Praca dorywcza

Praca dorywcza jest to niestandardowa forma zatrudnienia. W rozumieniu potocznym, to praca na czas określony, zazwyczaj jest to krótki okres, która nie ma charakteru powtarzalnego. Nie jest to jednak praca sezonowa gdyż nie jest związana z sezonem/ konkretną porą roku. A. Chobot pracę dorywczą zalicza do nowych form zatrudnienia. Można więc powiedzieć że jest to stosunek pracy różny od typowego. Za typowy stosunek pracy przyjmujemy pracę na czas nieokreślony, średnio przez 40 godzin w tygodniu. Nie istnieje definicja prawna tego pojęcia, a jego znaczenie nie jest ustalone w jednolity sposób.

TL;DR

Praca dorywcza to niestandardowa forma zatrudnienia, która różni się od typowego stosunku pracy. Jest popularna wśród studentów, osób w wieku 15-24 lat i emerytów. Może obejmować różne zawody, takie jak opieka nad dziećmi, korepetycje, sprzątanie, ogrodnictwo itp. Praca dorywcza ma wiele zalet, takich jak elastyczność, możliwość zdobywania doświadczenia i dobry zarobek, ale także ograniczenia, takie jak brak stabilności zatrudnienia i niższe wynagrodzenie. Istnieją też inne formy związane z pracą dorywczą, takie jak praca tymczasowa, praca zdalna i praca jako freelancer.

Pracownicy dorywczy

W Polsce na pracę dorywczą decydują się w równym stopniu kobiety, jak i mężczyźni. Decyzja ta w latach poprzednich wynikała z trudnej sytuacji na rynku pracy, chęci na dorobienie dodatkowych pieniędzy lub zdobycia doświadczenia. Prace dorywcze są też bardzo popularne wśród studentów którzy poszukują np. pracy na okres wakacji. Pod względem wieku osób pracujących, nietypowe formy zatrudnienia są najbardziej popularne wśród osób w wieku 15-24 lata, drugą w kolejności grupą były osoby w wieku 60 lat i więcej.

Patrząc na pracę dorywczą od strony zatrudniającego, praca ta umożliwia dowolne rozbudowywanie lub redukowanie zatrudnienia w firmie w zależności od koniunktury.

Typy pracy dorywczej

Pracę dorywczą często można znaleźć jako opiekunka do dzieci, korepetytor, roznosiciel gazetek reklamowych itp. Bezrobotne kobiety w średnim wieku, dzięki pracy dorywczej mogą pomyśleć o pracy w charakterze gosposi. Również nauczyciele chcą dorobić do pensji decydując się na udzielanie korepetycji. Wiele emerytów ma sporo wolnego czasu. Za pomocą pracy dodatkowej mogą sobie dorobić do emerytury, pracując jako ogrodnik bądź dostawca. Prace dorywcze to najczęściej:

• Opieka nad dziećmi, dorosłymi, zwierzętami, osobami niepełnosprawnymi,
• Udzielanie korepetycji,
• Tłumaczenia,
• Sprzątanie,
• Prowadzenie domu,
• Ogrodnictwo (np. koszenie trawy, podlewanie kwiatów),
• Gastronomia (np. praca w barze, restauracji),
• Transport (np. rozwożenie pizzy)
• Inne (np. praca w myjni samochodowej, konsultant)

Dzięki różnym serwisom internetowym z ogłoszeniami można znaleźć zatrudnienie bez pośrednictwa agencji, które nierzadko są drogie.

Umowy Kodeksu Cywilnego

Typowymi umowami dla pracy dorywczej są umowy oparte na kodeksie cywilnym tj. umowy zlecenia, umowy o dzieła oraz umowy o pracę na czas określony. Umowa zlecenie jest bardzo korzystna dla studentów poniżej 26 roku życia, ponieważ od wynagrodzenia nie są potrącane składki ZUS - musimy zapłacić jedynie podatek dochodowy. Co więcej, zleceniodawca nie ponosi aż tak dużych kosztów jak miało by to miejsce przy zatrudnieniu opartym na umowie o pracę.

Umowa tymczasowa

Możliwa jest też praca tymczasowa, której umowa ma trzy strony - agencję pracy tymczasowej, pracodawcę użytkownika oraz pracownika. Umowa ta jest oparta na kodeksie pracy, różniąc się jedynie zasadami przyznawania urlopu wypoczynkowego (za każdy przepracowany miesiąc, pracownik otrzymuje 2 dni urlopu). Agencja zatrudnia pracownika tymczasowego na czas określony bądź na czas wykonywania określonej pracy. Jednakże, pracownik w czasie 36 miesięcy może wykonywać pracę na rzecz jednego pracodawcy przez łączny czas nie dłuższy niż 18 miesięcy.

Umowa o pracę

Dla prac dorywczych zawierane są umowy o pracę na czas określony. Istnieje jednak kilka ograniczeń które możemy napotkać. Przede wszystkim, na umowę o pracę nie możemy zatrudniać osób poniżej 16 roku życia. Przy zatrudnieniu osoby młodocianej, czyli poniżej 18 roku życia, również napotkamy wiele ograniczeń. Kodeks Pracy poświęca temu dział IX. Prawo również reguluje ilość umów o pracę zawieranych z tym samym pracodawcą na czas określony.

