Czystość powietrza

Czystość powietrza definiowana jest wielkością oraz źródłem emanowanych do atmosfery substancji (stałych, ciekłych lub gazowych) oraz oddziaływaniem innych różnorodnych czynników, takich jak na przykład warunki meteorologiczne czy ukształtowanie terenu.

TL;DR

Artykuł omawia czystość powietrza, klasyfikację zanieczyszczeń, ich źródła, skutki zdrowotne oraz zarządzanie tym problemem. Zanieczyszczenia powietrza mają negatywny wpływ na zdrowie i środowisko. Wprowadzanie ekologicznych praktyk do biznesu może przynieść korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla przedsiębiorstwa.

Klasyfikacja zanieczyszczeń ze względu na ich pochodzenie

Jak podaje Najwyższa Izba Kontroli wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza dzieli się na te wprowadzane w sposób zorganizowany, czyli poprzez konkretne emitory (tj. miejsce wprowadzania zanieczyszczeń do atmosfery), oraz na te, które wprowadzane są w sposób niezorganizowany - poprzez zanieczyszczenia pochodzące z dróg, tworzące się w wyniku pożarów oraz wywodzące się z różnego rodzaju składowisk bądź hałd. Na niezadawalającą jakość powietrza największy wpływ ma emisja z sektora bytowo-komunalnego, tj. tzw. "niska emisja" . Według NIK jest to emisja wszelkich szkodliwych substancji, wynikająca z ogrzewania gospodarstw domowych prywatnymi piecami bądź miejscowymi kotłowniami węglowymi, w których węgiel spalany jest w sposób nieefektywny. Znakiem rozpoznawczym niskiej emisji jest to, iż, pozornie, emitory stwarzają niewielkie zanieczyszczenie powietrza. Niedogodności płynące z tego zjawiska wywodzą się bowiem z gęstego ich rozproszenia na niewielkiej zabudowie mieszkaniowej (Najwyższa Izba Kontroli 2014, s. 4). Stan zanieczyszczenia powietrza, mierzony w długim okresie czasu, pozwala ocenić aktywność i skutki działań władz państwowych, egzekwowanych celem zredukowania szkodliwych efektów działalności człowieka.

Źródła emisji zanieczyszczeń powietrza

Według Głównego Urzędu Statystycznego źródłem emisji zanieczyszczeń powietrza są miejsca, w których następuje wyemitowanie do niego substancji je zanieczyszczających. Za emanację głównych zanieczyszczeń do atmosfery odpowiadają (Główny Urząd Statystyczny 2019, s. 82):

• Energetyka zawodowa
• Energetyka przemysłowa
• Technologie przemysłowe
• Gospodarstwa domowe
• Inne źródła stacjonarne, takie jak lokalne kotłownie, warsztaty rzemieślnicze, rolnictwo i inne,
• Źródła mobilne.

Powietrze zanieczyszczają głównie: dwutlenek azotu, ozon, pyły oraz dwutlenek siarki. Stan jakości powietrza mierzy się w sposób ciągły, przy pomocy stacji pomiarowych, rozmieszczonych na terenie danego kraju. O obecności smogu w powietrzu informuje nas wysokie stężenie PM10 (o średnicy cząstek 10 µm) oraz poziom stężenia PM2.5 (o średnicy cząstek do 2,5 µm). Substancje te nazywane są pyłem zawieszonym.

Skutki zanieczyszczeń powietrza

Niezadawalająca jakość powietrza ma ogromne skutki zdrowotne, społeczne oraz ekonomiczne dla społeczeństwa. Na jego szkodliwą ekspozycję najbardziej narażone są osoby starsze, osoby o obniżonej odporności oraz dzieci (również te podczas życia prenatalnego). Jego stan pogarsza się wraz z postępem cywilizacyjnym, co wpływa na zdrowie człowieka w sposób pośredni i bezpośredni. Jak podaje Joanna Gładysz prawdopodobieństwo zgonu rośnie wraz ze zwiększoną ilością siarczanów i pyłów w atmosferze. Co więcej, na podstawie amerykańskich badań stwierdza, iż zbyt duża ilość pyłu PM2,5 w powietrzu zwiększa zagrożenie zachorowania na choroby naczyniowo-sercowe, raka płuc, układu krążenia, a nawet prowadzi do przedwczesnego zgonu (J. Gładysz i in. 2010, s. 179). O niebezpośrednim oddziaływaniu zanieczyszczeń powietrza na organizm ludzki mówi Katarzyna Juda-Rezler, która wspomina m.in. o silnym zakwaszeniu i skażeniu gleb, wód czy roślinności niebezpiecznymi metalami ciężkimi. Wynika z tego bowiem, iż spożywany przez nas pokarm (warzywa, ryby) może być skażony (J. Katarzyna 2010, s. 3).

Zdrowotnymi skutkami zanieczyszczonego powietrza są:

• Zwiększona umieralność,
• Problemy związane z układem oddechowym, takie jak: astma oskrzelowa lub jej zaostrzenie, przewlekła obturacyjna choroba płuc czy infekcje dróg oddechowych,
• Choroby nowotworowe, takie jak: rak płuc czy rak krtani,
• Problemy związane z układem krążenia, takie jak: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca lub jego niewydolność, choroba niedokrwienna serca, czy nawet zawał,
• Problemy związane z centralnym układem nerwowym, takie jak: wyższy poziom niepokoju, problemy z pamięcią, czy nawet stany depresyjne,
• Problemy związane z porodami dzieci, takie jak: zbyt niska waga urodzeniowa, przedwczesny poród, czy nawet obumarcie płodu.

