rodzaj finansowania,
• podczas likwidacji przedsiębiorstwa to wierzyciele są zaspokajani w pierwszej kolejności, dopiero następnie właściciele (K. Janasz, 2010, s. 29)

Podział

Kapitał obcy dzielony jest na:

• krótkoterminowy (w tym przypadku termin spłaty jest krótszy niż jeden rok),
• długoterminowy (w tym przypadku termin spłaty jest dłuższy niż jeden rok). (E. Maćkowiak, 2009, s. 50)

W skład kapitału krótkoterminowego wchodzą:

• kredyty krótkoterminowe,
• papiery dłużne (są to papiery wartościowe opiewające na wierzytelności),
• faktoring,
• zobowiązania bieżące (E. Maćkowiak, 2009, s. 50)

W podziale kapitału krótkoterminowego istotny jest także fakt czy generuje on koszty. Podział kapitału obcego krótkoterminowego:

• dług oprocentowany (są to między innymi zaciągnięte kredyty bankowe lub środki, które pochodzą z emisji krótkoterminowych papierów dłużnych),
• zobowiązania które nie są obciążane płatnościami odsetkowymi (są to między innymi zobowiązania wobec pracowników lub zobowiązania handlowe).(J. Błach, 2018, s. 88)

Dźwignia finansowa

Kształtowanie struktury kapitału przedsiębiorstwa ma wielkie znaczenie w stosunku do efektów jakie są zamierzone. Przy kapitale obcym pojawia się konieczność wyboru struktury, tak by zminimalizować koszt kapitału a w tym samym czasie maksymalizować wartość firmy. Działanie efektu dźwigni finansowej polega na zmianie udziałów kapitałów obcych w strukturze finansowania majątku firmy, by wpłynęło to na zmianę rentowności kapitału własnego. W funkcjonowaniu przedsiębiorstw z wykorzystaniem dźwigni finansowej pożądany jest efekt dodatni, jednak nie w każdym przypadku jest osiągalny. Współczesne przedsiębiorstwa bardzo często stosują ten efekt, ich celem jest nie tylko zwiększenie stopy zwrotu kapitału obcego, lecz także drugim pożądanym skutkiem jest możliwość zwiększenia wartości aktywów nie inwestując własnych środków (B. Jakubczyk, 2014, s. 72-73)

Rodzaje kapitału obcego

Kapitał obcy jest jednym z kluczowych elementów w zarządzaniu finansami przedsiębiorstwa. Obejmuje on wszystkie środki finansowe, które zostały pozyskane z zewnątrz i stanowią dług przedsiębiorstwa. Istnieje wiele różnych rodzajów kapitału obcego, które można podzielić na kapitał krótkoterminowy i kapitał długoterminowy.

Źródłami kapitału długoterminowego mogą być:

• kredyty długoterminowe do których wliczane są: długoterminowe pożyczki, obligacje, kredyty bankowe i inne zobowiązania długoterminowe, co oznacza, że termin ich spłaty wypada powyżej jednego roku licząc od dnia bilansowego,
• pożyczki długoterminowe do których wliczane są pożyczki, kredyty bankowe, obligacje i inne zobowiązania z tytułu dostaw, podatków bądź wynagrodzeń, których termin spłaty wypada powyżej jednego roku licząc od dnia bilansowego (E.Maćkowiak, 2009, s. 50)

Kapitał krótkoterminowy

Kapitał krótkoterminowy to kapitał, który jest udostępniany przedsiębiorstwu na krótki okres czasu, zazwyczaj do jednego roku. Wśród rodzajów kapitału krótkoterminowego można wyróżnić:

Kredyty bankowe są jednym z najczęściej stosowanych rodzajów kapitału krótkoterminowego. Przedsiębiorstwo otrzymuje od banku określoną kwotę pieniędzy, którą musi zwrócić wraz z odsetkami w określonym terminie. Kredyty bankowe są często wykorzystywane do finansowania bieżących potrzeb przedsiębiorstwa, takich jak zakup surowców czy opłacenie bieżących kosztów operacyjnych.

Obligacje korporacyjne są instrumentem finansowym emitowanym przez przedsiębiorstwo w celu pozyskania kapitału. Obligacje korporacyjne są udzielane przez inwestorów, którzy pożyczają przedsiębiorstwu określoną kwotę pieniędzy. Przedsiębiorstwo zobowiązuje się do spłaty obligacji wraz z odsetkami w określonym terminie. Obligacje korporacyjne są popularnym sposobem pozyskiwania kapitału na dłuższy okres czasu.

Leasing finansowy to umowa, w której przedsiębiorstwo wynajmuje od leasingodawcy określony aktyw (np. samochód, maszyny) w zamian za regularne płatności. Leasing finansowy pozwala przedsiębiorstwu skorzystać z niezbędnych zasobów bez konieczności ich zakupu. Przedsiębiorstwo może wykorzystać leasing finansowy do finansowania inwestycji lub pozyskania środków na krótki okres czasu.

