Prawo malejących przychodów

Prawo malejących przychodów polega na tym, iż w miarę dodawania dodatkowych porcji jakiegoś czynnika, przy utrzymywaniu innych czynników bez zmian, będziemy uzyskiwać coraz mniej dodatkowego produktu. Inaczej formułując te prawo, krańcowy produkt każdej jednostki czynnika zmniejsza się w miarę wzrostu ilości tego czynnika przy wszystkich innych czynnikach bez zmian. Prawo malejących przychodów działa wtedy kiedy wszystkie czynniki produkcji są stałe, a jeden z nich jest zmienny w czasie. Czynnikami produkcji albo inaczej nakładami nazywamy taką usługę albo dane dobro, które jest wykorzystywane w procesie produkcyjnym. Należą do nich np.:

• kapitał pieniężny,
• praca wykonywana przez pracowników (robocizna),
• energia,
• maszyny w zakładzie produkcyjnym
• surowce [Rachwalska M., 2012, s. 7-10]

Więc do czynników produkcji należy wszystko, począwszy od płacy pracowników aż po wydatki na zakup materiałów. Warunkiem działania prawa malejących przychodów jest również technologia. Prawo działa przy założeniu, że technologia się nie zmienia. Dlatego jest wykorzystywane jedynie w krótkim okresie, ponieważ w długim okresie wszystkie czynniki produkcji są zmienne[Włudyka T., 2012, s. 74-75]

Przykład hipotetyczny

Działanie prawa malejących przychodów można zaobserwować w hipotetycznym przemyśle filmowym. Poczynając od zerowej produkcji i zerowego zatrudnienia, pierwszy zatrudniony pracownik spowoduje wzrost produkcji o 12 jednostek na tydzień. Następna zatrudniona osoba spowoduje wzrost produkcji o 11 jednostki, co łącznie daje ilość 23 jednostki. Trzecia osoba spowoduje przyrost produkcji o 10 jednostek a dalsze zwiększanie zatrudnienia przynosi mniejsze przyrosty produkcji. Dlaczego nowo zatrudniane osoby powodowały mniejszy przyrost produkcji? Rozwiązanie jest dość banalne, jakby się nie zdawało. Pierwszy zatrudniony ma do swej dyspozycji całe zaplecze studyjne, zasób kamer itd, natomiast zatrudnienie dodatkowych pracowników powoduje zwiększenie ilości sprzętu i urządzeń na jednego zatrudnionego. W rezultacie średnia wielkość produkcji zmniejsza się, przyjmując w opisanym przykładzie następujące wartości 12 przy jednym zatrudnionym, 11,5 przy 2 pracownikach i 11 przy 3 etatach. To samo zjawisko występuje przy produkcji posiłków.

Wnioski

Z powyższego tekstu wynika, że każdy następny zatrudniony pracownik w mniejszym stopniu powoduje wzrost produkcji niż robił to jego poprzednik. Kiedy zatrudnienie wzrasta, zmniejsza się ilość urządzeń i sprzętu, które przypadają na jednego pracownika, a ponadto występują sytuacje gdy pracownicy zaczynają sobie przeszkadzać [Zieliński M., 2010]. Wynikiem tego jest spadek produkcji na jednego zatrudnionego w miarę wzrostu zatrudnienia. Zależność ta zobrazowana jest na rysunku 1.

Rys. 1 Wykres zależności między liczbą pracowników a wielkością produkcji. [Źródło: Rachwalska M., 2012, s. 7-10]

Przykłady praktyczne

Prawo malejących przychodów ma praktyczne zastosowanie w życiu codziennym. Dobrym przykładem będzie dziedzina rolnictwa, kiedy produkcja rośnie szybko wraz z dodawaniem czynnika pracy - pola są dokładniej obsiane, kanały irygacyjne przepustowe a chwasty dokładnie usunięte z pola. Jednak w pewnym punkcie dodatkowa praca będzie dostarczała coraz mniej korzyści. Ile razy można okopać pole czy czyścić kanał irygacyjny? Produkcja rośnie w niewielkim stopniu w przeciwieństwie do przyrostu ilości ludzi w gospodarstwie rolniczym. Prawo to ma zastosowanie w biednych krajach Azji (Chiny, Indie), gdzie bardzo wiele osób przypada na jedno gospodarstwo rolnicze. Problemem nie jest zacofanie ludności czy brak reakcji na bodźce ekonomiczne, lecz przeludnienie gospodarstw.

