Rachunek przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych (ang. cash flow) jest jednym z elementów sprawozdania finansowego. Prezentuje on pomiar wyniku finansowego działalności przedsiębiorstwa w danym okresie. Rachunek przepływów pieniężnych stanowi różnicę wszystkich gotówkowych wpływów i gotówkowych wydatków, czyli przepływów pieniężnych netto, która pod względem wartości jest równa zmianie stanu środków pieniężnych z bilans. Innymi słowy, jest on wyjaśnieniem źródeł zwiększenia lub zmniejszenia stanu tych środków w bilansie.

TL;DR

Rachunek przepływów pieniężnych jest elementem sprawozdania finansowego, prezentującym wynik finansowy przedsiębiorstwa. Rachunek ten pokazuje różnicę między wpływami a wydatkami gotówkowymi i wyjaśnia zmianę stanu środków pieniężnych. Ma on duże znaczenie dla oceny zdolności przedsiębiorstwa do generowania i wykorzystywania gotówki oraz dla analizy zmian w aktywach i strukturze finansowania. Rachunek przepływów pieniężnych dzieli się na trzy części: działalność operacyjna, inwestycyjna i finansowa. Może być sporządzany w metodzie bezpośredniej lub pośredniej. Metoda bezpośrednia przedstawia konkretne wpływy i wydatki, podczas gdy metoda pośrednia opiera się na korektach wyniku finansowego.

Znaczenie rachunku przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych koncentruje się na gotówce, która znajduje się w centrum zainteresowania finansistów i odgrywa kluczową, wymierną rolę w praktyce gospodarczej, w przeciwieństwie do przychodów, kosztów i zysków postrzeganych często jako "papierowe", czyli niemające pokrycia właśnie w przedsiębiorstwie. Zgodnie z KRS 1 (art. 1.1) dzięki temu, że rachunek przepływów pieniężnych umożliwia ocenę pochodzenia oraz wielkości środków pieniężnych i ich ekwiwalentów, a także kierunków i wielkości ich wykorzystania w danym okresie, jest użyteczny w podejmowaniu przez użytkowników sprawozdania finansowego dotyczących:

• zdolności przedsiębiorstwa do generowania wpływów gotówkowych i racjonalnego ich wydatkowania,
• okresu realizacji wpływów i wydatków oraz stopnia pewności ich osiągnięcia,
• zmian w aktywach netto oraz struktury ich finansowania,
• relacji zysku i przepływów pieniężnych

ze względu na eliminację wpływu zasad rachunkowości i metod wyceny, a zatem zapewnia porównywalność informacji finansowych.

Zawartość rachunku przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych dzieli się na cztery części:

1.działalność operacyjna - zaliczają się do niej:

• wpływy i wydatki związane z produkcją i sprzedażą produktów,
• wpływy i wydatki związane ze świadczeniem i sprzedażą usług,
• wpływy i wydatki związane z zakupem i sprzedażą towarów

2.działalność inwestycyjna - zaliczają się do niej:

• wpływy ze sprzedaży składników aktywów trwałych,
• wydatki z tyt. zakupu, montażu uruchomienia składników aktywów trwałych,
• wpływy i wydatki z tyt. inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne,
• wpływy i wydatki z tyt. aktywów finansowych,
• wpływy i wydatki z tyt. udzielonych pożyczek długo - i krótkoterminowych oraz ich spłaty przez dłużników,
• wpływy z tyt. finansowych instrumentów pochodnych

3.działalność finansowa - zaliczają się do niej:

• wpływy z wydania udziałów (akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału,
• płatności na rzecz właścicieli akcji lub udziałów przedsiębiorstwa z tytułu ich wykupu i zwrot dopłat do kapitału,
• wpływy z emisji długo - i krótkoterminowych dłużnych instrumentów finansowych,
• zaciągnięcie i spłatę kredytów i pożyczek (łącznie ze zrealizowanymi różnicami kursowymi),
• wydatki z tyt. podziału zysku, również z lat poprzednich,
• wydatki poniesione przez korzystającego na spłatę zobowiązań z tyt. umów leasingu finansowego,
• zapłacone odsetki, prowizje bankowe i inne pieniężne koszty (lub korzyści) związane bezpośrednio z pozyskaniem kapitału

4.uzgodnienie przepływów pieniężnych netto ze stanem środków pieniężnych i innych aktywów pieniężnych w bilansie

Rachunek przepływów pieniężnych - metoda bezpośrednia

Metoda bezpośrednia polega na wykazaniu podstawowych tytułów wpływów i wydatków działalności operacyjnej jako odrębnych pozycji rachunku (KRS 1 art. 4.3). A zatem w układzie bezpośrednim przychody netto ze sprzedaży i współmierne im koszty w ujęciu memoriałowym są doprowadzane do postaci wpływów i wydatków przez dodawanie do nich pozycji gotówkowych lub usuwanie z nich pozycji niegotówkowych. Zaletami układu bezpośredniego są:

• prezentacja struktury wpływów i wydatków z działalności operacyjnej,
• dostarczenie informacji użytecznych przy określaniu przyszłych wpływów i wydatków operacyjnych niedostępnych w układzie pośrednim,
• łatwość obiektywnego weryfikowania pozycji i kwot wpływów i wydatków