Najczęstszymi, ale i najłagodniejszymi, skutkami zanieczyszczonego powietrza, które człowiek jest w stanie zauważyć najszybciej, są:

• Podrażnienie oczu,
• Podrażnienie nosa i gardła,
• Katar,
• Kaszel,
• Zapalenie zatok,
• Problemy z oddychaniem.

Symptomy te odbierane są zazwyczaj mylnie jako zwykłe przeziębienie, podczas gdy jest to zatrucie smogowe.

Czystość powietrza a zarządzanie

Zgodnie z założeniami społecznej odpowiedzialności biznesu, dbałość o środowisko uwzględniana być powinna w interesie każdego przedsiębiorcy, prowadzącego swoje przedsiębiorstwo na terenie Polski. Na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej środowisko naturalne podlega bowiem bezwzględnej ochronie, za którą odpowiada nie tylko państwo, ale również każda osoba fizyczna, jak i dowolny podmiot gospodarczy (art. 74, art. 86). Coraz większa ilość konsumentów zwraca uwagę na pochodzenie oraz sposób wytworzenia danego produktu. Świadomość ekologiczna Polaków z roku na rok staje się coraz większa, a co za tym idzie, za nowym trendem muszą podążać również przedsiębiorstwa. Ich odpowiedzią na nowoczesne potrzeby społeczeństwa jest zatem próba zminimalizowania negatywnych skutków działalności ich firmy oraz, bardzo często, wiarygodny eko - marketing. Jest to nowatorska forma ekologicznej odpowiedzi na problemy środowiska oraz nadmiernego zaśmiecenia świata, polegająca na oparciu się na ekologicznych nośnikach reklamowych. Zielony marketing ma kilka rodzajów narzędzi reklamowych, takich jak np. wykorzystanie roślinności do napisów na banerach reklamowych czy wymywane graffiti - naturalnie zmywająca się grafika (np. przez deszcz), która nie zostawia po sobie żadnych szkodliwych substancji. Tego typu detale doceniane są przez coraz bardziej wymagające społeczeństwo. Kiedy mówimy o odpowiedzialnym gospodarowaniu odpadami przedsiębiorstwa, myślimy często jedynie o spełnieniu wymogów prawnych i standardów, pomijając jeden bardzo kluczowy aspekt, jakim jest ekologiczna edukacja pracowników. Dbanie o odpowiednie szkolenia pracowników skutkuje ich większą efektywnością, a co za tym idzie - silniejszą pozycją firmy. Jak podaje M. Bernatt warto jest wyjść poza obowiązki płynące z prawa i inwestować w środowisko, co z kolei może doprowadzić do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej na rynku. Działaniami, którymi można uzyskać oczekiwany efekt, są:

• Ograniczanie zużycia energii,
• Próba znalezienia alternatywnych źródeł energii,
• Ograniczanie emisji zanieczyszczeń związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Kroki te mogą nie tylko wzbudzić pozytywne zainteresowanie świadomych ekologicznie klientów, ale również obniżyć koszty prowadzenia przedsiębiorstwa, związane z kosztami zużycia energii czy utylizacji odpadów. Poza wyżej wymienionymi działaniami, podejmowanymi w sposób systematyczny, przedsiębiorca prowadzący swój biznes powinien być przygotowany również na sytuacje, w których napływają do niego wiarygodne informacje o zagrożeniach dla środowiska, których źródłem jest prowadzona przez niego działalność. Takie położenie wymaga od przedsiębiorcy bezzwłocznych posunięć, mających na celu zredukowanie zaistniałego zjawiska. Czasem wiąże się to nawet z wstrzymaniem realizowanej inwestycji (M. Bernatt 2009, s. 178). Szerzej o usystematyzowaniu ekologicznej sfery prowadzenia biznesu mówi Wojciech Leoński, definując zarządzanie środowiskowe. Jest to bowiem odpowiednie kierowanie tymi gałęziami przedsiębiorstwa, które mają realny wpływ na środowisko naturalne. Samą ideą zarządzania środowiskowego winno być natomiast dbanie o surowce naturalne, ograniczanie emisji zanieczyszczeń, oszczędność energii oraz ochrona zdrowia wszelkich interesariuszy (wewnętrznych jak i zewnętrznych), narażonych na skutki prowadzenia przedsiębiorstwa. Tego typu zarządzanie może dawać realne korzyści nie tylko dla otoczenia naturalnego, ale również dla samego przedsiębiorcy (W. Leoński 216, s. 5). Niewątpliwym jest, iż tego typu działania nie pozostaną obojętne świadomemu ekologicznie społeczeństwu. Wynika z tego, iż interesariusze naszego przedsiębiorstwa mają realny wpływ na jego funkcjonowanie. Ważne jest zatem uważne słuchanie opinii do nas napływających, ponieważ regularne dostosowywanie się do oczekiwań klientów może pozytywnie wpłynąć na poziom notowań giełdowych naszej firmy.

Czystość powietrza — artykuły polecane

Bioróżnorodność — Dotacje dla firm — Promocja zdrowia — Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa — Zmiany klimatu — Pozytywne nastawienie — Różnorodność biologiczna — Deglomeracja — Sytuacja kryzysowa

Bibliografia

• Bernatt M. (2009), Społeczna odpowiedzialność biznesu, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Gładysz J. (red.) (2010), Wpływ zanieczyszczenia powietrza na stan zdrowia i spodziewaną długość życia ludzi, Probl Hig Epidemiol, 91(2): 179
• GUS (2019), Analizy Statystyczne. Ochrona środowiska 2019
• Juda-Rezler K., Manczarski P. (2010), Zagrożenia związane z zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego i gospodarką odpadami komunalnymi, Nauka, 4
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
• Leoński W. (2016), Ekologiczne Aspekty Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, Studia i Prace WNEiZ US, nr 44/2
• Najwyższa Izba Kontroli (2014), Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami

Autor: Martyna Szczygieł