Miernik
Miernik jest to kategoria ekonomiczna i logistyczna. Odzwierciedla on fakty i zdarzenia z zakresu gospodarowania w przedsiębiorstwie i w jego otoczeniu. Mierniki zazwyczaj służą jako podstawa w procesie podejmowania decyzji. Firmy dzięki miernikom otrzymują odpowiednie zbiory informacji i odpowiedzi, których potrzebują dla zwiększania swej konkurencyjności na rynku. Miernik wyrażony jest w odpowiednich jednostkach miary. Mierniki stosowane są gdy mamy do czynienia z miarami naturalnymi, techniczno-ekonomicznymi lub wartościowymi, które służą do pomiaru zjawisk i zdarzeń ilościowych oraz liczbami mianowanymi, odnoszącymi się do jakiejś mianowanej podstawy odniesienia i służącymi do oceny zjawisk ilościowych. W sektorze informacyjnym istnieją następujące mierniki: liczba pracujących (zatrudnionych, czynnych zawodowo); wielkość PKB lub PNB; dynamika zmian PKB (PNB) i zatrudnienia; wielkość PKB per capita.
Mierniki ekonomiczne są często nazywane narzędziami. W książkach ekonomicznych miernik jest najczęściej używany jako nośnik:
- zasobów i wyników ekonomicznych
- wzorów algebraicznych do obliczania wskaźników
- są wzorami do obliczania wskaźników
TL;DR
Mierniki to narzędzia ekonomiczne i logistyczne, które służą do podejmowania decyzji w przedsiębiorstwach. Istnieją różne rodzaje mierników, takie jak mierniki naturalne, umowne, wartościowe, skuteczności, efektywności, księgowe i pracy. Mierniki te pomagają analizować różne aspekty działalności firm, takie jak produkcja, wydatki, skuteczność, efektywność pracy, rentowność i wypłacalność. Wymagania dotyczące mierników obejmują m.in. precyzję, kontrolowalność i odporność na manipulacje. Istnieją również pewne problemy związane z tradycyjnymi miernikami, takie jak brak strategicznego charakteru, skłonność do suboptymalizacji i krótkowzroczność.
Rodzaje mierników
Miernik naturalny wyrażony jest w jednostkach fizycznych np. kilogramach, metrach kwadratowych, metrach, metrach sześciennych, tonach, hektolitrach, kilowatogodzinach, sztukach. Uważany jest za miernik podstawowy i obiektywny (F. Bławat 2011, s. 79-80)
Miernik umowny służy do przeliczania produkcji różnorodnej (F. Bławat 2011, s. 79-80)
Miernik wartościowy nawiązuje do wydatków konsumpcyjnych. Wyraża wielkość konsumpcji w jednostkach pieniężnych. Jest on bardzo przydatny do ujęć spożycia w makroskali, ponieważ daje możliwość sprowadzenia produktów do wspólnego mianownika, jakim jest pieniądz.
Miernik skuteczności to odpowiednie wyrażenie bądź wielkość, wraz z wartością, będący funkcją skuteczności. Miernikiem skuteczności może być zarówno wskaźnik obliczany w odpowiedni sposób, którego określone wartości wskazują na skuteczność, względnie odpowiednia wartość parametru, której zmianom towarzyszą zmiany skuteczności. Miernik ten może wyrażać stosunek liczby zarejestrowanych wad do liczby wyrobów wytworzonych lub zrealizowanych działań. Bardzo często miernik ten nazywany jest praktyce jako wadliwość. (P.Miller 2011 s. 91-94)
Miernik efektywności pozwala kwantyfikować efektywność procesu pomnażania wartości przedsiębiorstwa. Mierniki efektywności mogą występować w postaci mierników:
- bezwzględnych (absolutnych) tzw. mierników wartości, które umożliwiają pomiar wielkości wartości która została wytworzona przez przedsiębiorstwo w pojedynczym okresie lub w ciągu kilku kolejnych okresów. Bezwzględne mierniki efektywności stanowią podstawę rynkowego pomiaru efektywności przedsiębiorstwa. Należą do nich miernik EVA, EVC, VCI. EVA jest to miernik bezwzględny, ukazuje on proces tworzenia wartości z całego kapitału oraz ukazuje redystrybuowanie na rzecz właścicieli, wierzycieli oraz na rzecz państwa. EVC, w odróżnieniu od EVA, rozpatruje proces tworzenia wartości poprzez kapitał własny. VCI daje on możliwość prowadzenia oceny intensywności kreowania warości
- względnych (relatywnych) tzw. mierników zwrotu, te zaś służą do pomiaru efektywności przedsiębiorstwa jednak nie tylko przez pryzmat wytworzonych wartości lecz również przez ich odniesienie do wartości zaangażowanego kapitału dla uzyskania określonych efektów bezwzględnych (A. Jaki 2013, s. 135-138)
Miernik księgowy miernik efektywności, który wykorzystuje zysk w różnych postaciach jako nadwyżki księgowe z działalności.
