Formy zatrudnienia
Formy zatrudnienia - są to różnego rodzaju umowy ze stosunku pracy zawarte między pracownikiem, a pracodawcą. W polskim prawie wyróżnia się pracownicze formy zatrudnienia oraz niepracownicze formy zatrudnienia.
Pracownicze formy zatrudnienia
Polegają one na zatrudnieniu w ramach stosunku pracy. "Podlegają one przepisom kodeksu pracy oraz innym przepisom regulującym kwestie prawa pracy".[1] Wyróżniamy umowy pracownicze takie jak np.
- "na czas określony,
- na czas nieokreślony,
- na okres próbny,
- na czas wykonania określonej pracy,
- powołanie,
- wybór,
- mianowanie,
- spółdzielcza umowa o pracę".[2]
Niepracownicze formy zatrudnienia
Niepracownicze formy zatrudnienia polegają na zatrudnieniu na podstawie umów prawa cywilnego lub prawa handlowego. Do nich możemy zaliczyć między innymi:
- "umowę zlecenie,
- umowę o dzieło,
- umowę agencyjną,
- umowę o pracę nakładczą,
- umowę o zarządzanie,
- samozatrudnienie".[3]
Rodzaje form zatrudnienia
Umowa o pracę - regulowana jest przez przepisy Kodeksu Pracy. Są tu dwie strony umowy, a mianowicie pracownik i pracodawca. Pracownik w umowie o pracę “zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. [4]Natomiast pracodawca zobowiązuje się do wypłacenia wynagrodzenia zatrudnionemu pracownikowi. Możemy wyróżnić umowę o pracę:
- na czas nieokreślony
- na czas określony
- na czas wykonywania określonej pracy.
Umowa zlecenie - w tej umowie zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej w określonym terminie dla zleceniodawcy. Zazwyczaj tego typu umowy stosuje się do umów o świadczenie różnego rodzaju usług. Trzeba pamiętać, że w w umowie zlecenie, zleceniodawca winien opłacić składki ZUS i ubezpieczenie zdrowotne[5]
Umowa agencji - są tutaj dwie strony umowy: agent i zleceniodawca. Agent, czyli osoba przyjmująca zlecenie obarcza się do stałego pośredniczenia w ramach działalności własnego przedsiębiorstwa za świadczenie pieniężne przy zawieraniu umów z klientami na rzecz zleceniodawcy. Agent dostaje wynagrodzenie za pozytywny wynik swojej pracy[6]
Umowa o dzieło - podlega ona przepisom Kodeksu Cywilnego w art. 627-646. Przedmiotem tej umowy jest dzieło materialne lub niematerialne. Ma ona charakter jednorazowy, ponieważ jest umową rezultatu[7]
Kontrakt menadżerski - inaczej zwany umową o zarządzanie lub kontraktem kierowniczym. Ten rodzaj umowy nie został uregulowany ani przepisami Kodeksu Pracy, ani też przepisami Kodeksu Cywilnego. Umowa ta funkcjonuje jednak w obrocie gospodarczym. Na jej mocy właściciel powierza menadżerowi zarządzanie całym przedsiębiorstwem lub dowolną częścią przedsiębiorstwa[8]
Samozatrudnienie - jest formą wykonywania pracy zleconej na rzecz pracodawcy, który wcześniej zatrudniał pracownika, ale w wyniku zmian organizacyjnych doszło do usamodzielnienia się pracowników. Umowa samozatrudnienia dla osoby, która wykonuje usługę, ma charakter profesjonalny, czyli świadczenia wykonywane są w zakresie prowadzonej działalności[9]
Modele zatrudnienia
- stały - oparty jest on na umowach na czas nieokreślony. Jest też najbardziej kosztownym modelem zatrudnienia dla pracodawcy, ponieważ ponosi on koszty takie jak: rekrutacji i selekcji pracowników, szkoleń pracowniczych, świadczeń i wynagrodzeń, zwolnień od strony pracodawcy.
- zmienny - uwzględnia on niestabilność gospodarczą i popytową, które ciągle się zmieniają. Model ten zakłada elastyczność funkcjonalną, ilościową i czasową.
- mieszany - są tu pracownicy stali i tymczasowi[10]
Samozatrudnienie
Samozatrudnienie to forma zatrudnienia, w której osoba prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek. Samozatrudniony jest jednocześnie pracownikiem i pracodawcą, odpowiedzialnym za zarządzanie swoją działalnością.
Samozatrudnienie jest stosowane w różnych sytuacjach, np.:
- Kiedy osoba chce prowadzić własną firmę i być niezależna od pracodawców.
- Kiedy osoba ma specjalistyczne umiejętności lub talenty, które chce wykorzystać w prowadzeniu własnej działalności.
