Controlling ekologiczny
| Controlling ekologiczny |
|---|
| Polecane artykuły |
Controlling ekologiczny (ang. eco-controlling) to system planowania, kontroli oraz dostarczania informacji tak, aby uzyskać jak najlepsze korzyści środowiskowe i społeczne.
Jest to najnowszy rodzaj controllingu, zaliczany do tzw. "nowej fali". Jego treść to: ustalenie celów ekologicznych firmy, planowanie i kontrola wykorzystania surowców i energii, dostarczanie informacji ekologicznych, motywowanie pracowników do osiągania wyznaczonych celów ekologicznych, a także przeprowadzanie ekonomicznego rachunku kosztów korzystania z zasobów przyrody. Do osiągnięcia tych celów koniecznych jest wiele czynników, takich jak: stabilna kondycja finansowa przedsiębiorstwa, umiejętność w zakresie planowania finansowego oraz zdolność do działań pro-ekologicznych we wszystkich procesach zachodzących w przedsiębiorstwie.
Przyczyny wdrażania controllingu ekologicznego
Na przedsiębiorstwach nie ciąży obowiązek wprowadzania controllingu ekologicznego do swojej działalności. Na podejmowanie decyzji o jego wdrażaniu mają wpływ następujące czynniki (W. Niemiec i in. 2013 s. 197):
- rosnącą świadomość ekologiczna menedżerów i społeczeństwa,
- zaostrzenie norm prawnych wobec ochrony środowiska,
- widoczny wzrost zainteresowania gospodarki problematyką ekologiczną,
- ponoszenie coraz większych kosztów i nakładów inwestycyjnych w sferze ochrony środowiska,
- chęć pogłębienia wiedzy dotyczącej oddziaływania przedsięwzięć i przedsiębiorstw na środowisko oraz zniwelowanie trudności w planowaniu i optymalizacji finansowania ich rozwoju,
- rozwój nauki inżynierii środowiska.
Przedsiębiorstwa decydujące się na wprowadzenie controllingu ekologicznego wskazują na trzy grupy przyszłych korzyści płynących z tego wdrożenia. Są to: poprawa relacji z interesariuszami, obniżka kosztów oraz zwiększenie szans rynkowych.
Poprawa stosunków z otoczeniem przedsiębiorstwa wiąże się z budowaniem wzajemnego zaufania z takimi podmiotami jak: zakłady ubezpieczeniowe, władze, konsumenci, grupy ekologiczne, banki. Korzyścią jest również większa identyfikacja pracowników z celami społecznymi i środowiskowymi przedsiębiorstwa. Do obniżki kosztów prowadzą przede wszystkim oszczędności na odzysku i recyklingu odpadów poprodukcyjnych, mniejsze wydatki na surowce i energię oraz obniżenie eksploatacji urządzeń ochronnych i produkcyjnych. Większe szanse rynkowe są związane z tworzeniem przewagi konkurencyjnej, wynikającej z m.in.: zapewnienia jakości produktów i procesów technologicznych, wykorzystywaniem nisz rynkowych, przenikaniem do nowych segmentów rynku oraz stabilizacją produktów w długim okresie. (P. Musiałowska i in. 2017 s. 208)
Instrumenty eco-controllingu
Instrumenty eco-controllingu wspierają systematykę i ciągłość ochrony środowiska w przedsiębiorstwie oraz służą zniwelowaniu szkód ekologiczno-ekonomicznych. Są to metody rozwiązywania różnorodnych problemów związanych z planowaniem, regulacją i wspieraniem ochrony środowiska na poziomie normatywnym, strategicznym i operacyjnym (A. Balicka 2015 s. 17).
