Podatek VAT

Z Encyklopedia Zarządzania
Podatek VAT
Polecane artykuły


Podatek VAT - zwany podatkiem od wartości dodanej, jest specyficznym typem pośredniego, powszechnego podatku obrotowego, który obciążą ostatecznego nabywcę towaru i zawarty jest w jego cenie zakupu. VAT odróżnia od pozostałych podatków obrotowych to, że jest podatkiem wielofazowym, czyli obciąża przyrost wartości w każdej fazie obrotu gospodarczego. Podatek ten nakłada się na każdą transakcję sprzedaży w procesie produkcji i dystrybucji. VAT jest szeroko rozpowszechniony w krajach UE. W Polsce został wprowadzony przez ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11 Poz. 50). Przystąpienie Polski do UE sprawiło, że konieczna była harmonizacja polskiego prawa podatkowego z prawem unijnym. W tym celu została uchwalona ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 54. Poz. 535).

Rejestracja dla celów VAT

1. Złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R - zgłoszenie rejestracyjne VAT-R należy złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Rejestracja przedsiębiorcy jest bezpłatna. Przedsiębiorca, który wystąpi z wnioskiem o wydanie potwierdzenia rejestracji musi uregulować wpłatę w wysokości 170 zł. Z chwilą rejestracji podatnik staje się podatnikiem VAT.
2. Sporządzenie spisu z natury - oznacza to zrobienie remanentu.
3. Zgłoszenie do urzędu - przedsiębiorca ma 14 dni na zgłoszenie do urzędu skarbowego spisu z natury.
4. Wybór okresu rozliczeniowego - podatnik VAT może rozliczać się miesięcznie lub kwartalnie. Musi o tym poinformować urząd skarbowy.
5. Założenie ewidencji VAT - konieczne jest założenie ewidencji zakupów i sprzedaży.


Zakres i podmioty podatku VAT

(art 5 i art. 15-17 ustawy) Zgodnie z obowiązującą ustawą podatek obejmuje:

  • odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
  • eksport towarów,
  • import towarów,
  • wewnątrzwspólnotowe (kraje UE) nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
  • wewnątrzwspólnotową dostawę towarów

Podatnicy podatku VAT

Podatnikami podatku VAT są:

  • osoby prawne,
  • jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej,
  • osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności,
  • osoby fizyczne będące usługobiorcami usług świadczonych przez podmioty mające siedzibę za granica lub dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Podatnikami podatku VAT nie są:

Obowiązek podatkowy

(art. 19-21 ustawy)

Powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Ustawodawca sprecyzował szereg sytuacji w których inaczej określa moment powstania obowiązku podatkowego (art. 19 ust. 2-21, art. 14 ust.6, art. 20 i art. 21 ust. 1 ustawy):

  • z chwila wydania towaru gdy podatnik wysyła towar do nabywcy lub wskazanej przez niego osobie,
  • z chwila wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu od wydania towaru gdy dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone faktura,
  • z chwilą otrzymania przez podatnika zapłaty za wydany towar,
  • z chwilą potwierdzenia opuszczenia towaru przez urząd celny poza obszar UE w przypadku eksportu towarów,
  • z chwilą powstania długu celnego w przypadku importu towarów.

W wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów i wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje:

  • 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów,
  • 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia.

W przypadku gdy obowiązkiem podatkowym jest objęty mały podatnik, może zastosować metode w której obowiązek ten powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, ale nie później niż 90-go dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Obowiązek podatkowy u małych podatników

Według ustawy z dn. 11.03.2004r. art. 21: "Mały podatnik może wybrać metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez niego dostaw towarów i świadczenia usług powstaje:

1) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny,

2) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1

  • po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę, zwaną dalej "metodą kasową"; otrzymanie zapłaty w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części."

Mały podatnik traci prawo do rozliczania podatku metodą kasową, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym przekroczył kwotę 1 200 000 €.

Miejsce świadczenia podatku VAT

(art. 22-28 ustawy)

  • w przypadku towarów wysyłanych lub transportowanych przez dokonującego ich dostawy - miejsce, w którym towar znajduje się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nadawcy,
  • w przypadku instalacji lub montażu towaru - w miejscu, w którym towary są instalowane lub montowane,
  • w przypadku towarów niewysyłanych i nietransportowanych - w miejscu, w którym towary znajdują się w momencie dostawy,
  • w przypadku świadczenia usług - miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę; może być to miejsce gdzie usługi są faktycznie świadczone przez usługodawce.

