Polityka kursu walutowego

Polityka kursu walutowego to jedno z narzędzi polityki ekonomicznej państwa, przy pomocy którego można skutecznie oddziaływać na obroty z zagranicą. Celem tej polityki jest ustalenie optymalnego poziomu kursu walutowego (zrównanie popytu i podaży waluty) z punktu widzenia potrzeb gospodarki wewnętrznej i bilansu płatniczego. Niższy poziom kursu walutowego prowadzi do deficytu w bilansie płatniczym i odpływu rezerw dewizowych, natomiast kurs wyższy doprowadza do utraty konkurencyjności gospodarki i spekulacyjnego napływu dewiz do danego kraju.

TL;DR

Polityka kursu walutowego to narzędzie polityki ekonomicznej państwa, które ma na celu ustalenie optymalnego poziomu kursu walutowego. Kurs walutowy może być ustalany przez centralne urzędy lub na rynku prywatnym. Istnieją różne rodzaje rynków walutowych i transakcji. Polityka kursu walutowego może być prowadzona przy użyciu strategii kursu sztywnego lub płynnego. Istnieje wiele zalet i ograniczeń związanych z polityką kursu walutowego. Istnieją również inne podejścia związane z polityką kursu walutowego, takie jak ustalanie kursu przez stałe lub zmienną stawkę, zarządzanie rezerwami walutowymi i interwencja walutowa.

Kurs walutowy

Kurs walutowy jest ustalany w wyniku dokonywanych na rynku walutowym transakcji. Kształtuje się w miejscu spotkania popytu i podaży na zagraniczne środki płatnicze. Jest ceną płaconą w walucie krajowej za jednostkę waluty obcej. Popyt na walutę krajową zgłaszają podmioty zagraniczne pragnące zakupić towary (eksport) lub aktywa danego kraju. Podmioty zagraniczne chętniej kupują walutę danego kraju im niższy będzie jej kurs wymienny. Wyszczególnia się w jaki sposób kurs jest ustalany:

• Walutowy urzędowy, który jest wyznaczany przez centralne urzędy poszczególnych krajów (zazwyczaj banki centralne).
• Walutowy prywatny, kształtuje się na rynku transakcji pomiędzy określonymi podmiotami gospodarczymi.

Jak i również na amplitudę wahań:

• Kurs sztywny inaczej arbitralny, który jest ustalany urzędowo i nie podlega żadnym dłuższym zmianom. Amplituda wahań wynosi zero.
• Kurs stały inaczej stabilny, może on się zmienić w ściśle określonym przedziale. Określona władza monetarna ustala górną i dolną granicę wahań kursowych i jest zobowiązana utrzymać wahania kursowe w ściśle określonym przedziale. Granice wahań mogą być rozszerzane i zwężane.
• Kurs zmienny inaczej płynny, w którym amplituda zmian jest niczym nielimitowana. Władza monetarna kontroluje wahania kursu lub pozostawia pełną swobodę i nie interweniuje.

Ze względu na kryterium zakresu zastosowania, można wyszczególnić:

• Kurs jednolity, to kurs o określonym poziomie, nieodwołalny we wszystkich transakcjach kupna i sprzedaży.
• Kurs zróżnicowany, był ustalany przez bank centralny, jednak kurs różnił się w zależności od podmiotu, przedmiotu, czy kierunków geograficznych.

Rodzaje rynków walutowych

Ze względu na kryterium swobody dokonywania wymiany walut:

• Wolny rynek walutowy, na którym podmioty gospodarcze mogą swobodnie wymieniać (kupować i sprzedawać) walutę danego kraju na inne waluty, bez ograniczeń ze strony władz państwowych walutowych.
• Reglamentowany rynek walutowy, to rynek w którym podmioty gospodarcze danego kraju nie mogą swobodnie wymieniać waluty obowiązującej w tym kraju. Istnieje przymus odsprzedaży określonej instytucji państwowej zarobionych za granicą dewiz, wiąże się to z działaniem państwowego monopolu walutowego. Obrót dewiz w kraju, w którym się to odbywa z reguły jest walutą niewymienną.
• Pośredni rynek walutowy, to rynek w którym pewne sfery obrotu dewizowego są reglamentowane przez państwo a pewne nie.

