Główny Urząd Statystyczny

Główny Urząd Statystyczny GUS to centralny organ administracji państwowej. Do jego obowiązków należy pozyskanie i zebranie informacji statystycznych z dziedzin życia publicznego oraz niektórych dziedzin prywatnego życia obywateli.

Historia Głównego Urzędu Statystycznego

Został utworzony przez Radę Regencyjną Królestwa Polskiego w roku 1918. Inicjatorem założenie urzędu był Ludwik Krzywicki. Z ciekawostek należy wspomnieć, że jest to najstarsza polska instytucja, która od początku jej istnienia nie zmieniła nazwy.

Ulica Jasna 10 w Warszawie stała się pierwszą siedzibą Głównego Urzędu Statystycznego. Zajmował on tam zaledwie sześć pomieszczeń. Sytuacja ta dość szybko się zmieniła, ponieważ już w styczniu roku 1920 siedzibą stał się budynek na Alejach Jerozolimskich 32. GUS wykupił go od Skarbu Państwa.

Wybuch II wojny światowej w 1939 roku bardzo zaburzył funkcjonowanie urzędu, okupanci przejęli kontrole nad budynkiem zamieniając go w Biura Statystycznego Wydziału Rolnictwa i Wyżywienia. W 1940 roku, przeniesiono archiwum, bibliotekę oraz wyposażenie do Krakowa.

Zakończenie II wojny Światowej pozwoliło wznowić działanie GUS, chwilową siedzibą stał się budynek na ulicy Marszałkowskiej 95, lecz już w kwietniu siedziba została przeniesiona na ulicę Narbutta 33, niestety była ona strasznie zniszczona przez wojnę. Zapadła decyzja o przeniesieniu na stałe urzędu, brano pod uwagę pałace znajdujące się w Warszawie. Ostateczną decyzją okazało się budowa nowego budynku, Ogłoszono przetarg na stworzenie nowego gmachu.

Rok 1953 był kluczowy dla GUSu, ponieważ właśnie w tym roku, oddano do jego użytku budynek znajdujący się na ulicy Niepodległości 208 w Warszawie. Jest to główna siedziba urzędu do dnia dzisiejszego.

Zadania urzędu statystycznego

• rozpoznanie zapotrzebowania na analizy i informacje statystyczne
• organizacja i prowadzenie badań statystycznych
• zbieranie, przechowywanie i opracowywanie danych statystycznych
• udział w pracach metodologicznych w wybranych dziedzinach statystyki
• współdziałanie z administracją publiczną
• prowadzenie krajowego rejestru REGON
• praca nad tworzeniem, aktualizacją rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju
• wykonywanie opracowań wspomagających inne systemy informacyjne,
• wykonywanie dodatkowych opracowań i analiz na zlecenie,
• prowadzenie szkoleń w dziedzinie statystyki,
• popularyzacja wiedzy o statystyce,
• administrowanie infrastrukturą techniczną.

Powołanie Głównego Urzędu Statystycznego

Główny Urząd Statystyczny został powołany "13 lipca 1918 roku przez "Radę Regencyjną Królestwa Polskiego. Podczas 91-letniej działalności Główny Urząd Statystyczny zachował nazwę i program działania, prowadzi badania, gromadzi zbiory, sporządza i publikuje wyniki. Na czele Głównego Urzędu Statystycznego stoi Prezes. Na dzień dzisiejszy funcję Presesa GUS pełni Józef Oleński. Przy prezesie działa Kolegium GUS w skład którego wchodzą:

• wiceprezesi,
• Dyrektor Generalny,
• Radcowie Generalni,
• dyrektorzy departamentów,
• dyrektorzy urzędów statystycznych,
• dyrektorzy jednostek podporządkowanych Prezesowi GUS.

Centralne rejestry Głównego Urzędu Statystycznego

• Krajowy Rejestr Urzędowy podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON)
• Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju (TERYT).

