Organizacja: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Organizacja''' jest to interdyscyplinarne pojęcie związane z takimi obszarami jak zarządzanie, [[socjologia]], psychologia. | |||
'''Organizacja''' | |||
"jest ustrukturalizowanym, czyli uporządkowanym w pewien sposób systemem (całością) złożonym z czterech podstawowych elementów (podsystemów): | "jest ustrukturalizowanym, czyli uporządkowanym w pewien sposób systemem (całością) złożonym z czterech podstawowych elementów (podsystemów): | ||
* [[Cel]]ów realizowanych przez organizację i wynikających stąd konkretnych zadań | |||
# Ludzi wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami i wzorcami zachowania | # Ludzi wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami i wzorcami zachowania | ||
* [[wyposażenie|Wyposażenia]] materialno-technicznego i [[technologia|technologicznego]] oraz określonych zasad posługiwania się nim | |||
# Formalnej struktury, czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, [[władza|władzy]] i związanej z nią odpowiedzialności oraz [[informacja|informacji]] | # Formalnej struktury, czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, [[władza|władzy]] i związanej z nią odpowiedzialności oraz [[informacja|informacji]]" <ref>Leavitt H. J. (1999). ''Applied Organizational Change in Industry'', w: Handbook of Organization, G. March (red.), Chicago 1965, s. 160, cyt. za: Cz. Sikorski, ''Zachowania ludzi w organizacji'', Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 17-18</ref> | ||
==TL;DR== | |||
Organizacja to ustrukturalizowany system składający się z celów, ludzi, wyposażenia i formalnej struktury. Istnieje wiele definicji organizacji, które uwzględniają różne aspekty. Cechy charakterystyczne organizacji to zaplanowane działanie, sformalizowana struktura, podział pracy i ośrodki władzy. Istnieją trzy typy organizacji: formalne, nieformalne i totalne. Więzi organizacyjne obejmują służbowe, funkcjonalne, kooperacyjne i informacyjne. Efekt organizacyjny to nadwyżka korzyści wynikająca z organizowanej współpracy. Cele organizacji to misja, cele strategiczne, cele taktyczne i cele operacyjne. | |||
==Definicje w różnych ujęciach== | ==Definicje w różnych ujęciach== | ||
* ujęcie atrybutowe - jest szczególnym rodzajem stosunków części względem siebie i do złożonej z nich całości, w których części współprzyczyniają się do powodzenia całości, a całość sprzyja powodzeniu części (M. Gitling 2013, s. 14) | |||
* ujęcie atrybutowe - jest szczególnym rodzajem stosunków części względem siebie i do złożonej z nich całości, w których części współprzyczyniają się do powodzenia całości, a całość sprzyja powodzeniu części | |||
* ujęcie rzeczowe - oznacza wyodrębnioną, zorganizowaną całość, która jest złożona z rzeczy i zdarzeń. Charakteryzuje się m.in. celowością, złożonością oraz odrębnością celów i struktury w stosunku do otoczenia, ale jednocześnie powiązaniem przez nie z tymże otoczeniem. | * ujęcie rzeczowe - oznacza wyodrębnioną, zorganizowaną całość, która jest złożona z rzeczy i zdarzeń. Charakteryzuje się m.in. celowością, złożonością oraz odrębnością celów i struktury w stosunku do otoczenia, ale jednocześnie powiązaniem przez nie z tymże otoczeniem. | ||
* ujęcie czynnościowe - organizacja zwraca szczególną uwagę na działanie. Działanie to ma na celu odnalezienie czynników, które mogą sprawić przyczynienie się części do sukcesu całości. | * ujęcie czynnościowe - organizacja zwraca szczególną uwagę na [[działanie]]. Działanie to ma na celu odnalezienie czynników, które mogą sprawić [[efekt organizacyjny|przyczynienie się części do sukcesu całości]]. | ||
* ujęcie podmiotowe - organizacja jest tutaj systemem zamkniętym, gdzie człowiek jest głównym podmiotem zainteresowania. Jest zorientowana w głównej mierze na doskonalenie wewnątrzorganizacyjnych relacji między częściami a całością. | * ujęcie podmiotowe - organizacja jest tutaj systemem zamkniętym, gdzie człowiek jest głównym podmiotem zainteresowania. Jest zorientowana w głównej mierze na doskonalenie wewnątrzorganizacyjnych relacji między częściami a całością. | ||
