Bezrobocie przymusowe

Bezrobocie przymusowe czyli niezależne od zachowania bezrobotnych. Ekonomia klasyczna tłumaczy je tym, że istnienie ustawowej gwarancji płacy minimalnej, zafałszowuje sygnały na rynku pracy, stan równowagi rynkowej zostaje zniekształcony, nawet przy spadku cen i [popyt|popytu]], wzroście bezrobocia, place i tym samym koszty nie maleją, poprzez strajki związki zawodowe wymuszają stawki powyżej wolnej ceny rynkowej (E.Kwiatkowski 2006)

Rodzaje bezrobocia przymusowego

Na bezrobocie przymusowe składają się inne rodzaje bezrobocia:

• bezrobocie sezonowe,
• bezrobocie strukturalne,
• bezrobocie technologiczne.
• bezrobocie koniunkturalne

Bezrobocie sezonowe zależy od pór roku i zmian pogodowych. Występuje w branżach, które są uzależnione np. od wegetacji roślin, odpowiedniej pogody itd. Najczęściej dotyka osób pracujących w budownictwie, rolnictwie i przetwórstwie. Współwystępuje także z wejściem na rynek pracy absolwentów szkół. Zwykle od kwietnia sukcesywnie przybywa z każdym miesiącem absolwentów szkół średnich, zawodowych, techników, szkół policealnych i szkół wyższych.

Bezrobocie strukturalne powstaje w wyniku różnic między podażą a popytem pracy, czyli gdy jest więcej zakładów, które produkują określone dobra, niż zapotrzebowanie na nie. Po zmianie ustrojowej bezrobocie strukturalne w Polsce pojawiło się głównie w wyniku likwidacji państwowych gospodarstw rolnych, czyli PGRów.

Bezrobocie technologiczne z kolei wynika z postępu technologicznego. Dzięki rozwojowi nowych technologii, praca może być wykonywana szybciej i mniejszym nakładem kosztów przez maszyny niż przez ludzi. Optymiści twierdzą, że ma charakter tymczasowy, ponieważ każdy zastąpiony przez maszynę pracownik zostaje przydzielony do innego zajęcia. Pesymiści widzą w tym procesie początek końca pracy jako takiej.

Bezrobocie koniunkturalne - Keynesowska teoria przymusowego bezrobocia przyjmuje, że jest ono wywołane zbyt małym popytem konsumpcyjnym i inwestycyjnym, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych, poziom popytu stale ulega wahaniom, czyli jest zależny od koniunktury, stad nazwa bezrobocia. W fazach wysokiej koniunktury popyt rozszerza się i bezrobocie spada nawet do poziomu bezrobocia naturalnego (D. Begg, 1997)

Niewystępowanie bezrobocia przymusowego oznacza istnienie ogólnej równowagi na rynku pracy przy przewadze popytu nad podażą siły roboczej.

Przyczyny bezrobocia przymusowego

Postęp technologiczny ma ogromny wpływ na rynek pracy i często prowadzi do utraty miejsc pracy. Automatyzacja i rozwój technologii informatycznych mogą zastępować pracowników w wielu dziedzinach, co prowadzi do wzrostu bezrobocia przymusowego. Przykłady to zastępowanie pracowników w fabrykach przez roboty, a także zastępowanie pracowników w sektorze usług przez automatyzację i systemy online.

Brak równego dostępu do edukacji i brak odpowiednich umiejętności i kwalifikacji może prowadzić do bezrobocia przymusowego. Osoby, które nie miały dostępu do wysokiej jakości edukacji lub nie zdobyły odpowiednich umiejętności, mogą mieć trudności w znalezieniu pracy. Nierówności w dostępie do kapitału ludzkiego mogą pogłębiać podziały na rynku pracy i utrudniać dostęp do zatrudnienia dla niektórych grup społecznych.

Brak odpowiednich umiejętności lub przestarzałe kwalifikacje mogą utrudniać znalezienie pracy i prowadzić do bezrobocia przymusowego. Kiedy umiejętności i kwalifikacje pracowników nie odpowiadają wymaganiom rynku pracy, mogą mieć trudności w znalezieniu zatrudnienia. Wzrost konkurencji na rynku pracy i szybkie tempo zmian technologicznych wymagają od pracowników ciągłego dostosowywania się i rozwijania nowych umiejętności.