Systemy statystyczne GUS

Ustawa o statystyce publicznej i rozporządzenie Rady Ministrów

Główny Urząd Statystyczny (GUS) w Polsce jest instytucją odpowiedzialną za gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie danych statystycznych. Funkcjonowanie GUS opiera się na Ustawie o statystyce publicznej oraz rozporządzeniu Rady Ministrów.

Ustawa o statystyce publicznej stanowi podstawę prawną dla działalności GUS. Jej głównym celem jest zapewnienie wiarygodnych i rzetelnych danych statystycznych, które są niezbędne do prowadzenia analiz, badań i podejmowania decyzji na poziomie centralnym i lokalnym. Ustawa określa m.in. zakres danych, które GUS ma obowiązek gromadzić, oraz sposób ich przetwarzania i udostępniania.

Rozporządzenie Rady Ministrów stanowi uzupełnienie Ustawy o statystyce publicznej i precyzuje szczegółowe zasady dotyczące gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych statystycznych. Określa również strukturę organizacyjną GUS oraz kompetencje poszczególnych jednostek organizacyjnych.

Tajemnica Statystyczna

Jednym z kluczowych elementów działalności GUS jest utrzymanie tajemnicy statystycznej. Tajemnica statystyczna jest ściśle chronioną informacją, która dotyczy jednostek statystycznych i jest pozyskiwana w procesie gromadzenia danych. Chronienie tajemnicy statystycznej ma na celu zapewnienie poufności informacji przekazywanych przez respondenta, a także zachowanie zaufania do instytucji statystycznej.

Pracownicy GUS są zobowiązani do zachowania tajemnicy statystycznej, a nieuprawnione ujawnienie informacji może skutkować odpowiedzialnością karną. W praktyce oznacza to, że dane statystyczne gromadzone przez GUS są anonimowe i nie mogą być przypisane do konkretnych jednostek statystycznych. Chronienie tajemnicy statystycznej ma kluczowe znaczenie dla zachowania wiarygodności i rzetelności danych.

Wykorzystanie danych statystycznych

Dane statystyczne gromadzone przez GUS mają szerokie zastosowanie w różnych obszarach życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Służą one do analizowania i monitorowania zjawisk społecznych, ekonomicznych i demograficznych, a także do podejmowania decyzji na poziomie zarządzania i planowania.

Władze państwowe wykorzystują dane statystyczne do monitorowania i oceny skuteczności polityk publicznych oraz do podejmowania decyzji na podstawie rzetelnych informacji. Przedsiębiorcy i inwestorzy korzystają z danych statystycznych do analizy rynku, prognozowania trendów i podejmowania strategii biznesowych. Społeczność naukowa wykorzystuje dane statystyczne do prowadzenia badań naukowych i tworzenia teorii.

GUS udostępnia dane statystyczne w różnych formach, takich jak raporty, analizy, bazy danych i interaktywne narzędzia. Dostęp do danych jest powszechny i otwarty dla wszystkich zainteresowanych stron. Umożliwia to szerokie wykorzystanie danych statystycznych w celu lepszego zrozumienia rzeczywistości społeczno-gospodarczej i podejmowania odpowiednich działań.

Badania statystyczne prowadzone przez GUS

Główny Urząd Statystyczny (GUS) jest najważniejszą instytucją statystyczną w Polsce, odpowiedzialną za zbieranie, opracowywanie i publikowanie danych statystycznych dotyczących różnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego kraju. W ramach swojej działalności GUS przeprowadza szereg badań statystycznych, które dostarczają niezbędnej wiedzy i informacji dla podejmowania decyzji zarówno na poziomie rządowym, jak i lokalnym.

Powszechny spis ludności

Jednym z najważniejszych badań statystycznych prowadzonych przez GUS jest powszechny spis ludności. Spis ten ma na celu zebranie kompleksowych informacji dotyczących liczby, struktury i charakterystyki ludności zamieszkującej Polskę. Przeprowadzany jest co 10 lat i obejmuje wszystkie osoby zamieszkałe na terenie kraju. Dane zebrane podczas spisu ludności są niezwykle istotne dla planowania polityki społecznej, demograficznej i gospodarczej.