Rodzaje transakcji na rynku walutowym

• Tradycyjny rynek walutowy, najwcześniejszym jej segmentem jest rynek bieżący, który obejmuje operacje, które są realizowane w ciągu dwóch dni od daty zawarcia transakcji. Rozliczenia transakcji kupna lub sprzedaży walut następują według kursu bieżąceg (spot rate), inaczej "kursu dnia".

Następnym segmentem jest rynek terminowy gdzie zakup i sprzedaż odbywa się z wyprzedzeniem w stosunku do terminy dostawy walut. Taka transakcja terminowa polega na zawarciu umowy zobowiązującej sprzedającego do dostarczenia określonego dobra oraz kupującego do odebrania tego dobra w wyznaczonym terminie, po umówionej cenie ustalonej z góry w momencie zawarcia umowy.

• Nowy rynek walutowy, na którym odbywają się transakcje walutowe typu "futures", polega na sprzedaży lub zakupie określonej ilości waluty obcej, po cenie ustalonej w momencie zawarcia kontraktu z dostawą w przyszłości. Transakcje opcyjnie są umową pomiedzy nabywcą i sprzedawcą, gdzie nabywca ma prawo (ale nie obowiązek) kupna lub sprzedaży oznaczonego instrumentu bazowego, po ustalonej cenie, w określonym terminie w przyszłości lub wcześniej. Sprzedawca tejże opcji jest zobowiązany do dostarczenia lub odbioru instrumentu bazowego, jeśli zażąda tego nabywca.

Funkcja popytu i podaży na walutę krajową

• Popyt na walutę krajową zgłaszają podmioty zagraniczne pragnące zakupić towary (eksport) lub aktywa danego kraju. Podmioty zagraniczne chętniej kupują walutę danego kraju im niższy będzie jej kurs wymienny.
• Podaż waluty krajowej na rynku walutowym kształtują podmioty krajowe. Jest to ukierunkowane przez chęć nabycia przez podmioty krajowe zagranicznych przedmiotów (import) lub zagranicznych aktywów finansowych. Podmioty krajowe będą chętniej wymieniać więcej waluty krajowej im wyższy będzie poziom kursu waluty krajowej.

Rodzaje kursów walutowych

• Kurs walutowy stały inaczej stabilny, może on się zmienić w ściśle określonym przedziale. Określona władza monetarna ustala górną i dolną granice wahań kursowych i jest zobowiązana utrzymać wahania kursowe w ściśle określonym przedziale. Granice wahań mogą być rozszerzane i zwężane.
• Kurs walutowy zmienny inaczej płynny, w którym amplituda zmian jest niczym nielimitowana. Władza monetarna kontroluje wahania kursu lub pozostawia pełną swobodę i nie interweniuje.
• Kurs sztywny inaczej arbitralny, który jest ustalany urzędowo i nie podlega żadnym dłuższym zmianom. Amplituda wahań wynosi zero.

Strategia kursu sztywnego

Bank centralny zobowiązuje się do utrzymania kursu walutowego na stałym poziomie. Możliwy jest też wariant z przedziałem dopuszczalnych wahań, jednak szerokość tego przedziału jest zwykle węższa niż w przypadku strategii mieszanej. Bank może stosunkowo łatwo i szybko zmienić swą decyzję, nawet z dnia na dzień ustalając nowy poziom stałego kursu lub przejście na kurs płynny. Wszelkie jego działania koncertują się na utrzymaniu stabilności kursu kosztem kształtowania się innych zmiennych ekonomicznych np. inflacji. Jednym z motywów obrania takiej strategii jest dążenie do obniżenia i ustabilizowania inflacji, jednak w dłuższym okresie może to przynieść odmienne efekty. Dzieje się tak dlatego, że w warunkach swobody przepływów kapitałowych strategia kursu sztywnego polega w rzeczywistości na imporcie polityki pieniężnej z kraju, którego waluta jest walutą referencyjną. Innymi słowy mówiąc bank centralny nie może swobodnie ustalać stóp procentowych tak aby wywierać pożądany wpływ na inflację, ale musi ich używać jako narzędzia wspomagającego osiąganie celu kursowego. W praktyce oznacza to, że zmiany stóp procentowych banku centralnego naśladują ich zmiany w kraju referencyjnym, dlatego też można mówić o "imporcie" polityki pieniężnej. Jedną z wad tej strategii jest fakt, iż ze względu na różnice w strukturze gospodarek można się spodziewać, że nie zawsze kierunek, wielkość i moment zmian stóp w kraju jest odpowiedni dla aktualnego stanu gospodarki w kraju prowadzącym politykę kursu sztywnego. Szczególnym przypadkiem strategii kursu sztywnego jest tzw. izba walutowa, czyli system sztywnego kursu walutowego, który ma silne umocowanie prawne w postaci np. zapisu w konstytucji. Powoduje to, że zmiany kursu będą następowały z mniejszą częstotliwością, gdyż będą wymagały znacznie więcej czasu i zachodu niż dotychczas. Działania te maja na celu zwiększenie wiarygodności polityki sztywnego kursu walutowego. Dotyczy to głównie krajów w których obserwuje się ograniczona wiarygodność co do działalności banków centralnych.

