Bank komercyjny

Bank komercyjny - "bank handlowy, tzn. bank zorganizowany w formie samodzielnego przedsiębiorstwa czerpiącego dochody z wykonywania operacji bankowych". Ponadto, sam decyduje o zawieranych transakcjach, a więc tworzy swoją politykę bieżącą i długookresową. Bank ten jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami zawartymi w ustawach, działające na podstawie zezwoleń, które uprawniają do wykonywania czynności bankowych. Wprowadza on do obiegu pieniężnego zdecentralizowany pieniądz wkładowy przez udzielanie kredytu. Pieniądz ten ma charakter pochodny. Banki komercyjne orientują swoją działalność na zysk. Są to więc szczególnie przedsiębiorstwa, których przedmiotem działania jest pieniądz, a ściślej mówiąc - obrót pieniądzem (S. Owsiak 2015, s. 265) Banki komercyjne, mimo iż są bankami prywatnymi sprawują bardzo ważne funkcje zarówno publiczne jak i gospodarcze.

TL;DR

Bank komercyjny to bank handlowy, który decyduje o swojej polityce i zawiera transakcje. Jest osobą prawną działającą na podstawie zezwoleń. Banki komercyjne działają w celu osiągnięcia zysku i pełnią ważne funkcje zarówno publiczne, jak i gospodarcze. Mają różne formy własności, oferują różne usługi i obsługują różne typy klientów. Ich działalność i cele są zależne od sytuacji ekonomicznej, porządku prawnego i polityki gospodarczej. Banki komercyjne są instytucjami depozytowymi, a ich strategia marketingowa ma na celu przyciągnięcie klientów i promocję działalności banku. Współczesne banki komercyjne muszą dostosować się do zmieniającego się rynku i poszukiwać alternatywnych metod zwiększania rentowności.

Jego działalność uzależniona jest od

• sytuacji ekonomicznej (zapotrzebowanie na kredyty, lokaty/wkłady oszczędnościowe, wysokość rynkowej stopy procentowej czy wypłacalność klientów banku)
• porządku prawnego, która narzuca różne ograniczenia (np. normy systemu nadzoru bankowego)
• polityki gospodarczej państwa (oddziałującej na ekspansję ekonomiczną)

Zasady

Bank komercyjny jest dość specyficzną formą przedsiębiorstwa, który opiera się na zasadach:

• samodzielności, czyli możliwość podejmowania samodzielnych decyzji dotyczących polityki baku oraz struktury organizacyjnej. Samodzielność banków komercyjnych jest ściśle określona poprzez granice prawa, zwłaszcza prawa bankowego.
• samofinansowania, czyli maksymalizowania zysku. Bank ponosi koszty prowadzonej działalności, dlatego bardzo ważne jest ustalenie polityki depozytowo-kredytowej, która przynosiłaby zysk.
• uniwersalizmu, czyli przyjęcie takich samych zasad co do tworzenia banku, jego likwidacji, kontroli (nadzoru), wykonywania wszystkich czynności bankowych, możliwości tworzenia przez banki sieci oddziałów na terenie całego kraju, a także poza jego granicami (S. Owsiak 2015, s. 265)

Podział banków komercyjnych wg 3 kryteriów

1. Forma własności - banki państwowe, banki w formie spółek akcyjnych oraz banki spółdzielcze
2. Rodzaj oferowanych usług - uniwersalne, mające w swej ofercie standardowe produkty depozytowe i kredytowe oraz specjalistyczne (działające w wybranym z punktu widzenia produktu lub klienta segmencie rynku) bądź niszowe (wyodrębnione z racji środowiska działania)
3. Typ klientów - detaliczne, obsługujące klientów indywidualnych i drobnych przedsiębiorców, oraz hurtowe, kierujące swą kompleksową ofertę do dużych firm".