Pożyczki od inwestorów zewnętrznych to forma kapitału obcego, w której przedsiębiorstwo otrzymuje pożyczkę od inwestora zewnętrznego. Inwestor pożycza przedsiębiorstwu określoną kwotę pieniędzy, którą przedsiębiorstwo zobowiązuje się spłacić wraz z odsetkami w określonym terminie. Pożyczki od inwestorów zewnętrznych mogą być źródłem finansowania dla przedsiębiorstw, które nie mają dostępu do tradycyjnych źródeł finansowania, takich jak banki.

Linie kredytowe to forma kapitału obcego, w której bank udostępnia przedsiębiorstwu określony limit kredytowy, z którego przedsiębiorstwo może korzystać według własnego uznania. Przedsiębiorstwo płaci odsetki tylko od wykorzystanej części linii kredytowej. Linie kredytowe są często wykorzystywane do finansowania krótkoterminowych potrzeb przedsiębiorstwa, takich jak pokrycie nagłych wydatków czy zapewnienie płynności finansowej.

Kapitał długoterminowy

Kapitał długoterminowy to kapitał, który jest udostępniany przedsiębiorstwu na dłuższy okres czasu, zazwyczaj powyżej jednego roku. Rodzaje kapitału długoterminowego obejmują:

Kredyty długoterminowe są udzielane przedsiębiorstwu na dłuższy okres czasu, zazwyczaj na kilka lat. Przedsiębiorstwo otrzymuje od banku określoną kwotę pieniędzy, którą musi spłacić wraz z odsetkami w określonym terminie. Kredyty długoterminowe są często wykorzystywane do finansowania inwestycji przedsiębiorstwa, takich jak zakup nieruchomości czy modernizacja infrastruktury.

Pożyczki długoterminowe są udzielane przedsiębiorstwu na dłuższy okres czasu, zazwyczaj na kilka lat. Przedsiębiorstwo otrzymuje od inwestora określoną kwotę pieniędzy, którą zobowiązuje się spłacić wraz z odsetkami w określonym terminie. Pożyczki długoterminowe mogą być źródłem finansowania dla przedsiębiorstw, które potrzebują większej ilości kapitału na dłuższy okres czasu, ale nie chcą lub nie mogą korzystać z innych źródeł finansowania, takich jak emisja obligacji.

Kapitał obcy, zarówno krótkoterminowy jak i długoterminowy, odgrywa istotną rolę w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa. Wybór odpowiedniego rodzaju kapitału obcego zależy od potrzeb i możliwości przedsiębiorstwa, a także od warunków rynkowych. Przedsiębiorstwo powinno dokładnie analizować wszystkie dostępne opcje i podejmować decyzje finansowe, które będą zgodne z jego strategią rozwoju i celami.

Wykorzystanie kapitału obcego

Inwestycje w nowe projekty

Jednym z głównych sposobów wykorzystania kapitału obcego jest inwestowanie w nowe projekty. Przedsiębiorstwa często potrzebują dodatkowego kapitału, aby rozpocząć nowe przedsięwzięcia lub rozwijać istniejące. Kapitał obcy może być wykorzystany na sfinansowanie zakupu nowego sprzętu, nieruchomości, badań i rozwoju, marketingu oraz innych działań niezbędnych do uruchomienia projektu. Dzięki temu przedsiębiorstwo może zwiększyć swoje możliwości produkcyjne, wprowadzić innowacje na rynek i zdobyć przewagę konkurencyjną.

Zakup maszyn i urządzeń

Kapitał obcy może być również wykorzystany na zakup maszyn i urządzeń. Inwestycje w nowoczesny sprzęt mogą przyczynić się do poprawy wydajności pracy, skrócenia czasu produkcji oraz zwiększenia jakości produktów i usług. Przedsiębiorstwo może zdecydować się na zaciągnięcie kredytu lub leasingu, co pozwoli mu na sfinansowanie zakupu sprzętu bez konieczności angażowania własnych środków.

Rozwój działalności

Kapitał obcy może również być wykorzystany do rozwoju działalności przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo może zdecydować się na zwiększenie swojej skali działania poprzez otwarcie nowych oddziałów, rozszerzenie oferty produktowej lub usługowej, wejście na nowe rynki czy też podjęcie innych działań mających na celu zwiększenie obrotów i zysków. Kapitał obcy może stanowić wsparcie finansowe niezbędne do zrealizowania tych planów rozwojowych.

Spłata zobowiązań

Kapitał obcy może być również wykorzystany na spłatę zobowiązań. Przedsiębiorstwa często mają konieczność regulowania różnego rodzaju długów, takich jak pożyczki, kredyty czy obligacje. Wykorzystanie kapitału obcego na spłatę tych zobowiązań może pomóc w utrzymaniu stabilnej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i uniknięciu problemów związanych z niewłaściwym zarządzaniem długiem.