Strategia kursu płynnego

Strategia ta jest bardzo popularna wśród krajów prowadzących politykę pieniężną w ramach bezpośredniego celu inflacyjnego. Bank centralny nie określając żadnych pożądanych wartości ani przedziałów wahań pozostawiając kształtowanie się kursu walutowego samemu rynkowi. Ma wtedy zupełną swobodę ustalania poziomu stopy procentowej, a to umożliwia mu takie jej zmiany, które doprowadzą go do osiągnięcia celu inflacyjnego. Wyróżniamy dwa rodzaje strategii płynnego kursy walutowego:

• czysta (pure float), polegająca na tym, że bank rezygnuje z jakiejkolwiek obecności na rynku walutowym, co umożliwia swobodne kształtowanie się kursu walutowego
• zarządzanie kursem (managed float), polegające na tym że bank centralny może podjąć działania na rynku walutowym w celu sprowadzenia kursu do poziomu "lepszego" z jego punktu widzenia. Często tego typu interwencje wychodzą na jaw dopiero po fakcie.

Dewaluacja i rewaluacja przy kursie stałym

Obniżenie kursu walutowego (dewaluacja) w stosunku do walut obcych i złota niesie za sobą spadek cen towarów eksportowych na rynkach zagranicznych, oraz wzrost cen towarów importowanych. Skutkiem tego będzie wzrost eksportu, a co za tym idzie wzrost zatrudnienia. Poprawi się zatem zdolność konkurencyjna towarów krajowych, co w efekcie przyniesie korzyści dla bilansu handlowego danego kraju

Podwyższenie kursu waluty krajowej (rewaluacja) spowoduje natomiast wzrost cen w eksporcie wyrażony w walutach obcych. Skutkować to będzie zmniejszeniem popytu na towary eksportowe za granicą oraz spadkiem cen towarów importowanych. Głównym celem podjęcia przez państwo takich działań jest osłabienie tendencji inflacyjnych w gospodarce.

Aprecjacja i deprecjacja przy kursie płynnym

• Aprecjacja waluty krajowej to działanie spowodowane na rynku walutowym, dzięki której zwiększa się międzynarodowa wartość (siły nabywczej) w stosunku do innych walut.
• Deprecjacja to zmniejszenie międzynarodowej wartości waluty krajowej.

Polityka kursu walutowego - przykłady

• Ustalanie kursu walutowego: Państwa mogą ustalać kurs walutowy, jako narzędzie polityki ekonomicznej, aby zapewnić zrównoważony bilans płatniczy i wzmocnić konkurencyjność swojej gospodarki. Proces ten może obejmować wprowadzanie wymiany walutowej, czyli wprowadzenie przepisów dotyczących handlu walutami, ustalanie stóp procentowych i wprowadzanie ceł.
• Interwencja walutowa: Interwencja walutowa polega na wykorzystaniu rezerw walutowych państwa, aby wpływać na wahania kursów walutowych. Przykładem tego jest interwencja celna, czyli interwencja walutowa, która polega na sprzedaży lub kupowaniu walut, aby zmienić poziom kursu walutowego.
• Sterowanie obrotami zagranicznymi: Interwencja walutowa może również służyć do kontrolowania obrotów zagranicznych. Państwa wykorzystują interwencję walutową do ograniczania lub zwiększania importu lub eksportu towarów, usług i kapitału.
• Ograniczenia wymiany walutowej: Ograniczenia wymiany walutowej są stosowane jako narzędzie do kontrolowania obrotów zagranicznych. Ograniczenia mogą obejmować limitowanie ilości walut, jaką przedsiębiorstwa mogą kupować lub sprzedawać, wymagania w postaci depozytów wymaganych przy zakupie walut itp.

