Cena ewidencyjna

Cena ewidencyjna jest to cena, na podstawie której dokonujemy ewidencji materiałów. Rozróżniamy jej dwa rodzaje:

• zmienna cena ewidencyjna, zwaną rzeczywistą (zakupu bądź nabycia)
• stała cena ewidencyjna (przewidywana).

Stała cena ewidencyjna jest to cena, która nie zmienia się w ciągu założonego okresu (np.roku), która została przyjęta w celu przeprowadzenia wyceny przychodów i rozchodów określonego asortymentu materiałów, jest to cena planowana. Jako stałą cenę ewidencyjną można przyjąć :

• cenę przewidywaną,
• cenę, która występowała do tej pory najczęściej,
• cenę będącą średnią cen z poprzedniego okresu,
• cenę ostatniego zamówienia poprzedniego okresu.

Odchylenia od cen ewidencyjnych

Wykorzystanie stałej dla danego okresu ceny ewidencyjnej ułatwia prowadzenie wyceny asortymentu. Metoda ta prowadzi do pojawienia się odchyleń od cen ewidencyjnych. Jest to skutek tego, że ceny rzeczywiste, które zmieniają się na przestrzeni okresu, różnią się od przyjętych cen ewidencyjnych.

Wyróżniamy dwa typy odchyleń od cen ewidencyjnych:

• odchylenia debetowe, czyli dodatnie. Występują w sytuacji gdy rzeczywista cena zakupu okazuje się być wyższa od przyjętej przez przedsiębiorstwo ceny ewidencyjnej. Odchylenia te powodują zwiększenie wartości materiałów.
• odchylenia kredytowe, czyli ujemne. Występują w sytuacji gdy rzeczywista cena zakupu okazuje się być niższa od przyjętej przez przedsiębiorstwo ceny ewidencyjnej. Odchylenia te zmniejszają wartość materiałów.

Należy zaznaczyć, że odchylenia debetowe i kredytowe wzajemnie się znoszą. W przypadku gdy występują jedynie odchylenia debetowe lub tylko odchylenia kredytowe, co wskazuje na ustalenie cen ewidencyjnych na poziomie znacząco różniącym się od cen rzeczywistych, należy zmienić cenę ewidencyjną, odpowiednio podnosząc lub zmniejszając jej wartość. Zmiana ta może być jednak przeprowadzona tylko i wyłącznie pod datą pierwszego dnia miesiąca. Weryfikacja cen ewidencyjnych obowiązuje na dzień bilansowy. Nowo ustalone ceny służą jako nowe ceny ewidencyjne od początku następnego roku obrotowego .

Przykład zastosowania ceny ewidencyjnej

Przedsiębiorstwo XYZ ustaliło na dany okres stałą cenę ewidencyjną pewnego materiały na poziomie 10 zł/kg. Dokonano następujących zamówień:

Zamówienie 1. 200 kg materiału, cena zakupu 11 zł/kg.	Zamówienie 2. 100 kg materiału, cena zakupu 9 zł/kg.	Zamówienie 3. 50 kg materiału, cena zakupu 8 zł/kg.
Ad.1. Wycena zamówienia według ceny zakupu: 11 zł/kg x 200 kg = 2 200 zł Wycena zamówienia według ceny ewidencyjnej: 10 zł/kg x 200 kg = 2000 zł Odchylenie od ceny ewidencyjnej: 2 200 zł - 2 000 zł = 200 zł (odchylenie debetowe)	Ad.2. Wycena zamówienia według ceny zakupu: 9 zł/kg x 100 kg = 900 zł Wycena zamówienia według ceny ewidencyjnej: 10 zł/kg x 100 kg = 1000 zł Odchylenie od ceny ewidencyjnej: 900 zł - 1 000 zł = -100 zł (odchylenie kredytowe)	Ad.3. Wycena zamówienia według ceny zakupu: 8 zł/kg x 50 kg = 400 zł Wycena zamówienia według ceny ewidencyjnej: 10 zł/kg x 50 kg = 500 zł Odchylenie od ceny ewidencyjnej: 400 zł - 500 zł = -100 zł (odchylenie kredytowe)
Księgowanie na kontach: Materiały (wn): 1) 2 000, 2) 1 000, 3) 500 Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów (wn): 1) 200 Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów (ma): 2) 100, 3) 100 Rachunek bieżący / kasa (ma): 1) 2 200, 2) 900, 3) 500

Po zaksięgowaniu wszystkich zamówień można zauważyć, że odchylenia debetowe są równe odchyleniom debetowym, co oznacza, że w ogólnym rozrachunku odchylenia zniosły się wzajemnie, wskutek czego wycena według stałych cen ewidencyjnych materiałów przedstawia ich rzeczywistą wartość (zakupu).

Księgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych

W księgowości, odchylenia debetowe od cen ewidencyjnych odnoszą się do sytuacji, w których cena faktyczna materiałów przekracza cenę ewidencyjną. Aby odpowiednio zaksięgować takie odchylenia, stosuje się odpowiednie konta księgowe. Przykładem konta księgowego dla odchyleń debetowych może być "Konto odchylenia debetowego od cen materiałów" lub "Konto różnic kursowych". Na tym koncie rejestruje się różnicę pomiędzy ceną ewidencyjną a faktyczną ceną zakupu materiałów. Odchylenia debetowe zwiększają koszt zakupu materiałów i mają wpływ na wynik finansowy przedsiębiorstwa.

W przeciwnym przypadku, gdy cena faktyczna materiałów jest niższa od ceny ewidencyjnej, mamy do czynienia z odchyleniami kredytowymi. Aby odpowiednio zaksięgować takie odchylenia, stosuje się odpowiednie konta księgowe. Przykładem konta księgowego dla odchyleń kredytowych może być "Konto odchylenia kredytowego od cen materiałów" lub "Konto różnic kursowych". Na tym koncie rejestruje się różnicę pomiędzy ceną ewidencyjną a faktyczną ceną zakupu materiałów. Odchylenia kredytowe zmniejszają koszt zakupu materiałów i mają wpływ na wynik finansowy przedsiębiorstwa.

Wycena materiałów według stałych cen ewidencyjnych polega na określeniu wartości materiałów na podstawie ustalonych, stałych cen. Ceny te są zapisane w ewidencji przedsiębiorstwa i służą jako punkt odniesienia do wyceny zapasów. Stałe ceny ewidencyjne są ustalane na podstawie różnych czynników, takich jak koszt zakupu, inflacja, kurs walutowy, zmiany w popycie i podaży oraz inne czynniki rynkowe. Ich stabilność i spójność są istotne dla prawidłowego zarządzania zapasami i dokładnego odzwierciedlenia wartości materiałów w bilansie przedsiębiorstwa.

Wycena materiałów według stałych cen ewidencyjnych ma istotny wpływ na bilans przedsiębiorstwa. Poprzez właściwe określenie wartości materiałów, przedsiębiorstwo może rzetelnie przedstawiać swoją sytuację finansową. W przypadku odchyleń od cen ewidencyjnych, zgodnie z wcześniej opisanymi kontami księgowymi, wpływ na bilans mają odchylenia debetowe i kredytowe. Odchylenia te mogą wpływać na wartość zapasów, koszt zakupu materiałów oraz wynik finansowy przedsiębiorstwa. Ważne jest, aby przedsiębiorstwo regularnie analizowało odchylenia od cen ewidencyjnych, aby móc podjąć odpowiednie działania korygujące i zapewnić rzetelne odzwierciedlenie wartości materiałów w bilansie. Przy odpowiednim księgowaniu odchyleń od cen ewidencyjnych oraz prawidłowej wycenie materiałów według stałych cen, przedsiębiorstwo jest w stanie lepiej zarządzać swoimi zasobami i podejmować informowane decyzje dotyczące zakupu i wykorzystania materiałów.

Zmiana cen ewidencyjnych

Przyjęcie stałej ceny ewidencyjnej jest kluczowym elementem efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem. Istnieje kilka rodzajów kryteriów, które można wziąć pod uwagę przy ustalaniu ceny. Pierwszym kryterium może być koszt historyczny, czyli cena, po której przedsiębiorstwo nabyło dany towar lub materiał. Drugim kryterium jest koszt bieżący, który uwzględnia aktualne ceny na rynku. Ostatnim kryterium może być koszt odtworzenia, czyli cena, którą należy zapłacić za odtworzenie danego towaru lub materiału.

Wybór odpowiedniego kryterium przyjęcia ceny zależy od indywidualnych cech przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa, które skupiają się na długoterminowych inwestycjach, mogą preferować koszt historyczny, ponieważ uwzględnia on wartość nabytą w przeszłości. Przedsiębiorstwa działające na rynkach, gdzie ceny są bardzo zmienne, mogą z kolei preferować koszt bieżący, aby uwzględnić aktualną sytuację na rynku. Wybór odpowiedniego kryterium wymaga analizy i uwzględnienia strategii przedsiębiorstwa.