Wpływ prawa malejących przychodów na decyzje gospodarcze

Lokalizacja produkcji a prawo malejących przychodów

W sektorze usług, prawo malejących przychodów ma istotny wpływ na decyzje dotyczące lokalizacji produkcji. Firmy usługowe często muszą dostosować swoje usługi do lokalnych preferencji, kultur i potrzeb klientów. Przykładem może być firma zajmująca się konsultingiem biznesowym, która musi uwzględnić specyfikę lokalnego rynku, a tym samym zmniejszyć swoje przychody w przypadku przeniesienia działalności do innego kraju. Prawo malejących przychodów wpływa na decyzje o otwarciu oddziałów w różnych lokalizacjach, z uwzględnieniem potencjalnych zmniejszeń zysków.

Również w sektorze inwestycji kapitałowych można zaobserwować wpływ prawa malejących przychodów na decyzje gospodarcze. Inwestorzy często podejmują decyzję o inwestowaniu w dany projekt lub branżę, biorąc pod uwagę prognozowane malejące przychody w przyszłości. W przypadku, gdy prognozy pokazują, że zyski będą stopniowo maleć, inwestorzy mogą zdecydować się na alternatywne inwestycje lub rozważyć inne rynki, na których potencjalne zyski będą większe.

W sektorze transportu również obowiązuje prawo malejących przychodów. Firmy transportowe często muszą uwzględnić czynniki takie jak rosnące koszty paliwa, konieczność modernizacji floty czy zmienne trendy w podróżowaniu. W przypadku, gdy prognozy pokazują, że koszty będą rosły, a przychody będą maleć, firmy mogą podjąć decyzję o zmianie strategii, takiej jak np. zmniejszenie liczby oferowanych tras lub inwestycja w bardziej ekologiczne rozwiązania transportowe.

Prawo malejących przychodów a inwestycje zagraniczne

Prawo malejących przychodów może mieć również wpływ na decyzje dotyczące inwestycji zagranicznych. Firmy, które rozważają inwestycje za granicą, muszą uwzględnić potencjalne zmniejszenie przychodów w wyniku różnic kulturowych, politycznych czy ekonomicznych między krajem macierzystym a krajem docelowym. Zmniejszenie przychodów może wynikać z trudności w dostosowaniu oferty do lokalnych preferencji i potrzeb klientów, a także z konkurencji ze strony miejscowych firm. Przed podjęciem decyzji o inwestycji zagranicznej, firmy muszą dokładnie zbadać potencjalne ryzyka związane z prawem malejących przychodów i uwzględnić je w swoich planach biznesowych.

Polityka gospodarcza a prawo malejących przychodów

Polityka gospodarcza państwa może mieć istotny wpływ na występowanie prawa malejących przychodów. Rządy często podejmują działania mające na celu zwiększenie konkurencyjności branż i sektorów gospodarki, co może prowadzić do zmniejszenia przychodów w niektórych sektorach. Przykładowo, wprowadzenie liberalizacji rynku może prowadzić do wzrostu konkurencji i tym samym obniżenia cen, co wpływa na przychody firm. Polityka gospodarcza musi więc uwzględniać potencjalne skutki prawa malejących przychodów i szukać równowagi między konkurencyjnością a stabilnością sektorów gospodarki.

Wpływ prawa malejących przychodów na relacje międzynarodowe

Prawo malejących przychodów ma również wpływ na relacje międzynarodowe. W przypadku, gdy jedno państwo wprowadza działania, które prowadzą do zmniejszenia przychodów firm zagranicznych działających na jego terenie, może to prowadzić do konfliktów handlowych i sporów między państwami. Przykładem mogą być taryfy celne, które zostały wprowadzone w celu zwiększenia konkurencyjności lokalnych producentów kosztem zagranicznych firm. Takie działania mogą prowadzić do napięć i negatywnie wpływać na relacje międzynarodowe.

Wyzwania i konsekwencje związane z prawem malejących przychodów

Nierówności społeczne a prawo malejących przychodów

Prawo malejących przychodów odnosi się do sytuacji, w której dochody jednostki lub przedsiębiorstwa maleją w wyniku różnych czynników. Wyzwania związane z tym zjawiskiem są szczególnie istotne z perspektywy nierówności społecznych.