Samozatrudnienie ma wiele zalet, takich jak większa niezależność, możliwość zarabiania większych dochodów, elastyczny harmonogram pracy i możliwość samodzielnego podejmowania decyzji. Jednak samozatrudnienie może być również wyzwaniem, ponieważ wymaga samodyscypliny, umiejętności zarządzania finansami i zdolności do samodzielnego rozwiązywania problemów.
Modele zatrudnienia
Model zatrudnienia stałego jest najbardziej tradycyjnym i powszechnym modelem stosowanym przez firmy. W tym modelu pracownicy są zatrudniani na stałe, na pełen etat. Oznacza to, że pracownicy mają stabilne miejsce pracy i regularne wynagrodzenie. Pracodawcy zazwyczaj oferują pracownikom dodatkowe korzyści, takie jak ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne i inne świadczenia socjalne. Model ten jest często stosowany w sektorach, gdzie istnieje stała i stabilna popyt na pracę, np. w administracji publicznej, edukacji, opiece zdrowotnej.
Model zatrudnienia zmiennego charakteryzuje się elastycznym podejściem do zatrudnienia pracowników. W tym modelu pracownicy są zatrudniani na określony czas lub na podstawie potrzeb danego projektu. Pracodawcy mogą korzystać z pracowników tymczasowych, freelancerów lub outsourcingu, aby zaspokoić krótkoterminowe potrzeby zatrudnienia. Ten model jest szczególnie popularny w sektorach, gdzie występują sezonowe fluktuacje popytu na pracę, np. w branży turystycznej, handlu detalicznym i produkcji.
Dodatkowe formy zatrudnienia
Praca na własny rachunek
Praca na własny rachunek jest jedną z dodatkowych form zatrudnienia, w której osoba wykonuje pracę jako samozatrudniony przedsiębiorca. Charakteryzuje się tym, że osoba ta nie jest zatrudniona na etacie w firmie, lecz prowadzi własną działalność gospodarczą. Praca na własny rachunek może przybierać różne formy, takie jak prowadzenie własnej firmy, pracy jako freelancer, konsultanta czy wykonywanie usług na zlecenie.
Praca na własny rachunek jest stosowana w różnych sytuacjach. Osoby, które mają specjalistyczną wiedzę i umiejętności, często decydują się na tę formę zatrudnienia, ponieważ daje im większą niezależność i swobodę w podejmowaniu decyzji. Praca na własny rachunek jest również popularna wśród osób, które chcą realizować swoje własne projekty i rozwijać się zawodowo w wybranym obszarze.
Praca na własny rachunek niesie ze sobą wiele zalet, ale także wyzwania. Jedną z głównych zalet jest większa elastyczność czasu pracy i możliwość samodzielnego zarządzania swoim czasem. Osoba pracująca na własny rachunek ma również większą kontrolę nad swoimi finansami, ponieważ sama ustala stawki za swoje usługi. Praca na własny rachunek może jednak być również wyzwaniem, ponieważ wymaga samodyscypliny, umiejętności zarządzania finansami i zdolności do pozyskiwania klientów.
Wolontariat
Wolontariat to forma zatrudnienia, w której osoba podejmuje się pracy społecznej bez wynagrodzenia. Wolontariat ma na celu pomoc innym i przyczynianie się do dobra społeczeństwa. Może być realizowany w różnych organizacjach non-profit, takich jak fundacje, stowarzyszenia czy organizacje charytatywne.
Wolontariat jest stosowany w różnych sytuacjach. Może dotyczyć pomocy osobom starszym, niepełnosprawnym, bezdomnym, dzieciom czy zwierzętom. Wolontariusze mogą angażować się w różne działania, takie jak udzielanie wsparcia emocjonalnego, prowadzenie zajęć edukacyjnych, organizowanie wydarzeń czy opieka nad potrzebującymi.
Wolontariat ma wiele korzyści zarówno dla pracowników, jak i organizacji. Dla pracowników jest to okazja do nabywania nowych umiejętności, zdobywania doświadczenia zawodowego oraz rozwijania się w wybranym obszarze. Wolontariat może również przyczynić się do budowania sieci kontaktów oraz wzmacniania poczucia własnej wartości i satysfakcji z pomagania innym. Organizacje natomiast korzystają z wolontariuszy, którzy pomagają im w realizacji celów statutowych oraz poszerzają zakres działań, których nie byłoby możliwe osiągnąć bez ich wsparcia.
Praktyki zawodowe
Praktyki zawodowe są formą zatrudnienia, która polega na odbywaniu określonego okresu praktyk w miejscu pracy. Praktyki zawodowe mają na celu umożliwienie osobom młodym zdobycia praktycznego doświadczenia zawodowego oraz rozwijanie umiejętności potrzebnych do wykonywania określonej pracy. Mogą być realizowane zarówno w ramach studiów, jak i po ich ukończeniu.
Praktyki zawodowe są stosowane w różnych sytuacjach. Mogą dotyczyć różnych branż i zawodów, takich jak medycyna, prawo, marketing, IT czy edukacja. Praktykanci mają możliwość zapoznania się z praktycznymi aspektami pracy w danej branży, obserwowania i uczestniczenia w procesach zawodowych oraz zdobywania wiedzy od doświadczonych pracowników.