Aktualizacja cen ewidencyjnych jest istotna, aby utrzymać dokładność i wiarygodność danych finansowych przedsiębiorstwa. Okresy aktualizacji cen mogą się różnić w zależności od branży i specyfiki działalności. W niektórych branżach, gdzie ceny są bardzo zmienne, aktualizacja cen może być konieczna co miesiąc lub nawet częściej. W innych branżach, gdzie ceny są bardziej stabilne, aktualizacja może odbywać się na przykład co kwartał.

Niestosowanie regularnej aktualizacji cen ewidencyjnych może prowadzić do poważnych konsekwencji dla przedsiębiorstwa. Brak aktualizacji może doprowadzić do nieprawidłowego odwzorowania wartości materiałów w księgach rachunkowych. Może również wpływać na dokładność obliczeń kosztów produkcji, co z kolei może prowadzić do decyzji opartych na nieprawidłowych danych. Dlatego ważne jest, aby przedsiębiorstwo miało odpowiedni system aktualizacji cen, który będzie dostosowany do jego specyfiki branżowej.

Zmiana ceny ewidencyjnej może mieć istotny wpływ na wartość materiałów znajdujących się w magazynie przedsiębiorstwa. Jeśli cena wzrośnie, wartość materiałów również wzrośnie, co może prowadzić do większego obciążenia księgowe przedsiębiorstwa. Z drugiej strony, jeśli cena spadnie, wartość materiałów również spadnie, co może wpływać na rentowność przedsiębiorstwa.

Zmiana ceny ewidencyjna może również wpływać na koszty produkcji przedsiębiorstwa. Jeśli cena materiałów wzrośnie, koszty produkcji również wzrosną, co może prowadzić do mniejszej rentowności. Zmiana ceny może również wpływać na konkurencyjność przedsiębiorstwa na rynku, zwłaszcza jeśli konkurencja oferuje niższe ceny. Dlatego ważne jest, aby przedsiębiorstwo monitorowało zmiany cen i odpowiednio reagowało, aby utrzymać konkurencyjność.

Znaczenie ceny ewidencyjnej dla przedsiębiorstwa

Cena ewidencyjna odgrywa istotną rolę w dokładnym oszacowaniu wartości materiałów w przedsiębiorstwie. Jest to cena, która została ustalona na podstawie danych ewidencyjnych i służy do wyceny zapasów. Dzięki odpowiedniemu ustaleniu ceny ewidencyjnej możliwe jest dokładne oszacowanie wartości posiadanych materiałów. W przypadku braku dokładnej ceny ewidencyjnej istnieje ryzyko przeszacowania lub niedoszacowania wartości materiałów. Przeszacowanie może prowadzić do zafałszowania wyników finansowych przedsiębiorstwa, a niedoszacowanie może prowadzić do niepełnego uwzględnienia kosztów i straty na wartości zapasów.

Błędna cena ewidencyjna może mieć istotny wpływ na bilans przedsiębiorstwa. Jeśli cena została niedoszacowana, wartość zapasów zostanie zaniżona, co może prowadzić do przeszacowania zysków. Z kolei, jeśli cena została przeszacowana, wartość zapasów zostanie zawyżona, co może prowadzić do niedoszacowania zysków. Prawidłowo ustalona cena ewidencyjna umożliwia wiarygodne odzwierciedlenie wartości materiałów w bilansie przedsiębiorstwa. Dzięki temu, zarówno wewnętrzni, jak i zewnętrzni interesariusze mogą mieć pewność, że dane finansowe są wiarygodne i odzwierciedlają rzeczywistą sytuację przedsiębiorstwa.

Stała cena ewidencyjna może być bardzo pomocna w procesie planowania kosztów. Jeśli cena materiałów jest stała, przedsiębiorstwo może precyzyjnie oszacować koszty związane z produkcją i określić, jakie nakłady będą potrzebne do osiągnięcia zamierzonych celów. Przewidywalność ceny materiałów ułatwia również planowanie inwestycji i podejmowanie strategicznych decyzji dotyczących rozwoju przedsiębiorstwa.

Dokładne i aktualne ceny materiałów są kluczowe dla skutecznej kontroli kosztów w przedsiębiorstwie. Cena ewidencyjna umożliwia porównanie rzeczywistych kosztów z zaplanowanymi kosztami, co pozwala na identyfikację i eliminację ewentualnych rozbieżności. Dzięki temu, przedsiębiorstwo może podejmować odpowiednie działania w celu optymalizacji kosztów i poprawy efektywności operacyjnej.

