Efektywność
| Efektywność |
|---|
| Polecane artykuły |
Efektywność to rezultat podjętych działań, opisany relacją uzyskanych efektów do poniesionych nakładów. Oznacza najlepsze efekty produkcji, dystrybucji, sprzedaży czy promocji, uzyskane po najniższych kosztach.
Efektywność jest przedmiotem wielu dyskusji i analiz. Dotyczy m.in. gospodarki, przedsiębiorstwa, procesu, finansów, kierowania, inwestycji czy motywacji.
Efektywność warunkuje funkcjonowanie organizacji i determinuje jej rozwój. Jest ważnym narzędziem pomiaru skuteczności zarządzania. Obejmuje zjawiska wewnątrz i na zewnątrz organizacji. Ukazuje szybkość reakcji na wyzwania, które płyną z rynku, a także oczekiwania jego uczestników. Jest sprawdzonym narzędziem budowania przewagi konkurencyjnej.[1]
Efektywność to również miara skuteczności i sprawności, rozumiana jako miara tego, w jakim stopniu osiąga się wyznaczone cele.
Przedsiębiorstwo jest uważane za efektywne, gdy w pełni wykorzystuje posiadane przez siebie zasoby do wytwarzania produktów, na które występuje zapotrzebowanie na rynku, przy czym nie gromadzi zbędnych zapasów.
Kategorie efektywności
W naukach ekonomicznych efektywność rozpatrywana jest w dwóch kategoriach: ekonomicznej i organizacyjnej.
W ramach teorii ekonomii wyróżnia się efektywność ekonomiczną, która dąży do największej wydajności, bądź oszczędności środków. Dotyczy ona osiągania określonych wyników przy możliwie najniższych nakładach (kosztach), jak również uzyskiwania możliwie jak najwyższego wyniku z określonej ilości nakładów.
W teorii zarządzania dominuje pojęcie efektywności organizacyjnej, nazywanej również efektywnością funkcjonowania systemu, przez którą rozumie się zdolność przedsiębiorstwa do bieżącego i strategicznego przystosowania się do zmian w otoczeniu oraz produktywnego wykorzystania posiadanych zasobów dla realizacji zaplanowanych celów.[2]
Pomiar efektywności
Pomiaru efektywności dokonuje się wykorzystując wskaźniki cząstkowe charakteryzujące efektywność poszczególnych czynników produkcji, np. wydajność pracy czy produktywność kapitału, oraz wskaźniki syntetyczne efektywności działalności całego przedsiębiorstwa, np. wskaźnik rentowności kapitału, majątku, sprzedaży.
Efektywność można identyfikować w ujęciu ex post i ex ante. Obliczając efektywność ex ante szacuje się przewidywane efekty przy zaangażowaniu określonych środków, czasu, natomiast efektywność ex post określa się rezultaty konkretnych działań.
Efektywność wyrażamy liczbowo poprzez następujące relacje:[3]
,
,
gdzie:
- E - efekt (wynik) działania przedsiębiorstwa
- N - nakłady poniesione na działalność przedsiębiorstwa
Wskaźniki te łączą w sobie informacje o nakładach i efektach. Zatem efektywność jest przedstawiana jako:
- różnica pomiędzy efektami i nakładami – określana jako korzystność, gdzie pożądany wynik powinien być większy od zera, co oznacza przewagę uzyskanych efektów nad poniesionymi nakładami
- relacja nakładów do efektów – określana jako ekonomiczność, gdzie pożądany wynik jest mniejszy niż jeden, co oznacza, że poniesione nakłady są mniejsze od uzyskanych efektów
- relacja różnicy efektów i nakładów do nakładów – określana jako stopa zwrotu z inwestycji (ROI - return of investment), gdzie wynik wyrażany jest w procentach
Przypisy
Bibliografia
- Adamczyk J. (1995). Efektywność przedsiębiorstw sprywatyzowanych, AE Kraków, s. 33-36
- Brajer – Marczak R. (2012). Efektywność organizacji z perspektywy modelu dojrzałości procesowej, Zarządzanie i Finanse, s. 513 - 523
- Filar E. (1996). Biznes plan, POLTEXT, Warszawa
- Rutkowska A. (2013). Teoretyczne aspekty efektywności – pojęcie i metody pomiaru, Zarządzanie i Finanse, s. 439-453
- Stoner J. (1994). Kierowanie, PWE, Warszawa, s. 29-30
- Ziębicki B. (2013). Efektywność w naukach ekonomicznych, Biuletyn Ekonomii Społecznej, nr 2, s. 20-24
Autor: Piotr Jedliński, Karolina Kruszczak