<google>n</google> | |||
==Cechy charakterystyczne organizacji<ref>Szacka B. (2003). ''Wprowadzenie do socjologii'', Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 205-206</ref>== | ==Cechy charakterystyczne organizacji<ref>Szacka B. (2003). ''Wprowadzenie do socjologii'', Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 205-206</ref>== | ||
| Linia 35: | Linia 23: | ||
* przejrzysty [[podział pracy]], | * przejrzysty [[podział pracy]], | ||
* wyraźnie wyodrębnione ośrodki władzy ([[zależności organizacyjne]]), | * wyraźnie wyodrębnione ośrodki władzy ([[zależności organizacyjne]]), | ||
* istnieje wymiana personelu ([[fluktuacja]] nie wpływa na zmianę charakteru organizacji), | * istnieje [[wymiana]] personelu ([[fluktuacja]] nie wpływa na zmianę charakteru organizacji), | ||
* dominują stosunki rzeczowe (pełnione role, a nie osoby). | * dominują stosunki rzeczowe (pełnione role, a nie osoby). | ||
Socjologiczne ujęcie organizacji zostało zapoczątkowane przez [[Max Weber|Maksa Webera]]. | Socjologiczne ujęcie organizacji zostało zapoczątkowane przez [[Max Weber|Maksa Webera]]. | ||
==Typy organizacji== | ==Typy organizacji== | ||
#'''Organizacje formalne''' <ref>Kostera M.(2003). ''Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s 76-85</ref>: | # '''Organizacje formalne''' <ref>Kostera M.(2003). ''[[Antropologia]] organizacji. [[Metodologia badań]] terenowych'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s 76-85</ref>: | ||
::*Sektora prywatnego | ::*Sektora prywatnego - [[przedsiębiorstwo|przedsiębiorstwa]], które funkcjonują na rynku zorganizowanym oraz hierarchicznym, nastawione na osiągnięcie maksymalnego zysku | ||
::*Sektora publicznego | ::*Sektora publicznego - wszelkie organizacje (np. urzędy, władze miast) działające na dynamicznym, nowatorskim, choć często zbiurokratyzowanym [[rynek|rynku]] cechującym się także swobodą relacji i [[konkurencja|konkurencją]] | ||
::*Sektora pozarządowego | ::*Sektora pozarządowego - organizacje społeczne (np. [[spółdzielnia|spółdzielnie]] [[konsument]]ów czy [[producent]]ów), [[organizacja non-profit|non-profit]], [[fundacja|fundacje]], organizacje pozarządowe, ogółem [[stowarzyszenie|stowarzyszenia]] pomagające potrzebującym, nie zorientowane na [[zysk]], mające [[misja i wizja|misję]] pomocowo - polityczną, społeczną, kulturową, środowiskową itp. W swoich szeregach zrzeszają pracowników oraz wolontariuszy, nie podlegając zewnętrznej kontroli. | ||
#'''Organizacje nieformalne'''<ref>Tamże, s. 89</ref>: | # '''Organizacje nieformalne'''<ref>Tamże, s. 89</ref>: | ||
::*powstają w wyniku często spontanicznego zrzeszenia się ludzi w zespół/grupę/stowarzyszenie, w celu wzajemnej współpracy i komunikowania się. Są one mniej lub bardziej trwałe czy legalne. | ::*powstają w wyniku często spontanicznego zrzeszenia się ludzi w [[zespół]]/grupę/stowarzyszenie, w celu wzajemnej współpracy i komunikowania się. Są one mniej lub bardziej trwałe czy legalne. | ||
#'''Organizacje totalne''' <ref>Tamże, s. 91.</ref>: | # '''Organizacje totalne''' <ref>Tamże, s. 91.</ref>: | ||
::*mogą funkcjonować w dowolnym sektorze oraz mieć różne cele. Ich istota polega na odgrodzeniu uczestników fizycznie (poprzez ogrodzenia, siły porządkowe, poważne sankcje itd.), ograniczając ich życie tylko do tej określonej organizacji. | ::*mogą funkcjonować w dowolnym sektorze oraz mieć różne [[cele]]. Ich istota polega na odgrodzeniu uczestników fizycznie (poprzez ogrodzenia, siły porządkowe, poważne sankcje itd.), ograniczając ich życie tylko do tej określonej organizacji. | ||
::*do nich zalicza się np. więzienia, obozy jenieckie w czasie wolny, obozy koncentracyjne, okręty wojenne, szpitale, szkoły z internatem itd. | ::*do nich zalicza się np. więzienia, obozy jenieckie w czasie wolny, obozy koncentracyjne, okręty wojenne, szpitale, szkoły z internatem itd. | ||
==Więzi organizacyjne<ref>Sikorski Cz. (1999). ''Zachowania ludzi w organizacji'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 48-49</ref>== | ==Więzi organizacyjne<ref>Sikorski Cz. (1999). ''Zachowania ludzi w organizacji'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 48-49</ref>== | ||