Refinansowanie istniejącego długu

Kapitał obcy może być również wykorzystany do refinansowania istniejącego długu. Przedsiębiorstwa mogą w ten sposób zmniejszyć koszty obsługi długu poprzez zaciągnięcie nowego kredytu lub emisję obligacji o niższym oprocentowaniu. Refinansowanie długu może pomóc przedsiębiorstwu w poprawie płynności finansowej i zwiększeniu dostępności środków na inwestycje czy rozwój działalności.

Decyzje dotyczące kapitału obcego

Zdolność do spłaty długu

Decyzje dotyczące korzystania z kapitału obcego są jednym z kluczowych elementów zarządzania finansami przedsiębiorstwa. Zanim podejmiemy decyzję o zaciągnięciu długu, konieczne jest dokładne zbadanie naszej zdolności do jego spłaty.

Do oceny zdolności spłaty długu wykorzystuje się różne wskaźniki finansowe, takie jak wskaźnik zadłużenia, wskaźnik pokrycia odsetek czy wskaźnik płynności. Analiza tych wskaźników pozwoli nam określić, czy nasze przedsiębiorstwo jest w stanie regulować zobowiązania finansowe w terminie. Istotne jest również uwzględnienie prognoz dotyczących przyszłych przychodów i kosztów, aby ocenić, czy nasza zdolność do spłaty długu będzie utrzymana w dłuższej perspektywie czasowej.

Należy pamiętać, że zbyt duże zadłużenie może prowadzić do trudności finansowych, a w skrajnych przypadkach nawet do bankructwa. Dlatego też, przed podjęciem decyzji o zaciągnięciu nowego długu, warto dokładnie przeanalizować swoją zdolność do spłaty oraz ustalić optymalny poziom zadłużenia dla naszego przedsiębiorstwa.

Ocena ryzyka związanego z długiem i dostępnością źródeł finansowania

Kiedy już ustalimy naszą zdolność do spłaty długu, kolejnym krokiem jest ocena ryzyka związanego z zaciągnięciem długu oraz dostępnością różnych źródeł finansowania.

Ryzyko związane z długiem może wynikać z różnych czynników, takich jak zmienność stóp procentowych, ryzyko walutowe czy ryzyko związane z sytuacją rynkową w danej branży. Istotne jest dokładne zrozumienie tych czynników i ich wpływu na nasze przedsiębiorstwo, aby skutecznie zarządzać ryzykiem.

Dodatkowo, warto ocenić dostępność różnych źródeł finansowania. Istnieje wiele możliwości zaciągnięcia długu, takich jak kredyty bankowe, obligacje korporacyjne czy leasing. Każde z tych źródeł ma swoje zalety i wady, dlatego istotne jest dokładne porównanie i ocena ich dostępności oraz kosztów.

Warto również zwrócić uwagę na ryzyko związane z uzależnieniem od jednego źródła finansowania. Jeśli przedsiębiorstwo jest silnie uzależnione od jednego kredytodawcy lub jednego rodzaju długu, może to prowadzić do poważnych trudności w przypadku, gdy to źródło finansowania stanie się niedostępne lub znacznie podniesie koszty finansowania.

Koszty związane z obsługą długu

Decyzje dotyczące kapitału obcego wymagają również uwzględnienia kosztów związanych z obsługą długu. Zaciągnięcie długu wiąże się z koniecznością spłacania odsetek oraz innych opłat związanych z obsługą długu.

Koszty te mogą się różnić w zależności od rodzaju i źródła długu. Na przykład, kredyty bankowe często wymagają płacenia wysokich odsetek, ale mogą być bardziej elastycznym źródłem finansowania. Z kolei, obligacje korporacyjne mogą mieć niższe koszty obsługi, ale mogą wymagać spełnienia określonych warunków finansowych.

Ważne jest dokładne oszacowanie wszystkich kosztów związanych z obsługą długu, tak aby można było efektywnie porównać różne źródła finansowania. Należy również uwzględnić ewentualne koszty dodatkowe, takie jak opłaty za wcześniejsze spłacenie długu czy ryzyko walutowe, jeśli korzystamy z długu w innej walucie.

Kapitał obcy — artykuły polecane

Kredyt inwestycyjny — Leasing nieruchomości — Obligacje — Odwrócona hipoteka — Dywidenda — Ryzyko płynności — Oszczędzanie — Okres zapadalności — Akcja uprzywilejowana

Bibliografia

• Błach J. (2018), Ewolucja teorii struktury kapitału
• Jakubczyk B., Lewandowska J. (2014), Finanse i Prawo Finansowe
• Janasz K. (2010), Kapitał w finansowaniu działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w Polsce, Difin, Warszawa
• Kusz D. (2018), Finansowanie działalności inwestycyjnej w wybranych gospodarstwach rolniczych Podkarpacia
• Łuczka T. (2001), Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań
• Maćkowiak E. (2009), Ekonomiczna wartość dodana, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Sylwia Mistarz