Przykłady: banki hipoteczne, inwestycyjne, spółdzielcze

Zadania polityki banku komercyjnego

• maksymalna koordynacja działań bieżących i długookresowych w pionach ściśle od siebie uzależnionych i tych luźno ze sobą powiązanych w celu ukierunkowania ich w jedną stronę
• dostosowanie działalności do warunków zewnętrznych mających mieć miejsce w przyszłości (zgodnie z prognozami) - wykorzystanie nadarzających się okazji oraz stawianie czoła trudnościom
• osiągnięcie celów szczegółowych - rozwój działalności, jej modernizacja i umocnienie, czy też reorganizacja i pokonanie trudności
• udzielanie kredytów, gwarancji bankowych, poręczeń i pożyczek pieniężnych oraz prowadzenie innych rachunków bankowych
• emitowanie bankowych papierów wartościowych oraz wykonywanie czynności zleconych, związanych z tą emisją
• operacje czekowe i wekslowe
• przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych oraz wykonywanie innych czynności przewidzianych dla banków w odrębnych ustawach

Przedmiot polityki banku

• ustalanie zakresu dokonywanych operacji i świadczonych usług - polityka asortymentowa
• kształtowanie struktury klientów i działania służące powiększaniu grona klienteli
• ustalanie wielkości odsetek od kredytów i tych płaconych od lokat oraz wysokości prowizji - polityka cenowa

Cele działalności banku komercyjnego

• dążenie do osiągnięcia niezbędnego zysku, czyli takiego, który pokryje ponoszone przez bank koszty, uzupełni fundusze własne oraz rezerwy do wymaganej wysokości, a także wykazanie zysku netto
• dążenie do utrzymania ponoszonego ryzyka w takich granicach, że rezerwy i fundusze własne pozwolą na pokrycie ewentualnych strat

Formułuje się je poprzez określenie

• zysku banku
• priorytetowych oraz zaniechanych czynności bankowych
• sumy bilansowej
• maksymalizacji wartości akcji banku.

Bank jako instytucja depozytowa

Depozyty stanowią w bankach komercyjnych podstawę ich działalności i możemy je podzielić na trzy grupy:

1. bieżące (wkłady a vista)
2. takie, na które można wystawić czeki
3. oszczędności oraz depozyty terminowe

Natomiast zgromadzone środki pieniężne są najczęściej lokowane w rządowych papierach wartościowych np. weksle i obligacje skarbowe; papierach wartościowych emitowanych przez władze samorządowe i lokalne; pożyczkach udzielanych przedsiębiorstwom produkcyjnym, usługowym i handlowym; pożyczkach konsumpcyjnych; pożyczkach udzielanych na zakup nieruchomości (S. Owsiak 2015, s. 266)

Modele banków komercyjnych na świecie

• amerykański (anglosaski) model ten jest oparty na wyodrębnianiu banków depozytowo-kredytowych i banków inwestycyjnych. Obowiązuje w nim zakaz prowadzenia działalności inwestycyjnej na rynku kapitałowym.
• europejski (kontynentalny) model ten jest stosowany w krajach Unii Europejskiej. Bazuje na modelu uniwersalnym, gdzie bank komercyjny może być uczestnikiem rynku kapitałowego. W modelu kontynentalnym nie istnieje zakaz, który uniemożliwiałby działanie bankom specjalistycznym.

Strategia marketingowa banków komercyjnych

Marketing bankowy

Jest to ogół działań mających na celu przyciągnięcie klientów oraz powiązanie ich z bankiem, przystosowanie ich do zmiennej sytuacji na rynku i zmieniających się celów działalności banku, a także promocja tejże działalności.

Rodzaje strategii marketingowej

• agregacyjna - oparta na jednolitym programie działania, standaryzacji produktów oraz zunifikowaniu kanałów promocji oraz dystrybucji
• innowacyjna (o charakterze agresywnym) - ciągłe wprowadzanie nowych produktów na rynek. Może ona wychodzić naprzeciw potrzebom klientów (charakter ofensywny), zaspokajać ich aktualne potrzeby (defensywny), reagować na postęp techniczny (imitacyjny) lub postępować w sposób powolny i stały (tradycyjny)
• dyferencyjna - modyfikacja istniejących produktów
• strategia segmentacji rynku - podział klientów na grupy wyodrębnione według określonych kryteriów i przyporządkowanie każdej z nich odpowiedniej strategii

Funkcje marketingu bankowego

• strategiczne - podstawowe zasady współpracy banku z klientami (oferta dla klienteli oraz sposób jej dystrybucji), które nie powinny zależeć od wahań rynkowych
• taktyczne - wykorzystanie krótkotrwałych zmian zachodzących w wyniku wahań rynkowych w kontaktach między bankiem a klientami