Miernik pracy dostarcza on informacje o wynikach działalności konkretnych podmiotów gospodarczych zarówno menadżerom jak i właścicielom. Stanowi istotne sygnały dla otoczenia przedmiotu oraz przede wszystkim dla rynkowych partnerów i potencjalnych inwestorów. Informuje on o sytuacji przedsiębiorstwa oraz o planowanych zmianach. Na jego podstawie otoczenie prognozuje szanse i zagrożenia współpracy z danym przedsiębiorstwem (K. Stępień 2012, s. 382)
Rentowność i wypłacalność Pośród wielu mierników wykorzystywanych do realizacji celów przedsiębiorstwa, których nadrzędnymi celami są maksymalizacja bogactwa właścicieli i zapewnienie istnienia przedsiębiorstwa, można wyróżnić dwa kluczowe mierniki: rentowność i wypłacalność. Rentowność oznacza relację (proporcję) między wynikiem finansowym a innymi podstawami obliczeniowymi, jest to wielkość względna. Jest takim miernikiem, który informuje czy dla osiągnięcia odpowiedniej wielkości zysku opłaca się angażować własny kapitał w przedsiębiorstwo czy lepiej byłoby wykorzystać go w inny sposób np. ulokować w banku w oczekiwaniu na odsetki. Wypłacalność jest to zdolność przedsiębiorstwa do regulowania ogółu zobowiązań. (K. Stępień 2012, s. 382-386)
Wymagania
Od miernika wymaga się aby:
- wiązał potrzeby i pragnienia konsumentów z celami organizacji,
- opierał się na dobrze zdefiniowanych pojęciach i był bardzo precyzyjny
- można było go skontrolować, nie można utracić go z pola widzenia
- nie był łatwy do zmanipulowania
- jego adresat był jasno sprecyzowany (J. Stobiecka 2010, s. 9)
Podstawowe problemy
Podstawowymi problemami związanymi z tradycyjnymi miernikami działania są:
- ich charakter, który nie jest strategiczny,
- namawiają one do lokalnej sub-optymalizacji
- są niejasne jeśli chodzi o krótko - i długoterminowe rezultaty
- trudno podejmować decyzje na ich podstawie
- są krótkowzroczne z punktu widzenia finansów
- nie są elastyczne i mają ograniczone możliwości stosowania
Bibliografia
- Bitkowska A. (2015), Rola mierników efektywności procesów w perspektywie zarządzania wiedzą, Przegląd Organizacji, nr 8
- Bławat F. (2011), Podstawy analizy ekonomicznej, CeDeWu, Warszawa
- Jaki A. (2013), Pomiar i ocena efektywności kreowania wartości w przedsiębiorstwie, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, nr.760
- Miller P. (2011), Systemowe zarządzanie jakością: koncepcja systemu, ocena systemu, wspomaganie decyzji, Difin, Warszawa
- Stępień K. (2012), Kluczowe mierniki wyników działalności przedsiębiorstw. Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 690
- Stobiecka J. (2010), Modele pomiaru jakości marketingowej produktów, Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Seria Specjalna, Monografie, nr 194
- Szymonik A. (2011), Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw, Difin, Warszawa
Autor: Nadia Królikowska