Sztywne przepisy prawne i brak elastyczności w umowach o pracę mogą utrudniać adaptację do zmian na rynku pracy i prowadzić do bezrobocia przymusowego. Kiedy system zatrudnienia nie jest wystarczająco elastyczny, pracodawcy mogą mieć trudności w dostosowaniu się do zmieniających się warunków rynkowych, co może prowadzić do zwolnień pracowników.

Procesy globalizacji i transfer produkcji za granicę mają duży wpływ na rynek pracy i mogą prowadzić do bezrobocia przymusowego. Przeniesienie produkcji do krajów o niższych kosztach pracy może prowadzić do utraty miejsc pracy w kraju macierzystym. Konkurencja z zagranicy może również utrudniać znalezienie pracy dla niektórych grup pracowników.

Keynesowska teoria przyczyn występowania bezrobocia przymusowego

W teorii zatrudnienia podstawową rolę odgrywa zasada efektywnego popytu. Zgodnie z nią, rozmiary zatrudnienia w gospodarce wyznacza punkt przecięcia krzywej globalnej podaży z krzywą globalnego popytu. Popyt efektywny występuje tylko wtedy, gdy bieżące, rzeczywiste inwestycje są równe oszczędnościom. Decyzje przedsiębiorstw zależą przede wszystkim od bieżącej stopy procentowej, a oszczędności od wysokości uzyskiwanych dochodów, więc trudno jest zrównać ze sobą te dwie wielkości. Skoro gospodarstwa domowe nie chcą konsumować (czyli nabywać wytworzonych już dóbr), a przedsiębiorstwa nie chcą inwestować (czyli wytwarzać nowych dóbr), to w skali całej gospodarki spada zapotrzebowanie na pracowników zatrudnianych w procesie produkcji. W rzeczywistości częściej występuje niedostateczny popyt globalny, który przyczynia się do obniżenia bieżącej produkcji, a w konsekwencji zatrudnienia. Pojawia się w ten sposób bezrobocie przymusowe. Według zwolenników tej teorii taki stan jest trwały, ponieważ w gospodarce brakuje skutecznie i samoczynnie działających mechanizmów rynkowych, zdolnych do wyciągnięcia gospodarki z tego stanu i zagwarantowania zatrudnienia na poziomie naturalnym. Preferowanym kierunkiem polityki zatrudnienia, według zwolenników tej teorii jest aktywna ingerencja rządu w procesy gospodarcze przy użyciu instrumentów fiskalnych i monetarnych, stymulująca zwiększenie efektywnego popytu.(I. Bludnik 2013)

Bezrobocie keynesowskie to wielkość płynna, ponieważ w fazie ożywienia gospodarczego oraz w okresie wysokiej koniunktury, ten rodzaj bezrobocia znacznie spada nawet do poziomu naturalnej stopy bezrobocia (M.Nasiłkowski)

Skutki bezrobocia przymusowego

Bezrobocie przymusowe prowadzi do utraty dochodów i trudności finansowych dla bezrobotnych. Osoby bez pracy mają ograniczoną możliwość zarabiania pieniędzy, co może prowadzić do kłopotów finansowych, trudności w spłacie pożyczek i opłacaniu rachunków.

Bezrobocie przymusowe może prowadzić do wzrostu liczby osób żyjących w ubóstwie. Bezrobotni często mają ograniczone możliwości zarobkowania i mogą nie mieć wystarczających środków do pokrycia podstawowych potrzeb, takich jak jedzenie, mieszkanie i opieka zdrowotna.

Spadek dochodów związany z bezrobociem przymusowym prowadzi do zmniejszenia wydatków konsumpcyjnych. Bezrobotni mają mniejszą siłę nabywczą, co wpływa na gospodarkę jako całość. Spadek konsumpcji może prowadzić do spowolnienia gospodarczego i pogorszenia sytuacji na rynku pracy.

Bezrobocie przymusowe zwiększa obciążenie systemu zasiłków dla bezrobotnych. Państwo musi przeznaczać więcej środków na wsparcie osób bez pracy, co może prowadzić do wzrostu deficytu budżetowego lub konieczności podwyższenia podatków.

Bezrobocie przymusowe może prowadzić do wzrostu napięć społecznych, spadku zaufania do instytucji oraz negatywnych konsekwencji dla zdrowia psychicznego i fizycznego osób bezrobotnych. Brak pracy może prowadzić do frustracji, bezsilności i utraty wiary w siebie. To może prowadzić do pogorszenia zdrowia psychicznego i zwiększenia ryzyka wystąpienia chorób fizycznych.