Polityka kursu walutowego - mocne strony

Polityka kursu walutowego ma wiele zalet. Wśród nich są:

• Stabilizacja kursu walutowego: Polityka kursu walutowego pomaga w ustaleniu i utrzymaniu stabilnego poziomu kursu walutowego, który jest korzystny zarówno dla gospodarki krajowej, jak i dla handlu międzynarodowego.
• Ułatwienie handlu: stabilny kurs walutowy ułatwia handel międzynarodowy, ponieważ przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy mogą lepiej przewidywać ryzyka i korzyści handlu zagranicznego.
• Wzmocnienie konkurencyjności: stabilny kurs walutowy zapewnia przedsiębiorstwom i przedsiębiorcom uczciwą i sprawiedliwą konkurencję na arenie międzynarodowej.
• Ochrona gospodarki: Polityka kursu walutowego pomaga chronić gospodarkę krajową przed niekorzystnymi fluktuacjami kursu walutowego.
• Ułatwienie zarządzania: Dzięki stabilnemu kursowi walutowemu rządy i banki centralne mogą lepiej zarządzać i monitorować wszelkie zmiany w gospodarce.

Polityka kursu walutowego - ograniczenia

Polityka kursu walutowego ma szereg ograniczeń i słabych stron, które warto wziąć pod uwagę. Oto one:

• Zmiany kursu walutowego mogą mieć negatywny wpływ na stabilność gospodarki, ponieważ mogą wpływać na wahania cen.
• Kursy walutowe są silnie powiązane z wewnętrznymi i zewnętrznymi czynnikami ekonomicznymi, które są trudne do przewidzenia.
• Wprowadzanie zmian w kursach walutowych może zmniejszyć zaufanie rynków finansowych i wpływać na ich niestabilność.
• Polityka kursu walutowego może wpływać na wzrost lub spadek stopy inflacji, co może mieć negatywny wpływ na gospodarkę.
• Polityka kursu walutowego może wpływać na handel zagraniczny, ponieważ wpływa na konkurencyjność cenową dóbr i usług.
• Polityka kursu walutowego może zakłócać funkcjonowanie rynków finansowych, a także prowadzić do niepewności wśród inwestorów.

Polityka kursu walutowego - inne związane podejścia

Innymi podejściami związanymi z polityką kursu walutowego są:

• Ustalanie kursu walutowego przez stałe stawki (tzw. kursy stałe). Polega na ustaleniu stałego stosunku między wybraną walutą a innymi walutami.
• Ustalanie kursu walutowego przez zmienną stawkę (tzw. kursy zmiennymi). Polega na ustaleniu kursu walutowego w oparciu o zmienne czynniki rynkowe, takie jak popyt i podaż, a także inne czynniki, takie jak stopy procentowe, inflacja itp.
• Polityka zarządzania rezerwami walutowymi. Polega na wykorzystaniu rezerw walutowych, aby kontrolować kurs walutowy, np. poprzez kupowanie i sprzedawanie walut.
• Interwencja walutowa. Polega na bezpośrednim wpływaniu na rynek walutowy poprzez kupowanie lub sprzedawanie walut. Interwencja walutowa ma na celu stabilizację lub zmianę kursu walutowego.

Polityka kursu walutowego — artykuły polecane

Operacje otwartego rynku — System stałego kursu walutowego — Inflacja tłumiona — Tabela kursów — Cel inflacyjny — Agregaty pieniężne — Rewaluacja — System płynnego kursu walutowego — Realny kurs walutowy

Bibliografia

• Blanchard O. (2011), Makroekonomia, Wolters Kluwer, Warszawa
• Burda M., Wyplosz C. (2000), Makroekonomia. Podręcznik europejski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Hall R., Taylor J. (2004), Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Skawińska E., Sobiech-Grabka K., Nawrot K. (2010), Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Zborowska W., Szałański M. (2010), Makroekonomiczne modele funkcjonowania rynków, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa

Autor: Izabela Widła,Klaudia Tracz