Powszechny spis ludności dostarcza informacji o wieku, płci, wykształceniu, zatrudnieniu, zamieszkiwaniu oraz innych aspektach demograficznych i społecznych. Te dane są wykorzystywane przez różne instytucje i organizacje, zarówno publiczne, jak i prywatne, do analizy i prognozowania zmian demograficznych, planowania usług publicznych, alokacji zasobów oraz wielu innych zadań.

Badania budżetów gospodarstw domowych

GUS przeprowadza również badania dotyczące budżetów gospodarstw domowych. Celem tych badań jest zebranie informacji na temat wydatków, dochodów i warunków życia gospodarstw domowych w Polsce. Badania te pozwalają na analizę poziomu życia, nierówności społecznych, struktury konsumpcji oraz innych aspektów ekonomicznych i społecznych.

W ramach tych badań GUS zbiera dane na temat rodzaju i wysokości dochodów, wydatków na żywność, mieszkanie, edukację, zdrowie, transport oraz wiele innych kategorii. Te informacje są niezwykle cenne dla analizy sytuacji ekonomicznej i społecznej w kraju, a także dla planowania polityki społecznej i fiskalnej.

Badania przedsiębiorstw

GUS prowadzi również badania dotyczące przedsiębiorstw, które mają na celu zebranie informacji o strukturze, działalności i wynikach ekonomicznych sektora przedsiębiorstw w Polsce. Badania te dostarczają danych o liczebności, rodzaju działalności, zatrudnieniu, inwestycjach, eksport-import oraz wielu innych aspektach funkcjonowania przedsiębiorstw.

Dane zebrane podczas tych badań są wykorzystywane do analizy sektora gospodarczego, identyfikacji trendów i problemów, oceny efektywności polityki gospodarczej oraz do planowania działań wspierających rozwój przedsiębiorstw. Badania przedsiębiorstw są niezwykle istotne dla monitorowania stanu gospodarki, identyfikacji sektorów strategicznych oraz oceny konkurencyjności polskich firm na rynku międzynarodowym.

Badania dotyczące rynku pracy

GUS zbiera informacje na temat zatrudnienia, bezrobocia, wynagrodzeń, warunków pracy i innych aspektów związanych z zatrudnieniem i sytuacją na rynku pracy w Polsce.

Dane zebrane w ramach tych badań są kluczowe dla analizy sytuacji na rynku pracy, monitorowania zmian w zatrudnieniu i bezrobociu, oceny efektywności polityki zatrudnienia oraz planowania działań wspierających rozwój rynku pracy. Badania dotyczące rynku pracy dostarczają informacji o strukturze zatrudnienia, poziomie wynagrodzeń, bezrobociu rejestrowanym i ukrytym, skali migracji zawodowej oraz innych ważnych wskaźnikach.

Wnioski płynące z tych badań są wykorzystywane przez różne instytucje, takie jak Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, do planowania polityki zatrudnienia, opracowywania programów szkoleniowych, alokacji środków na wsparcie rynku pracy oraz podejmowania decyzji dotyczących polityki społecznej.

VI. Wykorzystanie danych statystycznych

Administracja publiczna

Dane statystyczne są niezwykle istotne dla administracji publicznej, ponieważ na ich podstawie podejmowane są decyzje dotyczące polityki publicznej i planowania rozwoju kraju. Rząd, ministerstwa, samorządy lokalne i inne instytucje publiczne korzystają z informacji statystycznych, aby monitorować i oceniać skuteczność swoich działań, identyfikować problemy społeczne i ekonomiczne oraz opracowywać odpowiednie strategie rozwoju.