Strategie redukcji bezrobocia przymusowego

Szkolenia i programy przekwalifikowania mogą pomóc bezrobotnym w nabyciu nowych umiejętności i dostosowaniu się do wymagań rynku pracy. Inwestowanie w rozwój umiejętności i kwalifikacji może zwiększyć szanse na znalezienie pracy i zapewnić większą elastyczność na rynku pracy.

Elastyczne umowy o pracę i inne formy elastycznego zatrudnienia mogą przyczynić się do redukcji bezrobocia przymusowego. Zapewnienie większej elastyczności na rynku pracy może ułatwić dostosowanie się do zmieniających się warunków gospodarczych i technologicznych.

Inwestowanie w przedsiębiorczość i wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy może przyczynić się do zmniejszenia bezrobocia przymusowego. Tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości może prowadzić do powstania nowych miejsc pracy i stymulować wzrost gospodarczy.

Inwestowanie w edukację i rozwój umiejętności może pomóc w redukcji bezrobocia przymusowego. Zapewnienie równego dostępu do wysokiej jakości edukacji i szkoleń może zwiększyć szanse na znalezienie pracy i zapewnić lepsze perspektywy zawodowe.

Tworzenie odpowiednich ram prawnych i instytucjonalnych może wspierać adaptację do zmian na rynku pracy i redukcję bezrobocia przymusowego. Elastyczne przepisy prawne i instytucje odpowiedzialne za monitorowanie i regulowanie rynku pracy mogą zapewnić większą stabilność i bezpieczeństwo zatrudnienia.

Instrumenty do walki z bezrobociem

Polityka aktywna

Polityka makroekonomiczna - jest ukierunkowana na wzrost popytu globalnego oraz rozwój produkcji w celu zmniejszenia bądź zlikwidowania bezrobocia przymusowego. Do realizacji tego celu wykorzystywane się instrumenty fiskalne (np. podatki, ulgi i zwolnienia podatkowe, wydatki rządowe) i monetarne (np. stopy procentowe, podaż pieniądza). Polityka mikroekonomiczna - dąży do usprawnienia funkcjonowania rynku pracy i ograniczenia bezrobocia strukturalnego i frykcyjnego. Podstawowymi narzędziami tej polityki są:

• prace interwencyjne
• roboty publiczne
• szkolenia i przekwalifikowania zawodowe
• subwencje płac
• pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe
• pożyczki dla bezrobotnych i dla przedsiębiorstw

Polityka pasywna

Polityka pasywna uruchamiana jest gdy aktywna polityka zatrudnienia nie jest stanie zapewnić zatrudnienia wszystkim poszukującym pracy. Jej celem jest udzielenie pomocy finansowej bezrobotnym i ograniczenie podaży siły roboczej. Do jej instrumentów zalicza się:

• zasiłki dla bezrobotnych
• zasiłki z funduszu pomocy socjalnej
• jednorazowe odszkodowania z tytułu zwolnienia z pracy
• redukcje czasu pracy
• uregulowania prawne zmierzające do zmniejszenia zasobów siły roboczej

Bezrobocie przymusowe — artykuły polecane

Romuald Kolman — Bronisław Oyrzanowski — Arthur Okun — Konwencyjna teoria przedsiębiorstwa — Tadeusz Wawak — Jerzy Łańcucki — Krystyna Lisiecka — Oskar Lange — Joseph Stiglitz

Bibliografia

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Bludnik I. (2009), Bezrobocie keynesowskie Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, zeszyt 3
• Golnau W. (2012), Teoria płacy efektywnej, Zarządzanie i finanse Vol.10 Nr.2
• Hall R., Taylor J. (2004), Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Mansfield E. (2002), Podstawy Makroekonomii. Zasady, przykłady, zadania, Placet, Warszawa
• Marciniak S. (1995), Makro i mikroekonomia dla inżynierów, PWN, Warszawa
• Nasiłowski M. (2006), System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo Key Text, Warszawa
• Próchnicki L., Nowa szkoła keynesowska - teoretyczne i polityczne implikacje Studia i prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania nr 19
• Samuelson P., Nordhaus W., (2007), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Sloman J. (2001), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Aneta Liszka, Anna Wilkołek, Elżbieta Małysiak