* służbowe (hierarchiczne) | * służbowe (hierarchiczne) - między [[stanowisko pracy|stanowiskami pracy]] i komórkami organizacyjnymi w związku z uprawnieniami decyzyjnymi. Wynikają z nierównego podziału władzy. | ||
* funkcjonalne | * funkcjonalne - stosunki między stanowiskiem pracy lub komórką organizacyjną a przedmiotem ich działalności. Ogólnie to różnice związane ze zróżnicowaniem [[kompetencje|kompetencji]] zawodowych ([[wiedza]], [[umiejętności]]). | ||
* kooperacyjne (specjalizacyjne, techniczne) | * kooperacyjne (specjalizacyjne, techniczne) - między stanowiskami pracy i komórkami organizacyjnymi w związku z podziałem pracy. Podział celów pomiędzy różne komórki organizacyjne i dodatkowo różne stanowiska pracy powoduje to, że wykonanie zadania w jednej części organizacji zależy od wykonania zadań w innych jej częściach. | ||
* informacyjne | * informacyjne - między nadawcami i odbiorcami informacji w procesie [[komunikacja|komunikacyjnym]]. | ||
==Efekt organizacyjny== | ==Efekt organizacyjny== | ||
| Linia 63: | Linia 49: | ||
==Cele w organizacji== | ==Cele w organizacji== | ||
* misja - specyficzny cel określający powołanie i rolę organizacji. | * [[misja]] - specyficzny cel określający [[powołanie]] i rolę organizacji. | ||
* [[cele strategiczne|cel strategiczny]] - występuje jako składnik strategii organizacji, ustalany jest na najwyższym szczeblu organizacyjnym. | * [[cele strategiczne|cel strategiczny]] - występuje jako składnik strategii organizacji, ustalany jest na najwyższym szczeblu organizacyjnym. | ||
* cel taktyczny - skupia się na metodzie przygotowania działań do osiągnięcia celów strategicznych, ustalany jest na średnim szczeblu organizacyjnym. | * cel taktyczny - skupia się na metodzie przygotowania działań do osiągnięcia celów strategicznych, ustalany jest na średnim szczeblu organizacyjnym. | ||
* cele operacyjne - ustalane na najniższym szczeblu organizacyjnym. | * [[cele operacyjne]] - ustalane na najniższym szczeblu organizacyjnym. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Interesariusze]]}} — {{i5link|a=[[Grupa robocza]]}} — {{i5link|a=[[Zależności funkcjonalne]]}} — {{i5link|a=[[Biurokracja]]}} — {{i5link|a=[[Teoria zarządzania]]}} — {{i5link|a=[[Cele organizacji]]}} — {{i5link|a=[[Schemat organizacyjny]]}} — {{i5link|a=[[Samoorganizacja]]}} — {{i5link|a=[[Władza]]}} }} | |||
==Przypisy== | |||
<references /> | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
* Gitling M. (2013) | <noautolinks> | ||
* Kostera M.(2003) | * Gitling M. (2013), ''Człowiek w organizacji. Ludzie-struktury-organizacje'', Difin, Warszawa | ||
* | * Kostera M. (2003), ''Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | ||
* Sikorski | * Sikorski C. (1999), ''Zachowania ludzi w organizacji'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | ||
* Stabryła A. (red.) (2012) | * Sikorski C. (1999), ''Zachowania ludzi w organizacji'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | ||
* Szacka B. (2003) | * Stabryła A. (red.) (2012), ''Podstawy organizacji i zarządzania. Podejście i koncepcje badawcze'', Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków | ||
* Zieleniewski J.(1969) | * Szacka B. (2003), ''Wprowadzenie do socjologii'', Oficyna Naukowa, Warszawa | ||
* Zieleniewski J. (1969), ''Organizacja i zarządzanie'', Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa | |||
</noautolinks> | |||
< | |||
[[en:Types of organisation]] | [[en:Types of organisation]] | ||
{{a|Monika Bizub, Sławomir Wawak, Renata Suska}} | {{a|Monika Bizub, Sławomir Wawak, Renata Suska}} | ||
[[Kategoria:Struktura organizacyjna]] | |||
{{#metamaster:description|Organizacja - interdyscyplinarne pojęcie z zakresu zarządzania, socjologii i psychologii. To ustrukturalizowany system składający się z celów, ludzi, wyposażenia i struktury.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 22:40, 7 gru 2023
Organizacja jest to interdyscyplinarne pojęcie związane z takimi obszarami jak zarządzanie, socjologia, psychologia.