Jednym z głównych skutków prawo malejących przychodów jest zwiększanie różnic w dochodach między grupami społecznymi. Osoby o niższych dochodach często są bardziej podatne na negatywne konsekwencje tego zjawiska, takie jak trudności w zapewnieniu sobie podstawowych potrzeb czy ograniczenia w dostępie do edukacji i opieki zdrowotnej. W rezultacie, nierówności społeczne mogą się pogłębiać, co może prowadzić do społecznych napięć i niezadowolenia.

Aby zaradzić temu wyzwaniu, konieczne jest opracowanie polityk publicznych, które będą skierowane na zmniejszanie nierówności społecznych. Wzrost gospodarczy, polityki redystrybucyjne oraz inwestycje w edukację i szkolenia mogą przyczynić się do zrównoważenia dochodów i zapewnienia równych szans dla wszystkich grup społecznych.

Bariery wejścia i rywalizacja na rynku

Prawo malejących przychodów może prowadzić do wzrostu konkurencji na rynku i utrudniać wejście nowym podmiotom na rynek. Główną przyczyną tego zjawiska jest spadek popytu na produkty lub usługi, co skutkuje mniejszymi dochodami dla przedsiębiorstw.

Przedsiębiorstwa, które doświadczają malejących przychodów, często podejmują działania mające na celu redukcję kosztów, co może prowadzić do wzrostu presji konkurencyjnej na rynku. Firmy mogą obniżać ceny swoich produktów lub usług, aby przyciągnąć klientów i utrzymać swoją pozycję rynkową. Jednakże, w przypadku gdy wiele firm zaczyna stosować taką strategię, może to prowadzić do tzw. "wyścigu na dno", gdzie wszystkie firmy obniżają ceny, co w rezultacie prowadzi do mniejszych zysków dla wszystkich.

Aby zaradzić temu wyzwaniu, konieczne jest tworzenie warunków sprzyjających innowacjom i różnicowaniu oferty na rynku. Przedsiębiorstwa powinny szukać nowych sposobów dostarczania wartości dla klientów, aby przetrwać w warunkach malejących przychodów. Ponadto, rządy i instytucje regulacyjne powinny wspierać rywalizację na rynku i eliminować bariery wejścia dla nowych podmiotów.

Zrównoważony rozwój a prawo malejących przychodów

Prawo malejących przychodów ma również istotne konsekwencje dla zrównoważonego rozwoju. Spadek dochodów może prowadzić do ograniczenia inwestycji w działania proekologiczne i zrównoważony rozwój. Firmy mogą być zmuszone do redukcji wydatków na ochronę środowiska, co może prowadzić do negatywnych skutków dla środowiska naturalnego.

Aby przezwyciężyć to wyzwanie, konieczne jest uwzględnienie aspektów zrównoważonego rozwoju w strategiach przedsiębiorstw. Firmy powinny dążyć do minimalizacji negatywnego wpływu swojej działalności na środowisko naturalne i angażować się w inicjatywy proekologiczne. Rządy powinny również wprowadzać środki regulacyjne, które promują zrównoważony rozwój i nagradzają przedsiębiorstwa działające zgodnie z zasadami zrównoważonej gospodarki.

Prawo malejących przychodów stanowi poważne wyzwanie dla zarządzania, które wymaga zrównoważonego podejścia i uwzględnienia różnych aspektów społecznych, ekonomicznych i środowiskowych. Tylko poprzez skuteczne reagowanie na te wyzwania możemy osiągnąć bardziej równomierne społeczeństwo, silny rynek i zrównoważony rozwój.

Prawo malejących przychodów — artykuły polecane

Koszt zmienny — Efekt zewnętrzny — Produkt krańcowy — Produkcyjność kapitału — Praca statyczna — Efekt dochodowy i substytucyjny — Koszt krańcowy — Funkcja produkcji — Dekapitalizacja

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Rachwalska M. (2012), W pogoni za pieniędzmi, Czyli jak zmaksymalizować zyski, Wrocław
• Samuelson P., Nordhaus W., (2007), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Włudyka T., Smaga M. (2015), Instytucje gospodarki rynkowej, Wolters Kluwer, Warszawa
• Zieliński M. (2010), Prawo malejących przychodów

Autor: Łukasz Bandura, Joanna Witowska