Stawki podatku VAT

(art. 41-42 ustawy)

  • podstawowa: 23%
  • obniżona:8%,5%,0%

W wewnątrzwspólnotowej (kraje UE) dostawie towarów stawka podatku VAT wynosi 0% pod warunkiem że:

  • dostawa jest dokonywana na rzecz podatnika zidentyfikowanego dla potrzeb takich transakcji, i pod warunkiem że numer identyfikacyjny odbiorcy i dostawcy zostaną podane na fakturze,
  • podatnik przed złożeniem deklaracji dysponuje dowodem, że towar został dostarczony nabywcy zagranicznemu.

Eksport towarów poza terytorium UE jest również objęty stawką 0% podatku VAT, pod warunkiem, że podatnik otrzymał dokument potwierdzający wywóz towarów przed złożeniem deklaracji podatkowej.

W przypadku świadczenia przez podatnika usług w zakresie handlu i gastronomii, kwota podatku należnego, jest obliczana jako iloczyn wartości dostawy i stawki:

  • 18,70% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 23%,
  • 7,41% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 8%.

Podstawa opodatkowania podatkiem VAT

(art. 29 ustawy)

Podstawą opodatkowania jest obrót. Obrót jest to kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Do obrotu zalicza się również:

  • otrzymaną dotację,
  • subwencję,
  • inna dopłatę o podobnym charakterze związaną z dostawą lub świadczeniem usług.

Podstawą opodatkowania jest także:

  • koszt świadczenia usługi poniesiony przez podatnika przy świadczeniu usługi,
  • wartość celna powiększona o należne cło przy imporcie towarów,
  • kwota jaką nabywca jest zobowiązany zapłacić przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów.

Podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot:

  • stanowiących obniżkę cen w formie rabatu,
  • udzielonych opustów i obniżek cen,

otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu oraz na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku

Zapłata podatku VAT

(art. 103 ustawy)

Podatnicy są zobowiązani bez wezwania do obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne do 25-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. W przypadku małych podatników obowiązek ten przypada na 25-ty dzień następujący po każdym kolejnym kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Uwaga.png

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych.

Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Podatek VAT - przykłady

  • Sprzedaż usług budowlanych – wszystkie usługi budowlane objęte są podatkiem VAT. Oznacza to, że jeśli firma budowlana oferuje usługi budowlane, to jej klient musi zapłacić podatek VAT od ceny za usługę.
  • Sprzedaż detaliczna – jeśli osoba fizyczna kupuje towary w sklepie detalicznym w celu osobistego użytkowania, zapłaci ona podatek VAT od ceny za towary.
  • Sprzedaż hurtowa – jeśli firma sprzedaje towary innym firmom w celu dalszej sprzedaży, to ona naliczy i odprowadzi podatek VAT od ceny za towary.
  • Sprzedaż detaliczna usług – podatek VAT dotyczy również usług detalicznych, takich jak usługi fryzjerskie, usługi hotelowe, usługi transportowe i inne. Osoba kupująca takie usługi musi zapłacić podatek VAT od ceny za usługi.
  • Impozycja na towar – jeśli firma importuje towary z zagranicy, musi ona zapłacić podatek VAT od ceny za towary.
  • Sprzedaż spółek – jeśli spółka sprzedaje swoje akcje innym przedsiębiorcom, musi ona zapłacić podatek VAT od ceny za akcje.

Podatek VAT - mocne strony

Podatek VAT ma wiele zalet. W szczególności:

  • Jest to podatek wielofazowy, który obciąża przyrost wartości każdej transakcji sprzedaży w procesie produkcji i dystrybucji. Oznacza to, że nie obciąża on pierwszego sprzedawcy, ale ostatecznego nabywcy.
  • Podatek VAT jest powszechny w UE, co oznacza, że ułatwia handel między krajami UE, ponieważ każdy kraj ma tę samą strukturę podatkową.
  • W założeniu (choć niestety niekoniecznie w praktyce) podatek VAT jest łatwy w rozliczaniu i wymaga jedynie wypełnienia jednorazowego formularza w celu rejestracji. To pozwala uniknąć skomplikowanych procedur i zmniejszyć złożoność procesu podatkowego.
  • VAT pozwala rządowi zarabiać na sprzedaży towarów i usług, co wyraźnie wskazuje, że gospodarka jest w stanie wzrostu.
  • Podatek VAT jest ważnym narzędziem w walce z szarą strefą i eliminuje konkurencję nieuczciwych podatników.