"jest ustrukturalizowanym, czyli uporządkowanym w pewien sposób systemem (całością) złożonym z czterech podstawowych elementów (podsystemów):
- Celów realizowanych przez organizację i wynikających stąd konkretnych zadań
- Ludzi wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami i wzorcami zachowania
- Wyposażenia materialno-technicznego i technologicznego oraz określonych zasad posługiwania się nim
- Formalnej struktury, czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, władzy i związanej z nią odpowiedzialności oraz informacji" [1]
TL;DR
Organizacja to ustrukturalizowany system składający się z celów, ludzi, wyposażenia i formalnej struktury. Istnieje wiele definicji organizacji, które uwzględniają różne aspekty. Cechy charakterystyczne organizacji to zaplanowane działanie, sformalizowana struktura, podział pracy i ośrodki władzy. Istnieją trzy typy organizacji: formalne, nieformalne i totalne. Więzi organizacyjne obejmują służbowe, funkcjonalne, kooperacyjne i informacyjne. Efekt organizacyjny to nadwyżka korzyści wynikająca z organizowanej współpracy. Cele organizacji to misja, cele strategiczne, cele taktyczne i cele operacyjne.
Definicje w różnych ujęciach
- ujęcie atrybutowe - jest szczególnym rodzajem stosunków części względem siebie i do złożonej z nich całości, w których części współprzyczyniają się do powodzenia całości, a całość sprzyja powodzeniu części (M. Gitling 2013, s. 14)
- ujęcie rzeczowe - oznacza wyodrębnioną, zorganizowaną całość, która jest złożona z rzeczy i zdarzeń. Charakteryzuje się m.in. celowością, złożonością oraz odrębnością celów i struktury w stosunku do otoczenia, ale jednocześnie powiązaniem przez nie z tymże otoczeniem.
- ujęcie czynnościowe - organizacja zwraca szczególną uwagę na działanie. Działanie to ma na celu odnalezienie czynników, które mogą sprawić przyczynienie się części do sukcesu całości.
- ujęcie podmiotowe - organizacja jest tutaj systemem zamkniętym, gdzie człowiek jest głównym podmiotem zainteresowania. Jest zorientowana w głównej mierze na doskonalenie wewnątrzorganizacyjnych relacji między częściami a całością.
Cechy charakterystyczne organizacji[2]
- powoływanie w sposób zaplanowany do realizacji określonych celów, zgodnie z przepisami lub procedurami,
- sformalizowana struktura organizacyjna,
- przejrzysty podział pracy,
- wyraźnie wyodrębnione ośrodki władzy (zależności organizacyjne),
- istnieje wymiana personelu (fluktuacja nie wpływa na zmianę charakteru organizacji),
- dominują stosunki rzeczowe (pełnione role, a nie osoby).
Socjologiczne ujęcie organizacji zostało zapoczątkowane przez Maksa Webera.