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

I. Wpływy

1. Sprzedaż

2. Inne wpływy z działalności operacyjnej

II. Wydatki

1. Dostawy i usługi

2. Wynagrodzenia netto

3. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia

4. Podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym

5. Inne wydatki operacyjne

III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II)

B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

I. Wpływy

1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych

2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne

3. Z aktywów finansowych, w tym:

a) w jednostkach powiązanych

b) w pozostałych jednostkach

-zbycie aktywów finansowych,

-dywidendy i udziały w zyskach

-spłata udzielonych pożyczek długoterminowych

-odsetki

-inne wpływy z aktywów finansowych

4. Inne wpływy inwestycyjne

II. Wydatki

1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych

2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne

3. Na aktywa finansowe, w tym:

a) w jednostkach powiązanych

b) w pozostałych jednostkach

-nabycie aktywów finansowych

-udzielone pożyczki długoterminowe

4. Inne wydatki inwestycyjne

III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)

C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

I. Wpływy

1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału

2. Kredyty i pożyczki

3. Emisja dłużnych papierów wartościowych

4. Inne wpływy finansowe

II. Wydatki

1.Nabycie udziałów (akcji) własnych

2.Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli

3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku

4.Spłaty kredytów i pożyczek

5.Wykup dłużnych papierów wartościowych.

6.Z tytułu innych zobowiązań finansowych

7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego

8. Odsetki

9. Inne wydatki finansowe

III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)

D. Przepływy pieniężne netto, razem (A.III+/-B.III+/-C.III)

E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym:

-zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych

F. Środki pieniężne na początek okresu

G. Środki pieniężne na koniec okresu (F+/-D), w tym:

-o ograniczonej możliwości dysponowania

Rachunek przepływów pieniężnych - metoda pośrednia

Metoda pośrednia polega na tym, że wynik finansowy netto koryguje się o pozycje niepowodujące zmiany stanu środków pieniężnych lub ich ekwiwalentów, jak też o wyniki innych działalności niż operacyjna oraz elementy pieniężne wyniku, które zalicza się do działalności inwestycyjnej lub finansowej (KRS 1 art. 4.7). W układzie pośrednim z zysku (straty) netto ustalonego memoriałowo usuwa się zatem wszystkie operacje niegotówkowe i dodaje gotówkowe związane z działalnością operacyjną. Zaletami układu pośredniego są:

• dostępność informacji o relacji zachodzącej między wynikiem finansowym netto a przepływami pieniężnymi z działalności operacyjnej w celu analizy danych za okresy przeszłe i przyszłe,
• powiązania pozycji rachunku przepływów pieniężnych z pozycjami bilansu oraz rachunku zysków i strat,
• możliwość sporządzenia sprawozdania bez znacznej rozbudowy planu kont

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

I. Zysk (strata) netto

II. Korekty razem

1. Amortyzacja

2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych

3. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)

4. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej

5. Zmiana stanu rezerw

6. Zmiana stanu zapasów

7. Zmiana stanu należności

8. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych, z wyjątkiem pożyczek i kredytów

9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych

10. Inne korekty

III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I+/-II)

B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

I. Wpływy

1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych

2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne

3. Z aktywów finansowych, w tym:

a) w jednostkach powiązanych

b) w pozostałych jednostkach

-zbycie aktywów finansowych,

-dywidendy i udziały w zyskach

-spłata udzielonych pożyczek długoterminowych

-odsetki

-inne wpływy z aktywów finansowych

4. Inne wpływy inwestycyjne

II. Wydatki

1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych

2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne

Na aktywa finansowe, w tym:

a) w jednostkach powiązanych

b) w pozostałych jednostkach

-nabycie aktywów finansowych

-udzielone pożyczki długoterminowe

4. Inne wydatki inwestycyjne

III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)

C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

I. Wpływy

1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału

2. Kredyty i pożyczki

3. Emisja dłużnych papierów wartościowych

4. Inne wpływy finansowe

II. Wydatki

1. Nabycie udziałów (akcji) własnych

2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli

3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku

4. Spłaty kredytów i pożyczek

5. Wykup dłużnych papierów wartościowych

6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych

7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego

8. Odsetki

9. Inne wydatki finansowe

III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)

D. Przepływy pieniężne netto razem (A.III+/-B.III+/-C.III)

E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym

-zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych

F. Środki pieniężne na początek okresu

G. Środki pieniężne na koniec okresu (F+/-D), w tym

-o ograniczonej możliwości dysponowania

Rachunek przepływów pieniężnych — artykuły polecane

Przychody i koszty finansowe — Koszty finansowe — Przepływy pieniężne — Pasywa — Przychody finansowe — Rozliczenia międzyokresowe kosztów — Rachunek zysków i strat — Pozostałe przychody i koszty operacyjne — Sprawozdania F01 i F02

Bibliografia

• Forfa M., Przepływy pieniężne w zarządzaniu finansami przedsiębiorstw, Instytut Przedsiębiorczości, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości, Łomża (2009)
• Świderska G. (2010), Jak czytać sprawozdanie finansowe: Przewodnik menedżera, Warszawa
• Wędzki D. (2014), Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa według polskiego prawa bilansowego, Wolters Kluwer, Warszawa
• Zbaraszewska A. (2011), Rola rachunku przepływów pieniężnych w zarządzaniu małymi jednostkami gospodarczymi, Studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania, nr 24

Autor: Klaudia Chlebda

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.