Cechy podatku VAT

Podatek od towarów i usług (VAT)(od ang. - Value Added Tax) jest podatkiem pośrednim wprowadzonym w Polsce od 5 lipca 1993r na mocy ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.

Konieczność harmonizacji polskiego prawa podatkowego

z prawem UE zobligowała ustawodawcę do nowelizacji i obecnie obowiązuje ustawa z dnia 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług [E. Jarocka 2005, s. 173].

Od 1 maja 2004 określała go ustawa z dnia 11 marca 2004

o podatku od towarów i usług skrót (PTU). W związku z przystąpieniem Polski do UE konieczna była zmiana ustawy regulującej podatek VAT.

Kolejne miany nastąpiły 1 stycznia 2011 r.

Podatek od towarów i usług z założenia ma jak najmniej oddziaływać na ostateczną cenę towaru

lub usługi podlegającej opodatkowaniu

TL;DR

Artykuł omawia podatek VAT w Polsce, zaznaczając, że jest on wprowadzony od 1993 roku i podlegał wielu zmianom. Podatek VAT ma wiele cech, takich jak powszechność, wielofazowość, charakter podatku od wartości dodanej oraz cenotwórczy. Przedmiotem opodatkowania są sprzedaż towarów, świadczenie usług, import i eksport towarów, oraz transakcje wewnątrzwspólnotowe. Podmiotami opodatkowania są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki niemające osobowości prawnej. Stawki podatku VAT wynoszą 23% (stawka podstawowa), 8% (stawka obniżona), 5%, 4% (dla taksówek) i 7% (dla rolników). Istnieją również zwolnienia z podatku VAT dla małych podatników.

Podstawowe cechy podatku VAT

Podstawowe cechy podatku VAT to [Zarys finansów publicznych...2003, s. 202]:

• powszechność podatku - podatnikami są wszystkie podmioty dokonujące opodatkowanych czynności niezależnie od ich statusu cywilnoprawnego. Cecha ta pozwala na realizację zasady równości opodatkowania osób fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.
• wielofazowość podatku - powiązana jest z zasadą powszechności tego podatku, który powinien być nakładany podczas każdego etapu obrotu towarem lub usługą, aż do ostatecznego nabywcy. Obowiązek podatkowy powstaje z tytułu dokonania czynności opodatkowanej i nie ma znaczenia czy podatnikiem jest producent, hurtownik czy detalista.
• charakter podatku od wartości dodanej - wpłacie podlega tylko nadwyżka podatku należnego z tytułu dokonania opodatkowanej czynności ponad kwotę podatku zapłaconego sprzedawcy czy też usługodawcy przez podatnika formalnego. Rozliczenie podatku następuje w oparciu o zasadę potrącalności podatku naliczonego od podatku należnego.
• charakter cenotwórczy - oznacza, że sprzedawca towaru lub usługi wyliczając cenę, jest uprawniony do wliczenia do niej podatku VAT. Wzrost stawek podatkowych może wpływać na wzrost ceny a to w konsekwencji może być przyczyną zjawisk inflacyjnych.
• rzeczowy, zwyczajny, obligatoryjny - cechy te powodują, że na wysokość należności podatkowej nie ma wpływu sytuacja osobista podatnika. Podatek ten jest typowym elementem systemu podatkowego, a czas jego obowiązywania nie jest ustawowo ograniczony.

Zakres przedmiotowy podatku VAT

Przedmiotem opodatkowania jest:

• odpłatna sprzedaż towarów,
• odpłatne świadczenie usług na terenie kraju,
• odpłatna dostawa towarów,
• import towarów,
• eksport towarów,
• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem (w ramach Unii Europejskiej),
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z opodatkowania zwolnione są niektóre towary i usługi zamieszczone w załączniku do ustawy np. usługi pocztowe, administracyjne, oświatowe, kulturalne i zdrowotne, (zakres zwolnień szczegółowo określa ustawa).

Również ustawa wprowadziła specjalne zasady opodatkowania towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków. W przypadku tych towarów podstawą opodatkowania jest marża, a nie obrót rozumiany jako cała kwota należna z tytułu dostawy pomniejszona o kwotę podatku [W. Ziółkowska 2005, s. 117].

Zakres podmiotowy podatku VAT

• Podmiotami opodatkowania VAT są:
• osoby fizyczne,
• osoby prawne,
• jednostki niemające osobowości prawnej, które same wykonują działalność gospodarczą, bez względu na jej cel lub rezultat. [W. Ziółkowska 2005, s. 117].

Działalnością taką jest wszelako rozumiana działalność handlowców, producentów lub innych usługodawców, w tym również działa

Podmiotem zobowiązanym do opodatkowania jest podatnik, który ma siedzibę działalności zarówno na terytorium Unii Europejskiej, jak i poza jej obszarem.

Obecne przepisy nie określają, że podatnik ma miejsce wykonywania działalności, siedzibę lub miejsce zamieszkania na obszarze Polski (taki zapis miał miejsce w poprzedniej ustawie z 2004 roku).

Stawki podatku VAT

Stawka podatku VAT, czyli procentowe określenie stawek w stosunku do cenny netto, według których jest naliczany podatek od towarów i usług. Stawki te uległy zmianie z dniem 1 stycznia 2011 r.(Zgodnie z ustawą z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej) (DzU nr 238, poz. 1578). W tej pozycji Dziennika Ustaw określono podwyższenie stawek podatku od towarów i usług (VAT)o jeden punkt procentowy. Zapisy ustawy wprowadziły następujące zmiany:

• stawka podstawowa

23%

(zmiana z 22%),

• stawka obniżona

8%

(zmiana z 7%),

• wprowadzenie nowej stawki

5%

(dotyczącej podstawowych produktów żywnościowych, książek oraz czasopism

specjalistycznych),

• stawka ryczałtu, dotycząca świadczenia usług taksówek osobowych

4%

(zmiana z 3%),

• stawka zryczałtowanego zwrotu podatku dla rolników

7%

(zmiana z 6,5%),

• wprowadzenie nowej stawki

0%

• Ustawa ta, przewiduje także zwolnienia z podatku VAT.

ZW

Zwolnieni z opodatkowania mogą być podatnicy, u których wartość sprzedanych towarów lub usług w roku poprzednim nie przekroczyła określonej w ustawie kwoty tj. 150000zł (kwota ta jest naliczana proporcjonalnie w skali roku).

Cechy podatku VAT — artykuły polecane

Ustawa o podatku VAT — Podatek VAT — Sprzedaż wysyłkowa z terytorium kraju — Podatek pośredni — Ustawa o VAT — Płatnik vat — VAT 7 — Zwolnienia podatkowe — Podatek

Bibliografia

• Bartosiewicz A. (2017), VAT. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa
• Jarocka E. (2005), Finanse przedsiębiorstw systemu bankowego, budżetowego, ubezpieczeń, Difin, Warszawa
• Wojtowicz W. (red.) (2003), Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, Dom wydawniczy ABC, Warszawa
• Zasiewska K. (2013), VAT podstawowe zasady i ujęcie rachunkowości, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ziółkowska W. (2005), Finanse publiczne. Teoria i zastosowanie, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań

Autor: Mariola Kociołek, Sabina Wadowska