Badania

Na podstawie badań GUS przeprowadzanych w czwartym kwartale 2014r. wraz z Badaniem Aktywności Ekonomicznej Ludności na temat nietypowych form zatrudnienia i pracy nierejestrowanej, 6,9% badanych zadeklarowało wykonywanie jakiejkolwiek pracy w ramach zatrudnienia nietypowego. Większość tych osób, bo aż 65,7% ogółu pracujących zadeklarowało wykonywanie pracy na podstawie umowy-zlecenia, na drugim miejscu (16,1%) znalazły się umowy o świadczenie usług przez samo zatrudnionego prowadzącego działalność gospodarczą. Na trzecim miejscu z wynikiem 9,9% znalazły się umowy o dzieło a 8,3% to pozostałe umowy cywilnoprawne.

Praca dorywcza - przykłady

• Praca jako korepetytor: Jest to rodzaj pracy dorywczej, w której osoba zatrudniona oferuje prywatne lekcje dla uczniów w celu poprawy ich wyników w szkole lub w nauce języka obcego.
• Praca jako dostawca: Jest to praca dorywcza, w której osoba zatrudniona dostarcza lokalnym firmom i klientom produkty lub usługi. Przykładem może być dostarczanie pizzy lub kurierowanie przesyłek.
• Praca jako sprzątaczka: Praca dorywcza, w której osoba zatrudniona zajmuje się sprzątaniem biur, domów lub innych pomieszczeń.
• Praca jako opiekun zwierząt: Jest to rodzaj pracy dorywczej polegający na pomocy w opiece nad zwierzętami. Obejmuje ona czynności takie jak opieka nad psami, kotami lub innymi zwierzętami.
• Praca jako fotograf: Jest to praca dorywcza, w której osoba zatrudniona wykonuje zdjęcia i/lub filmuje różne wydarzenia, takie jak imprezy, uroczystości, sesje portretowe itp.

Praca dorywcza - mocne strony

Praca dorywcza ma wiele zalet, które przyciągają wielu pracowników.

• Praca dorywcza daje dużą elastyczność, ponieważ zazwyczaj podpisuje się umowę na krótki czas i można ją przedłużyć lub zakończyć w każdej chwili. Dzięki temu można pracować w dogodnym dla siebie czasie.
• Praca dorywcza pozwala rozwijać umiejętności i zdobywać nowe doświadczenia, ponieważ można podjąć nowe wyzwania i spróbować wielu różnych rzeczy.
• Praca dorywcza daje również dużo możliwości zarobkowych. Można znaleźć zlecenia, które są dobrze opłacane i zapewniają duży zarobek w krótkim czasie.
• Praca dorywcza pozwala również zaoszczędzić czas, ponieważ nie trzeba tracić czasu na dojazdy i można pracować z domu lub w dowolnym miejscu.

Praca dorywcza - ograniczenia

Praca dorywcza ma wiele słabych stron i ograniczeń, które należy wziąć pod uwagę, zanim rozpocznie się taką pracę:

• Praca dorywcza zazwyczaj nie jest stała, a zatem osoba zatrudniona nie może liczyć na stałe wynagrodzenie i stabilność zatrudnienia.
• Praca dorywcza często oferuje niższe wynagrodzenie niż praca stała, ponieważ jest ona bardziej sezonowa i tymczasowa.
• Osoba zatrudniona na pracę dorywczą może mieć ograniczoną liczbę godzin, a niektóre firmy mogą nie wypłacać godzin nadliczbowych.
• Praca dorywcza nie zapewnia wielu świadczeń związanych z zatrudnieniem, takich jak ubezpieczenie zdrowotne, urlop, składki emerytalne i renty.
• Praca dorywcza może wymagać wykonania wielu różnych zadań w bardzo krótkim czasie, co może być stresujące i przytłaczające.

Praca dorywcza - inne związane podejścia

Praca dorywcza to inna forma zatrudnienia, która różni się od typowego stosunku pracy. Obejmuje ona krótkoterminowe lub jednorazowe prace o niestandardowym charakterze. Inne podejścia lub metody związane z pracą dorywczą obejmują:

• Praca tymczasowa - to forma zatrudnienia, w której pracownik jest zatrudniany na określony czas w celu wykonania określonego zadania lub realizacji konkretnego projektu.
• Praca zdalna - jest to rodzaj pracy dorywczej, w której pracownik wykonuje zadania zdalnie, zazwyczaj z domu.
• Praca jako freelancer - jest to forma zatrudnienia, w której pracownik wykonuje określone zadania za wynagrodzenie, zazwyczaj bez stałego stosunku pracy.

Praca dorywcza — artykuły polecane

Praca w domu — Praca sezonowa — Praca nakładcza — Pracownik — Praca na czarno — Wiek produkcyjny — Bezrobotny — Samozatrudnienie — Chałupnictwo

Bibliografia

• Byars L., Rue L. (1991), Human Resource Management, Irwin, Homewood, Illinois
• Grzonka L. (2013), Alternatywne formy zatrudnienia z wzorami umów i pism, Polskie Wydawnictwo Prawnicze, Poznań
• Kiersztyn A. (2013), Niepewność zatrudnienia, wyd. Zespół Porównawczych Analiz Nierówności Społecznych, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk
• Kryńska E. (2001), Elastyczność zatrudnienia w Polsce i w Unii Europejskiej, Gospodarka Narodowa, nr 1-2
• Makowski D. (2006), Praca tymczasowa jako nietypowa forma zatrudnienia. Prawo pracy, Difin, Warszawa
• Mazur J. i in. (2012), Związek między pracą dorywczą zarobkową a używaniem substancji psychoaktywnych oraz problemami szkolnymi uczniów szkół ponadgimnazjalnych, Przegląd lekarski, nr 2012/69/10, s. 867-871
• Piszczek A. (2016), Odrębności podporządkowania pracownika w nietypowych umownych stosunkach pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź

Autor: Olga Gajos, Marta Gawron