Certyfikat

Certyfikat - jest to dokument urzędowy potwierdzający stan faktyczny (zastrzeżony znak) wydany lub nadany zgodnie z zasadami systemu jakim jest certyfikacja, wskazujący na to, że zapewniono odpowiedni stopień zaufania oraz, że należycie zidentyfikowany wyrób, proces lub usługa są zgodne z ustaloną normą lub innymi wymaganymi dokumentami. W środowisku elektronicznym termin ten znajduje zastosowanie do uwierzytelnienia działających w nim podmiotów (np. osób lub instytucji). Termin "certyfikat" jest używany przede wszystkim w sprawach morskich oraz w handlu zagranicznym; oficjalne, pisemne zaświadczenie lub świadectwo (W.Kopaliński 1967, s. 88)

Podstawowe typy certyfikatu:

• dokument stwierdzający zgodność wyrobu z deklarowanymi przez wytwórcę bądź określonymi w przepisach lub normach właściwościami
• dokument potwierdzający prawo do wykonywania określonych w nim czynności,
• potwierdzenie posiadania kompetencji w zakresie określonym w certyfikacie
• ekon. Obligacja lub zaświadczenie zastępujące obligację pożyczki państwowej
• hand. Dokument stwierdzający pochodzenie towaru

Pojęcie certyfikacji - certyfikacja to gruntownie określone postępowanie. Odpowiednia organizacja przyznaje pisemne zaświadczenie (potwierdzenie), które posiada formę certyfikatu. Oświadczenie to stwierdza, że dany produkt, proces, usługa lub osoba spełnia wymagania, które zgodne są z daną normą lub standardem. Uzyskanie certyfikatu jest złożonym procesem oceny zgodności. Wydawać je mogą niezależne instytucje certyfikujące, które wyznaczają standardy kontroli w zastrzeżonym zakresie przez daną jednostkę.

TL;DR

Certyfikat to dokument potwierdzający zgodność wyrobu, procesu lub usługi z normą lub innymi wymaganiami. Istnieje wiele różnych rodzajów certyfikatów, takich jak certyfikat bezpieczeństwa, certyfikat pochodzenia towarów czy certyfikat jakości. Certyfikaty elektroniczne mają zastosowanie w uwierzytelnianiu podmiotów w środowisku internetowym. Certyfikat podpisu elektronicznego służy do uwierzytelnienia dokumentu za pomocą elektronicznego podpisu. Certyfikaty kwalifikowane są wykorzystywane m.in. do rozliczeń z ZUS-em, składania deklaracji podatkowych czy zawierania umów cywilno-prawnych.

Jednostki nadające certyfikaty

Certyfikat można uzyskać poprzez zgłoszenie się do odpowiedniej instytucji, która posiada uprawnienia do wystawienia danego certyfikatu, o który się ubiegamy. Czas wydawania certyfikatu jest różny, zależy od procedury certyfikacji danego przypadku. Przykładem może być Urząd certyfikacji - wystawiający certyfikaty cyfrowe. Kolejnym przykładem jest popularny certyfikat ISO 9001 (certyfikat zgodności systemu zarządzania jakością). Może on zostać nadany przez jednostkę akredytowaną. W Polsce uprawnienia takie nadaje Polskie Centrum Akredytacji - PCA.

Rodzaje certyfikatów

Istnieje wiele różnych rodzajów certyfikatów, dotyczących wielu dziedzin. Do najważniejszych certyfikatów należą:

• certyfikat bezpieczeństwa - dokument oświadczający przeprowadzenie przez właściwe organy inspekcji, która dotyczy stanu urządzeń technicznych. Jest potwierdzeniem spełnienia najwyższych standardów usług świadczonych przez producenta certyfikowanego wyrobu
• certyfikat pochodzenia towarów - wystawiany przez konsulat państwa importującego bądź przez eksportera. Dokument wymagany przy imporcie towarów korzystających z ulg celnych na podstawie umowy między zainteresowanymi państwami. Potwierdza fakt, że towar którego dotyczy, był wyprodukowany w państwie, z którego jest dostarczony
• certyfikat ubezpieczeniowy - dokument zastępujący polisę ubezpieczeniową w odniesieniu do partii towarów w transporcie objętym wraz z innymi transportami wspólną polisą generalną. Zawiera ograniczony zakres danych, takich jak: okres ubezpieczenia, ubezpieczyciel, ubezpieczony, kwota gwarancyjna/ubezpieczenia, składka ubezpieczeniowa
• certyfikat akcyjny - jest potwierdzeniem faktu posiadania przez jego właściciela akcji. Jest formą lokowania kapitału
• certyfikat bankowy - potwierdza złożenie w banku lokaty kapitałowej
• certyfikat jakości - zaświadcza o wdrożeniu przez przedsiębiorstwo systemu zapewniania jakości (zarządzanie jakością). Certyfikat ten daje wiele korzyści przedsiębiorstwu np. lepszy przepływ informacji, podniesienie prestiżu firmy, usprawnienia systemów zarządzania
• certyfikat kwalifikowany - umożliwia składanie bezpiecznego podpisu elektronicznego i jest elektronicznym dowodem tożsamości osoby, nim się posługującej; certyfikat kwalifikowany wystawiany jest przez podmiot wpisany do tzw. rejestru kwalifikowanych podmiotów świadczących usługi certyfikacyjne
• certyfikat akredytacji - formalne uznanie, że dana placówka (np. laboratorium) jest kompetentne do wykonywania określonych towarów, usług, badań etc
• Certyfikat zgodności-otrzymywane w wyniku pozytywnego wyniku auditu jakości, formalne uznanie, że system jakości np. przedsiębiorstwa, zakładu, spółki jest zgodny z wymaganą normą
• Certyfikat lotniczy- świadectwo zdatności do lotu statku powietrznego, wydawane po urzędowych próbach prototypu danego pojazdu
• Certyfikat okrętowy - dokument rejestracyjny, stwierdzający do którego państwa należy statek wodny, natomiast po dokonaniu inspekcji przez właściwe podmioty dozoru urządzeń technicznych, statek otrzymuje certyfikat bezpieczeństwa
• Certyfikat inwestycyjny- papier wartościowy na okaziciela, który emitowany jest przez fundusze inwestycyjne zamknięte i mieszane. Certyfikaty te reprezentują równe prawa majątkowe uczestników funduszu inwestycyjnego zamkniętego lub mieszanego, które są regulowane ustawą oraz statutem funduszu. Zezwolenie pozwalające na otwarcie takiego funduszu, wydawane jest poprzez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd równa się z dopuszczeniem pierwszej emisji takiego certyfikatu do publicznego obrotu (PWN 2005 s. 293)

Certyfikaty elektroniczne

Certyfikat podpisu elektronicznego - jest to zaświadczenie elektroniczne, które stwierdza tożsamość osoby w nim uwzględnionej a także wskazuje klucz publiczny, który służy do potwierdzenia podpisu. W środowisku elektronicznym przez pojęcie certyfikatu rozumie się uwierzytelnienie podmiotów w nim działających tj. osoby i instytucje oraz urządzeń w nim wykorzystywanych tj. serwery i programy. Ten rodzaj certyfikatu ma główne zastosowanie w środowisku internetowym:

• potwierdza on tożsamość firmy, która korzysta z danego serwera, aby nie doszło do fałszerstwa
• identyfikuje użytkownika, co wpływa na udostępnienie serwisu tylko uprawnionym klientom
• weryfikuje wszystkie dane, które przesyłane są za jego pośrednictwem

Klasyfikacja ze względu na cele do jakich wykorzystywane są certyfikaty elektroniczne:

• certyfikaty serwerów - dają pewność wiarygodnego potwierdzenia właściwego połączenia
• certyfikaty producentów oprogramowania - służą do celu cyfrowego podpisywania oprogramowani, które dostarcza sieć
• certyfikaty urzędów certyfikacji - służą do potwierdzenia tożsamości CA, zwanego zaświadczeniami certyfikacyjnymi
• certyfikaty osobiste - wykorzystywane na co dzień. Służą do przesyłania za pomocą poczty elektronicznej autoryzowanej i uwierzytelnionej korespondencji

(J. Janowski 2007, s. 79)

Zastosowanie certyfikatu jako podpis elektroniczny Certyfikat ten posiada szczególne zastosowanie do uwierzytelnienia dokumentu za pomocą elektronicznego podpisu. Jednostkami, które wydają takie certyfikaty są np. centra certyfikacji. Są to jednostki, które posiadają upoważnienie właściciela algorytmu. Inna nazwa tego certyfikatu to certyfikat klucza publicznego.

Świadczą następujące usługi:

• odnawiają certyfikaty
• unieważniają certyfikaty
• wydają i rejestrują certyfikaty
• weryfikują ich status

Gdzie można spotkać zastosowanie certyfikatów kwalifikowanych:

• elektroniczne rozliczanie z ZUS-em (Płatnik)
• składanie e-deklaracji podatkowych do Urzędu Skarbowego
• pozyskiwanie wypisów elektronicznych z Krajowego Rejestru Sądowego
• wymiana dokumentów z urzędami administracji publicznej
• zawieranie umów cywilno-prawnych
• podpisywanie faktur elektronicznych
• udział w aukcjach elektronicznych
• podpisywanie wniosków do Głównego Urzędu Statystycznego RG-1, RG-2

Cytaty dotyczące certyfikatów

Warunki kontraktowe przewidują zazwyczaj obowiązek do dokonania i/lub jakościowej kontroli towaru przed jego wysyłką, potwierdzone odpowiednimi dokumentami takimi jak: atest, certyfikat, świadectwo, paszport (K. Białecki, T. Kaczmarek 2008, s. 142) Oceną procesu zmian liczby certyfikacji wybranych systemów zarządzania w skali światowej zajmuje się Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (International Organization for Standardization - ISO). Pod koniec każdego roku organizacja publikuje raport zawierający informacje na temat m.in. liczby wydanych certyfikatów zarejestrowanych w uprawnionych jednostkach certyfikujących na całym świecie. (E. Brodnicka. M. Jakubiec 2016, s. 4)

Certyfikat — artykuły polecane

Akredytacja PCA — Deklaracja zgodności — Podpis elektroniczny — Certyfikat europejski — Akredytacja — Legalizacja — LEI — Podpis kwalifikowany — Anonimizacja danych

Bibliografia

• Białecki K. (2008), Eksportowa działalność małych i średnich przedsiębiorstw, Difin, Warszawa
• Brodnicka E. (2016), Globalne trendy w certyfikacji systemu zarządzania środowiskowego, Przedsiębiorstwo we współczesnej gospodarce, 2
• Dębski S. (2009), Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Część 1, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Drabik L. (red.) (2019), Słownik języka polskiego PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Holik I. (2007), Prawne i praktyczne aspekty podpisu elektronicznego, Promotor, Kraków
• Janowski J. (2009), Podpis elektroniczny w systemie prawnym, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kopaliński W. (2007), Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa
• PWN (1965), Wielka Encyklopedia Powszechna, PWN, Warszawa
• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. Dz.U. 2002 nr 166 poz. 1360
• Zagrodzka T. (2008), Finansowanie i otoczenie prawne podmiotów ekonomii społecznej, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Zimon D. (2011), Badanie przyczyn braku wdrożenia w przedsiębiorstwach systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001, Zarządzanie Przedsiębiorstwem, nr 2

Autor: Barbara Zbyrad; Maciej Gruszkam, Michał Konwiński