Cena ewidencyjna ma również istotny wpływ na analizę trendów cenowych w przedsiębiorstwie. Jeśli cena materiałów jest stała, można dokładnie porównać ceny w różnych okresach czasu i zidentyfikować ewentualne wzorce i tendencje. Dzięki temu, przedsiębiorstwo może lepiej zrozumieć zmiany na rynku i podejmować odpowiednie decyzje dotyczące zakupów i sprzedaży. Stała cena ewidencyjna ułatwia porównywanie danych finansowych z różnych okresów. Dzięki temu, przedsiębiorstwo może bieżąco monitorować zmiany w wartości zapasów i analizować, jakie czynniki wpływają na te zmiany. Porównywanie danych z różnych okresów pozwala również na identyfikację ewentualnych nieprawidłowości i podejmowanie odpowiednich działań korygujących.

Metody ustalania cen ewidencyjnych

Metody ustalania cen ewidencyjnych są niezwykle istotne w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Odpowiednie ustalenie tych cen ma wpływ na efektywność procesów gospodarczych oraz na dokładność wyceny aktywów i pasywów.

Metoda FIFO. Metoda FIFO (First-In, First-Out) jest jedną z najstarszych i najprostszych metod ustalania cen ewidencyjnych. Polega na założeniu, że pierwsze zakupione towary są również pierwsze sprzedawane lub zużywane. Oznacza to, że wartość towarów na składzie jest ustalana na podstawie cen zakupu najstarszych partii. Metoda FIFO jest szczególnie przydatna w przypadku, gdy towary są podatne na zmiany cen, a chcemy odzwierciedlić ich rzeczywistą wartość w księgach. Dlatego też często stosowana jest w branżach, w których ceny surowców lub towarów często się zmieniają, takich jak branża spożywcza czy przemysł chemiczny. Jedną z zalet metody FIFO jest to, że odzwierciedla ona rzeczywisty stan magazynowy. Ponadto, jest ona stosunkowo łatwa do zrozumienia i zastosowania. Jednakże, metoda FIFO może prowadzić do nieodpowiednich wycen towarów, szczególnie w przypadku inflacji lub zmian cen. Ponadto, może być trudna do zastosowania w przypadku, gdy towary są przechowywane w sposób, który uniemożliwia identyfikację partii towarów.

Metoda średniej ważonej. Metoda średniej ważonej polega na obliczeniu średniej wartości towarów na podstawie wag przypisanych do poszczególnych transakcji. Waga jest zazwyczaj ustalana na podstawie ilości zakupionych towarów lub wartości transakcji. Następnie, oblicza się średnią wagową, która jest stosowana do wyceny towarów na składzie. Metoda średniej ważonej jest często stosowana w przypadku, gdy towary na składzie są bardzo heterogeniczne i trudne do rozróżnienia. Jest również przydatna w przypadku, gdy ceny zakupu są bardzo zmienne i trudno jest ustalić jednoznaczną wartość towaru. Metoda ta ma wiele zalet, w tym prostotę obliczeń i elastyczność w stosowaniu. Ponadto, uwzględnia ona wszystkie transakcje zakupu i pozwala na bardziej równomierne rozłożenie kosztów. Jednakże, metoda średniej ważonej może prowadzić do nieodpowiednich wycen w przypadku znacznych zmian cen, zwłaszcza jeśli transakcje z najwyższymi i najniższymi cenami są rzadkie.

Kontrola zapasów i negocjacje z dostawcami

Cena ewidencyjna odgrywa istotną rolę w analizie stanów magazynowych. Jest to cena, która uwzględnia nie tylko koszt zakupu produktu, ale także wszelkie dodatkowe koszty związane z jego przechowywaniem i utrzymaniem w magazynie. Dzięki temu można dokładnie ocenić, ile kosztuje posiadanie danego towaru na stanie. Na podstawie ceny ewidencyjnej można przeprowadzić szczegółową analizę stanów magazynowych. Przykładowo, można porównać wartość posiadanych zapasów z wartością teoretyczną, jaką powinno się mieć na podstawie danych sprzedażowych i prognoz. Jeżeli wartość rzeczywista przekracza wartość teoretyczną, może to wskazywać na nadmierny zapas towaru. Z kolei, jeżeli wartość rzeczywista jest niższa od wartości teoretycznej, może to oznaczać niedobór zapasów. Dzięki temu można szybko zidentyfikować ewentualne problemy z zarządzaniem zapasami i podjąć odpowiednie działania naprawcze. Przykładem wykorzystania ceny ewidencyjnej w kontroli zapasów może być sytuacja, w której firma posiada duże ilości towaru, ale okazuje się, że koszty jego przechowywania są bardzo wysokie. Dzięki analizie ceny ewidencyjnej można zidentyfikować te produkty, które generują największe koszty, co pozwoli podejmować bardziej racjonalne decyzje dotyczące polityki zamówień i magazynowania.