Przykładem wykorzystania danych statystycznych przez administrację publiczną może być monitorowanie wskaźników demograficznych, takich jak przyrost naturalny, migracje czy struktura wiekowa populacji. Na podstawie tych danych można opracować programy społeczne, np. w obszarze zdrowia czy edukacji, dostosowane do potrzeb i wyzwań demograficznych.

Przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwa również korzystają z danych statystycznych dostarczanych przez GUS. Dzięki tym informacjom firmy mogą analizować rynek, identyfikować trendy i prognozować popyt na swoje produkty lub usługi. W oparciu o dane dotyczące konsumpcji, produkcji, zatrudnienia czy inwestycji, przedsiębiorstwa podejmują decyzje dotyczące strategii marketingowej, rozwoju produktów, inwestycji czy rekrutacji pracowników.

Przykładem wykorzystania danych statystycznych przez przedsiębiorstwa może być analiza rynku pracy. Na podstawie informacji o stopie bezrobocia, strukturze zatrudnienia czy wynagrodzeniach, firmy mogą planować swoje działania personalne, określać wysokość wynagrodzeń, przewidywać potrzeby kadrowe czy dostosowywać ofertę zatrudnienia do oczekiwań pracowników.

Naukowcy

Dane statystyczne są również niezbędnym źródłem informacji dla naukowców z różnych dziedzin. Badacze korzystają z danych dostarczanych przez GUS, aby prowadzić analizy, testować hipotezy i wyciągać wnioski na temat różnych zjawisk społecznych, gospodarczych czy środowiskowych. Dane statystyczne są szczególnie ważne w naukach społecznych, takich jak socjologia, ekonomia, demografia czy geografia.

Przykładem wykorzystania danych statystycznych przez naukowców może być badanie wpływu edukacji na rozwój społeczno-gospodarczy. Na podstawie danych dotyczących poziomu wykształcenia, wyników egzaminów czy struktury edukacyjnej, naukowcy mogą analizować zależności między edukacją a różnymi wskaźnikami rozwoju, takimi jak dochód, zatrudnienie czy jakość życia.

Organizacje pozarządowe

Organizacje pozarządowe również wykorzystują dane statystyczne dostarczane przez GUS w swojej działalności. Organizacje te często zajmują się analizą problemów społecznych, środowiskowych czy ekonomicznych i wykorzystują dane statystyczne jako podstawę do podejmowania działań, monitorowania skuteczności projektów czy reprezentowania interesów swoich członków.

Przykładem wykorzystania danych statystycznych przez organizacje pozarządowe może być analiza ubóstwa i wykluczenia społecznego. Na podstawie danych dotyczących dochodów, warunków mieszkaniowych czy edukacji, organizacje pozarządowe mogą identyfikować grupy społeczne znajdujące się w trudnej sytuacji i opracowywać programy i projekty pomocy, mające na celu poprawę ich sytuacji życiowej.

Główny Urząd Statystyczny — artykuły polecane

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów — Polski Komitet Normalizacyjny — Urząd cudzoziemców — Najwyższa Izba Kontroli — Miasto na prawach powiatu — Służba cywilna — Administracja rządowa — Ochotnicze hufce pracy — Dziennik urzędowy

Bibliografia

• Domański C. (2017), Wiadomości Statystyczne jako istotny element edukacji statystycznej społeczeństwa, Wiadomości statystyczne, nr 4
• Kijek T. (2017), Kapitał innowacyjny przedsiębiorstwa, Akumulacja i wykorzystanie, Wydawnictwo UMCS, Lublin
• Koszela A. (2012), Kierunki rozwoju polskiej statystyki publicznej do 2017 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa
• Stefanowicz B. (2017), Siła informacji statystycznej, Wiadomości statystyczne, nr 4
• Szafrański B. (2017), Podstawy budowy skutecznych metod ochrony statystycznych baz danych, Wiadomości statystyczne, nr 3
• Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej. Dz.U. 1995 nr 88 poz. 439

Autor: Anna Majewska, Norbert Burliga