Najważniejsze instrumenty controllingu ekologicznego to:
- Analiza ABC
- Analiza podmiotów lub łańcucha wartości
- Zrównoważona karta wyników
- Systemy wczesnego rozpoznawania
- Analiza kosztów i korzyści
- Ekologiczny benchmarking
- Proekologiczna analiza wartości użytkowej
- Analiza portfolio środowiskowego
- Ocena następstw produktu/analiza linii produktu
- Ekobilansowanie produktu
- Analiza procesowa
- Analiza ryzyka
- Analiza czynników wejściowych i wyjściowych
- Analiza scenariuszy rozwoju
- Ocena następstw techniki i technologii
- Audyt środowiskowy
- Raport ekologiczny
- Systemy wskaźników środowiskowych
- Rachunek kosztów środowiskowych
- Ocena oddziaływania na środowisko
Wady i zalety controllingu ekologicznego
Wdrożenie tego typu narzędzia w przedsiębiorstwie niesie z sobą przede wszystkim liczne korzyści, w perspektywie czasu głównie finansowe. Zalety eco-controlligu to:
- poprawienie zdolności reagowania menadżerów na zagrożenia natury ekologicznej,
- skoordynowanie działań uwzględniających aspekty ekologiczne,
- polepszenie jakości systemów motywowania pracowników do zachowań proekologicznych,
- poprawa umiejętności adaptacji przedsiębiorstwa do zmian w otoczeniu uwarunkowanych ekologicznie,
- wsparcie podstawowych funkcji zarządzania strategicznego – formułowanie celów, planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie, informowanie,
- redukcja emisji zanieczyszczeń i odpadów,
- zminimalizowanie zużycia surowców,
- poprawa wizerunku przedsiębiorstwa oraz relacji z otoczeniem zewnętrznym.
W procesie realizacji założeń controllingu ekologicznego napotkać można także słabe strony tego narzędzia. Są to:
- przeszłościowa orientacja niektórych jego instrumentów, które wyraźnie kłócą się z dynamiką zmian środowiskowych,
- występujący w przedsiębiorstwie konflikt między celami ekonomicznymi a ekologicznymi,
- mało czytelna ewidencja i dostępność danych środowiskowych, które mogą mieć trudności ze sprostaniem wymaganiom merytorycznym lub jakościowym.
(A. Balicka 2015 s. 19-20)
Związek między controllingiem ekologicznym a sferą finansową
Silną zależność sfery ekologicznej (operacyjnej) od sfery ekonomicznej (finansową) działalności przedsiębiorstwa przedstawia poniższa tabela. Ich wzajemne wsparcie prowadzi do właściwej realizacji działań, a przez to do osiągnięcia pożądanych wyników finansowych.
| Przyczyna ekologiczna (operacyjna) | Skutek ekonomiczny (finansowy) |
|---|---|
| Zoptymalizowanie ilości wykorzystywanych surowców | Oddalenie możliwości wystąpienia barier ekologicznych i trudności z pozyskaniem rzadkich zasobów |
| Większa dbałość o jakość wykorzystywanych surowców | Obniżenie kosztów produkcji oraz usług gwarancyjnych |
| Mniejsza emisja zanieczyszczeń do środowiska naturalnego | Obniżka kosztów poprzez niwelowanie udziału opłat ekologicznych |
| Gospodarniejsze wykorzystanie zasobów przyrody | Wzrost efektywności ekonomicznej oraz obniżka kosztów |
| Wpasowanie się w eco-trendy klientów | Zwiększenie przychodów ze sprzedaży |
| Zbudowanie ekologicznego wizerunku firmy | Umocnienie pozycji na rynku, większa konkurencyjność, zmniejszenie kosztów sprzedaży |
Źródło: P. Musiałowska i in. 2017 s. 209.
Bibliografia
- Balicka A. (2015). Controlling ekologiczny w przedsiębiorstwie Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 399, s. 13-21
- Brzozowski T. (2007). Kierunki doskonalenia systemu zarządzania środowiskowego Prace naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 1185, s. 41-47
- Musiałowska P., Stańsko P., Świstak P., Janas N. (2017). Controlling ekologiczny w przedsiębiorstwie produkcyjnym Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji, nr 7, s. 202-212
- Nesterak J. (2016). Controlling zarządczy. Projektowanie i wdrażanie, Wolters Kluwer, Warszawa
- Niemiec W., Pacana A., Jurgilewicz O., Jurgilewicz M. (2013). Aspekty zarządzania środowiskiem w praktyce inżynierskiej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów.
- Nowak E. (red.) (2011). Controlling w działalności przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Autor: Lidia Ryczek