Cena ewidencyjna odgrywa również istotną rolę w negocjacjach z dostawcami. Dzięki uwzględnieniu wszystkich kosztów związanych z posiadaniem danego towaru, można bardziej precyzyjnie ocenić, jakie warunki cenowe są korzystne dla firmy. W negocjacjach cenowych, wykorzystanie ceny ewidencyjnej pozwala na bardziej obiektywną analizę ofert dostawców. Wartość produktu nie jest oceniana tylko na podstawie samej ceny zakupu, ale także na podstawie kosztów związanych z przechowywaniem, utrzymaniem zapasu, obsługą zamówień, etc. To umożliwia porównanie ofert różnych dostawców w sposób bardziej kompleksowy. Przykładem korzystnego wykorzystania ceny ewidencyjnej w negocjacjach może być sytuacja, w której dostawca oferuje niższą cenę zakupu, ale koszty związane z magazynowaniem i utrzymaniem produktu są znacznie wyższe. Dzięki analizie ceny ewidencyjnej można dokładnie oszacować, która oferta jest bardziej korzystna dla firmy. Może się okazać, że mimo wyższej ceny zakupu, oferta dostawcy z niższymi kosztami utrzymania zapasu jest bardziej opłacalna.

Wpływ ceny ewidencyjnej na planowanie budżetu i prognozowanie kosztów

Cena ewidencyjna odgrywa kluczową rolę w procesie planowania budżetu organizacji. Jest to kwota, która uwzględnia wszystkie koszty związane z danym projektem lub działalnością. Ustalenie odpowiedniej ceny ewidencyjnej pozwala na realistyczne określenie budżetu i zaplanowanie dostępnych zasobów. Przy planowaniu budżetu, cena ewidencyjna jest uwzględniana jako podstawowy element kosztów. Jest ona zależna od różnych czynników, takich jak koszty materiałów, pracy, dystrybucji, marketingu, administracji i innych. Wszystkie te czynniki muszą być dokładnie ocenione i uwzględnione w procesie ustalania ceny ewidencyjnej.

Przykładem uwzględnienia ceny ewidencyjnej w budżecie może być planowanie budowy nowego biura dla firmy. W tym przypadku, cena ewidencyjna będzie uwzględniać koszty związane z zakupem materiałów budowlanych, wynagrodzeniami dla pracowników budowlanych, kosztami projektowania i nadzoru, opłatami za pozwolenia budowlane, itp. Ustalenie realistycznej ceny ewidencyjnej pozwoli na dokładne oszacowanie budżetu potrzebnego do zrealizowania tego projektu.

Cena ewidencyjna odgrywa również istotną rolę przy prognozowaniu kosztów. Prognozowanie kosztów polega na szacowaniu przyszłych kosztów związanych z danym projektem lub działalnością. W tym procesie, cena ewidencyjna jest używana do określenia kosztów na podstawie danych historycznych i przewidywań na przyszłość. Cena ewidencyjna jest istotna przy prognozowaniu kosztów, ponieważ umożliwia uwzględnienie wszystkich czynników, które mogą mieć wpływ na koszty. Na podstawie danych historycznych, takich jak koszty materiałów, pracy, itp., oraz analizy trendów rynkowych, można przewidzieć przyszłe koszty i dostosować strategię działania.

Cena ewidencyjna — artykuły polecane

Metoda LIFO — Metoda FIFO — Wycena rzeczowych składników majątku obrotowego — Tabela amortyzacji — Aktualizacja wyceny środków trwałych — Model wyceny bilansowej oparty na wartości przeszacowanej — Metoda ceny przeciętnej — Amortyzacja jednorazowa — Wycena zagranicznych środków pieniężnych

Bibliografia

• Gierusz B. (2018), Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk
• Maćkowiak E. (2011), Rzeczowe aktywa obrotowe w ujęciu krajowych i międzynarodowych regulacji rachunkowości, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 41
• Małkowska D. (2018), Rachunkowość od podstaw, zbiór zadań z komentarzem z rozwiązaniami, ODDK, Gdańsk
• Matuszewicz J., Matuszewicz P. (2011), Rachunkowość od podstaw, Finans-Servis, Warszawa
• Poniatowska L. (2013), Wpływ wyceny bilansowej na definiowanie i pomiar wyniku finansowego, SGH. Studia i prace. Kolegium zarządzania i finansów, nr 130
• Szczypa P. (2005), Klasyfikowanie kosztów i przychodów. Poradnik dla ucznia, Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, Radom
• Turowska W., Węgrzyn A. (2014), Rachunkowość, MARINA, Wrocław

Autor: Paulina Waksmundzka