Podatek VAT - ograniczenia

Podatek VAT ma wiele ograniczeń i słabych stron.

  • Zwiększa koszty dla konsumenta, ponieważ zawarty jest on w cenach towarów i usług.
  • W praktyce jest skomplikowany, zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla urzędów skarbowych, co może prowadzić do błędów i nadużyć.
  • Może wywoływać nierówności społeczne, ponieważ obciąża on bardziej ludzi biedniejszych w stosunku do bogatszych.
  • Podatek VAT może być niesprawiedliwy, ponieważ przedsiębiorcy są obciążani tymi samymi stawkami podatkowymi, niezależnie od dochodów, jakie osiągają.
  • Oszustwa są częścią systemu podatku VAT, co prowadzi do nielegalnych działań i nadużyć.
  • Może wystąpić nadmierna biurokracja związana z koniecznością dopełniania wszystkich obowiązków podatkowych.

Podatek VAT - inne związane podejścia

Oprócz podatku od wartości dodanej (VAT), istnieją inne metody lub podejścia dotyczące podatków obrotowych. Poniżej przedstawiono niektóre z nich.

  • Podatek akcyzowy - jest to pośredni podatek obrotowy, który nakłada się na dobra luksusowe, alkohol i papierosy, paliwa i inne towary. Podatek akcyzowy jest naliczany na podstawie wartości lub masy netto.
  • Podatek od sprzedaży - jest to podatek obrotowy, który obciąża sprzedawcę danego towaru lub usługi. Często może być naliczany jako procent od ceny sprzedaży.
  • Podatek dochodowy - jest to podatek obrotowy naliczany od dochodów uzyskanych przez podatnika. Podatek ten jest naliczany na podstawie ustalonego stawki procentowej.

Oprócz podatku od wartości dodanej (VAT), istnieją inne metody lub podejścia dotyczące podatków obrotowych, takie jak podatek akcyzowy, podatek od sprzedaży i podatek od dochodu.

Bibliografia

  • Beck C. H. (2004), VAT z wprowadzeniem, Warszawa
  • Brzeziński B. (1996), Prawo podatkowe , Dom Organizatora, Toruń, s. 134-139
  • Chłond Ł. (2016), Zasady ustalania prewspółczynnika odliczenia VAT, "Rachunkowość", nr 2
  • Jaszczyński M. (2015), Rozliczanie podatku VAT z zastosowaniem procedury MOSS, "Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Płocku. Nauki Ekonomiczne", Tom II
  • Jeleńska A. (2012), Spółki: jaką wybrać?: jak zarobic [!] na spółce, Wszechnica Podatkowa, Kraków
  • Jeleńska A. (2015), Spółki w działalności: zalety i wady: z ograniczoną odpowiedzialnością, komandytowo-akcyjna, komandytowa, partnerska, cywilna, jawna, akcyjna, Forum Doradców Podatkowych, Kraków, s. 159-168
  • Krajewska A. (2004), Podatki- Unia Europejska, Polska, Kraje Nadbałtyckie, PWE, Warszawa, s. 98- 111
  • Małecka- Ziembińska E.(2017), Luka w podatku od towarów i usług oraz sposoby jej ograniczania, " Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa", Nr.1
  • Owsiak S. (2005), Finanse publiczne- teoria i praktyk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 497- 510
  • Regionalny Ośrodek Kształcenia Kadr Przy Izbie Skarbowej we Wrocławiu (2006), Podatki, Wrocław
  • Sawickiego K. (red) (2004), Rachunkowość finansowa, PWE, Warszawa, s. 142- 143
  • Ustawa z dnia 11.03.2004r. o podatku od towarów i usług
  • Zubrzycki J. (2004), Leksykon VAT, Unimex Oficyna Wydawnicza, s. 114-115, 407-412
  • Zysnarska A. (2004), Rachunkowość bez tajemnic, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. Z o. o., Gdańsk

Autor: Bartłomiej Kolbusz, Honorata Pilch

Źródło: „https://mfiles.pl/pl/index.php?title=Podatek_VAT&oldid=126624”