Praktyki zawodowe mają duże znaczenie dla rozwoju zawodowego i zdobywania doświadczenia. Osoby odbywające praktyki mają możliwość przetestowania swoich umiejętności w praktycznych sytuacjach, poznania realiów rynku pracy oraz zdobycia referencji, które mogą pomóc im w znalezieniu stałego zatrudnienia w przyszłości. Praktyki zawodowe są również szansą na poznanie różnych środowisk pracy i określenie swoich preferencji zawodowych.
Praca tymczasowa
Praca tymczasowa to forma zatrudnienia, w której osoba jest zatrudniana na określony czas w celu wykonywania określonych zadań lub projektów. Pracownicy tymczasowi są często wynajmowani przez agencje pracy tymczasowej, które zajmują się rekrutacją i selekcją kandydatów do pracy tymczasowej.
Praca tymczasowa jest stosowana w różnych sytuacjach. Często jest wykorzystywana przez firmy do pokrycia krótkotrwałych lub sezonowych potrzeb kadrowych. Pracownicy tymczasowi mogą być również zatrudniani w celu wykonania określonych projektów lub zadań, które wymagają specjalistycznej wiedzy lub umiejętności.
Praca tymczasowa ma swoje zalety, ale również ograniczenia. Jedną z głównych zalet jest elastyczność zatrudnienia, zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Pracownicy tymczasowi mają możliwość zdobycia doświadczenia w różnych firmach i branżach, co może przyczynić się do rozwoju ich kariery zawodowej. Praca tymczasowa może być również korzystna dla firm, ponieważ umożliwia im szybkie reagowanie na zmienne potrzeby kadrowe i redukcję kosztów związanych z zatrudnieniem na stałe.
Jednak praca tymczasowa ma także pewne ograniczenia. Pracownicy tymczasowi często nie mają takiej samej stabilności zatrudnienia jak pracownicy na etacie. Mogą być bardziej narażeni na niepewność związana z dostępnością pracy oraz niepewność co do długości trwania zatrudnienia. Ponadto, pracownicy tymczasowi mogą mieć mniejsze korzyści socjalne i ochronę praw pracowniczych w porównaniu do pracowników na etacie.
| Formy zatrudnienia — artykuły polecane |
| Rodzaje umów z pracownikami — Kontrakt menedżerski — Zakaz konkurencji — Praktykant — Praca dorywcza — Honorarium — Umowa a kontrakt — Praca sezonowa — Samozatrudnienie |
Przypisy
- ↑ Myjak T. (2011) Wpływ formy zatrudnienia na zachowania organizacyjne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 147
- ↑ Myjak T. (2011) Wpływ formy zatrudnienia na zachowania organizacyjne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 149
- ↑ Myjak T. (2011) Wpływ formy zatrudnienia na zachowania organizacyjne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 149
- ↑ Jędrzejewska M. (2012) Różne formy zatrudnienia - konsekwencje składkowe, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa, s. 3
- ↑ Myjak T. (2011) Wpływ formy zatrudnienia na zachowania organizacyjne, wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 172-173
- ↑ Jędrzejewska M. (2012) Różne formy zatrudnienia - konsekwencje składkowe, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa, s. 6
- ↑ Myjak T. (2011) Wpływ formy zatrudnienia na zachowania organizacyjne, wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 173-174
- ↑ Jędrzejewska M. (2012) Różne formy zatrudnienia - konsekwencje składkowe, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa, s. 7
- ↑ Myjak T. (2011) Wpływ formy zatrudnienia na zachowania organizacyjne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 176-177
- ↑ Myjak T. (2011) Wpływ formy zatrudnienia na zachowania organizacyjne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 150-151
Bibliografia
- Baron-Wiaterek M. (2008), Organizacja zatrudnienia tymczasowego i telepracy - warunki i cechy charakterystyczne, Politechnika Śląska, Wydział Organizacji i Zarządzania, Katedra Administracji i Prawa, Gliwice
- Brezka A. (2012), Nietypowe formy zatrudnienia w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej, Studia i prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania nr 28, Uniwersytet Szczeciński
- Grzonka L. (2013), Alternatywne formy zatrudnienia z wzorami umów i pism, Polskie Wydawnictwo Prawnicze, Poznań
- Jędrzejewska M. (2012), Różne formy zatrudnienia - konsekwencje składkowe, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa
- Myjak T. (2011), Wpływ formy zatrudnienia na zachowania organizacyjne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń
- Szulz B. (2013), Telepraca - nowoczesna, elastyczna forma zatrudnienia i organizacji pracy. Szansa czy zagrożenie?, Modern Management Review, nr 20.4
- Wiśniewski J. (2010), Różnorodne formy zatrudnienia, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń
Autor: Małgorzata Sołtys