Zmiany aktywności współczesnego banku komercyjnego

Za sprawą coraz większej konkurencja zewnętrznej, banki zostały zmuszone do poszukiwania alternatywnych metod zwiększania rentowności. Konsekwencją zmniejszenia ich udziału jest przede wszystkim niższa stopa zwrotu z inwestycji, a w konsekwencji problemy z płynnością finansową. Aby nie stracić pozycji lidera rynku finansowego, banki komercyjne skierowały wzrok głównie na nowe instrumenty rynku kapitałowego i ubezpieczeniowego [T. Siudek 2013, s. 28]. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż aktywność banków definiowana jest głównie za pośrednictwem przepisów prawa i norm ostrożnościowych nadzoru finansowego. Pomimo tych obostrzeń, bank komercyjny jako instytucja finansowa nastawiona na pomnażanie kapitału kieruje się również sytuacją rynkową i oczekiwaniami jej uczestników. Ich sytuacja jest trudna ponieważ, równocześnie oddziaływują na nie mechanizmy rynku oraz władze nadzorcze [J. Cichorska 2013, s. 144]. Na rozwój nowych obszarów działalności banków wpływ ma wiele czynników zarówno pozytywnych jak i negatywnych. Do pozytywnych można zaliczyć:

• Zniesienie barier legislacyjnych uniemożliwiających międzynarodowy przepływ kapitału.
• Modernizacja sieci szybkiej komunikacji elektronicznej.
• Ożywienie gospodarcze.

Wśród negatywnych czynników figurują:

• Wysoki poziom inflacji.
• Międzynarodowe regulacje ostrożnościowe.
• Powstawanie międzynarodowych konglomeratów i holdingów finansowych.

Wypadkową zaistniałych zmian w otoczeniu są zauważalne różnice w ofercie banków komercyjnych. Klienci o dużym kapitale, postrzegają bank jako instytucje, która nie tylko chroni powierzone środki i oferuje dobrą linie kredytową, ale przede wszystkim zarządza szeroko rozumianym ryzykiem i płynnością [S. Piocha 2008, s. 122]. Coraz częściej oferują również produkty niebankowe takie jak bancassurance czy obsługa funduszy inwestycyjnych. W związku z zaistniałymi zmianami na rynku finansowym banki muszą opracować nową strategię rozwoju. Obecnie banki komercyjne podążają w kierunku zdobywania długoterminowej stabilności zamiast maksymalizacji zysków w krótkim okresie.

Bank komercyjny — artykuły polecane

Pośrednictwo finansowe — Bank inwestycyjny — Rynek pierwotny — Fundusz hedgingowy — Doradztwo finansowe — Towarzystwo ubezpieczeniowe — Konglomerat — Funkcje giełd finansowych — Efektywność rynku giełdowego

Bibliografia

• Bartnicki M. (2013), Bank komercyjny w opinii klientów indywidualnych, Zeszyt naukowy Politechniki Śląskiej, Gliwice
• Cichorska J. (2013), Kierunek zmian aktywności współczesnego banku, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice
• Cichy J. (2015), Bank jako klient profesjonalny na rynku obligacji skarbowych - analiza aktywności wybranych banków komercyjnych w Polsce, Zeszyt naukowy Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice
• Czech M. (2013), Bank komercyjny jako instytucja zaufania publicznego. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice
• Jaworski W. (red.) (1996), Bankowość. Podstawowe założenia, Poltext, Warszawa
• Kosiński B. (1995), Bank komercyjny. Organizacja, polityka, strategia, Poltext, Warszawa
• Oręziak L. (red.) (2001), Bankowość na świecie i w Polsce. Stan obecny i tendencje rozwojowe, Instytut Naukowo-Wydawniczy OLYMPUS, Warszawa
• Owsiak S. (2015), Finanse, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Piocha S. (2008), Konkurencja i konkurencyjność sektora banków komercyjnych, Politechnika Koszalińska, Koszalin
• Siudak T. (2013), Konkurencyjność Banków Komercyjnych i Spółdzielczych w Polsce, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Warszawa

Autor: Monika Bizub, Anna Chmielarska, Arkadiusz Brzegowy