Typy organizacji
- Organizacje formalne [3]:
- Sektora prywatnego - przedsiębiorstwa, które funkcjonują na rynku zorganizowanym oraz hierarchicznym, nastawione na osiągnięcie maksymalnego zysku
- Sektora publicznego - wszelkie organizacje (np. urzędy, władze miast) działające na dynamicznym, nowatorskim, choć często zbiurokratyzowanym rynku cechującym się także swobodą relacji i konkurencją
- Sektora pozarządowego - organizacje społeczne (np. spółdzielnie konsumentów czy producentów), non-profit, fundacje, organizacje pozarządowe, ogółem stowarzyszenia pomagające potrzebującym, nie zorientowane na zysk, mające misję pomocowo - polityczną, społeczną, kulturową, środowiskową itp. W swoich szeregach zrzeszają pracowników oraz wolontariuszy, nie podlegając zewnętrznej kontroli.
- Organizacje nieformalne[4]:
- powstają w wyniku często spontanicznego zrzeszenia się ludzi w zespół/grupę/stowarzyszenie, w celu wzajemnej współpracy i komunikowania się. Są one mniej lub bardziej trwałe czy legalne.
- Organizacje totalne [5]:
- mogą funkcjonować w dowolnym sektorze oraz mieć różne cele. Ich istota polega na odgrodzeniu uczestników fizycznie (poprzez ogrodzenia, siły porządkowe, poważne sankcje itd.), ograniczając ich życie tylko do tej określonej organizacji.
- do nich zalicza się np. więzienia, obozy jenieckie w czasie wolny, obozy koncentracyjne, okręty wojenne, szpitale, szkoły z internatem itd.
Więzi organizacyjne[6]
- służbowe (hierarchiczne) - między stanowiskami pracy i komórkami organizacyjnymi w związku z uprawnieniami decyzyjnymi. Wynikają z nierównego podziału władzy.
- funkcjonalne - stosunki między stanowiskiem pracy lub komórką organizacyjną a przedmiotem ich działalności. Ogólnie to różnice związane ze zróżnicowaniem kompetencji zawodowych (wiedza, umiejętności).
- kooperacyjne (specjalizacyjne, techniczne) - między stanowiskami pracy i komórkami organizacyjnymi w związku z podziałem pracy. Podział celów pomiędzy różne komórki organizacyjne i dodatkowo różne stanowiska pracy powoduje to, że wykonanie zadania w jednej części organizacji zależy od wykonania zadań w innych jej częściach.
- informacyjne - między nadawcami i odbiorcami informacji w procesie komunikacyjnym.
Efekt organizacyjny
Jest to mierzona w jednostkach cenności przeciętna nadwyżka korzyści, przypadająca na członka zespołu (organizacji), jeżeli współdziała on z innymi ludźmi w sposób zorganizowany w ramach instytucji - w porównaniu z korzyścią jaką mógłby osiągnąć działając w pojedynkę.
Cele w organizacji
- misja - specyficzny cel określający powołanie i rolę organizacji.
- cel strategiczny - występuje jako składnik strategii organizacji, ustalany jest na najwyższym szczeblu organizacyjnym.
- cel taktyczny - skupia się na metodzie przygotowania działań do osiągnięcia celów strategicznych, ustalany jest na średnim szczeblu organizacyjnym.
- cele operacyjne - ustalane na najniższym szczeblu organizacyjnym.
| Organizacja — artykuły polecane |
| Interesariusze — Grupa robocza — Zależności funkcjonalne — Biurokracja — Teoria zarządzania — Cele organizacji — Schemat organizacyjny — Samoorganizacja — Władza |
Przypisy
- ↑ Leavitt H. J. (1999). Applied Organizational Change in Industry, w: Handbook of Organization, G. March (red.), Chicago 1965, s. 160, cyt. za: Cz. Sikorski, Zachowania ludzi w organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 17-18
- ↑ Szacka B. (2003). Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 205-206
- ↑ Kostera M.(2003). Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s 76-85
- ↑ Tamże, s. 89
- ↑ Tamże, s. 91.
- ↑ Sikorski Cz. (1999). Zachowania ludzi w organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 48-49
Bibliografia
- Gitling M. (2013), Człowiek w organizacji. Ludzie-struktury-organizacje, Difin, Warszawa
- Kostera M. (2003), Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Sikorski C. (1999), Zachowania ludzi w organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Sikorski C. (1999), Zachowania ludzi w organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Stabryła A. (red.) (2012), Podstawy organizacji i zarządzania. Podejście i koncepcje badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
- Szacka B. (2003), Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa
- Zieleniewski J. (1969), Organizacja i zarządzanie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
Autor: Monika Bizub, Sławomir Wawak, Renata Suska
