Wskaźnik rentowności

Wskaźniki rentowności inaczej zwane indeksami rentowności, stopami zyskowności, stopami zysku są podstawowymi miernikami, które informują o szybkości zwrotu majątku i kapitału własnego oraz o efektywności działania przedsiębiorstwa. Wykorzystywane są w planowaniu strategicznym. Ich zaletą jest wiązanie efektów z nakładami.

Ogólna postać wskaźnika:

• Wskaźnik rentowności = Efekt / Nakład

Jeśli zjawisko rentowności chcemy wyrazić w kategoriach finansowych, to ogólna postać wskaźnika wygląda inaczej:

Wskaźnik rentowności = Zysk / Kapitał

Rentowność jest określana jako zjawisko osiągania przychodów z działalności gospodarczej, które przewyższają koszty jej prowadzenia. Wskaźnik tylko mierzy skalę intensywności tego zjawiska. Dla prawidłowej oceny rentowności przedsiębiorstwa istotne jest poznanie poszczególnych wskaźników zyskowności i ich odpowiedni dobór do specyfiki firmy. W analizie rentowności wyróżnia się:

• Rentowność sprzedaży (rentowność handlowa - zysk odnoszony do przychodów ze sprzedaży),
• Rentowność majątku (ekonomiczna),
• Rentowność zaangażowanych kapitałów (finansowa).

TL;DR

Wskaźniki rentowności są miarami efektywności działania przedsiębiorstwa i informują o szybkości zwrotu majątku i kapitału własnego. Analiza rentowności obejmuje rentowność sprzedaży, rentowność majątku i rentowność zaangażowanych kapitałów. Wskaźniki rentowności są używane do oceny opłacalności i efektywności przedsiębiorstwa. Analiza rentowności wymaga porównania z wynikami innych firm i analizy przyczynowej. Wskaźniki rentowności sprzedaży informują o opłacalności sprzedaży, a wskaźniki rentowności majątku i kapitału własnego informują o zdolności firmy do zarządzania aktywami i generowania zysku. Model analizy wskaźnikowej Du Ponta pomaga w analizie rentowności kapitału własnego.

Analiza rentowności przedsiębiorstwa

Analiza rentowności wskazuje kierunek inwestowania kapitałów, dlatego też niezbędne staje się porównanie rentowności nie tylko z wynikami innych przedsiębiorstw w klasie, zwłaszcza konkurentami, ze średnimi dla danej klasy, ale także z wynikami różnych dziedzin działalności gospodarczej oraz przeciętną stopą procentową na rynku kapitałowym. Tego typu porównania stanowią dopiero wstępny etap oceny rentowności, wskazujący na kierunek zmian badanych relacji. Aby uzyskać wyniki służące bieżącemu zarządzaniu przedsiębiorstwem, niezbędna jest analiza przyczynowa rentowności. Pozwala ona wyjaśnić różnice pomiędzy badanymi wielkościami a przyjętą podstawą porównań i dotrzeć do pierwotnych przyczyn tych różnic. Przez wzgląd na powyższe wyjaśnienie analiza rentowności narzuca konieczność porównania wielkości osiągniętych z wielkościami z okresów poprzednich bądź planowanymi.

Rentowność sprzedaży w ujęciu statycznym

Do ustalenia wskaźników rentowności sprzedaży wykorzystuje się dane zawarte w rachunku zysków i strat. Informuje o opłacalności sprzedaży. Jeśli jest wysoka, to oznacza, że sprzedaż jest opłacalna. Dokonuje się jej za pomocą wskaźników:

• stopa marży brutto,
• rentowność sprzedaży,
• rentowność operacyjna sprzedaży,
• rentowność sprzedaży brutto,
• rentowność sprzedaży netto,

Czynniki wpływające na poziom rentowności sprzedaży:

• jednostkowe koszty wytwarzania poszczególnych produktów,
• ilość sprzedanych produktów, pozwalająca na uzyskanie efektów skali, wyrażających się w relatywnej obniżce kosztów stałych,
• rodzaj działalności przedsiębiorstwa i związana z nim jednostkowa rentowność produktów,
• struktura asortymentowa sprzedaży,
• polityka cenowa,
• polityka marketingowa,
• koniunktura gospodarcza,
• struktura tworzenia wyniku finansowego,
• poziom obciążeń zysku brutto na rzecz budżetu,
• wielkość przedsiębiorstwa i skala transferów pomiędzy nim a jednostkami zależnymi,
• polityka doboru źródeł finansowania,
• polityka podatkowa przedsiębiorstwa.

Podstawowe informacje na temat wybranych wskaźników: Wskaźnik rentowności Sprzedaży = (Zysk * 100) / Przychód ze sprzedaży

Wskaźnik rentowności sprzedaży informuje o tym, ile procent zysku osiągnęło przedsiębiorstwo z uzyskanego przychodu ze sprzedaży. Wyższy poziom wskaźnika rentowności sprzedaży jest korzystny dla udziałowców i akcjonariuszy oraz opłacalny dla pracowników przedsiębiorstwa. Zależy on od rodzaju przedsiębiorstwa i od długości cyklu produkcyjnego. Rentowność jest wyższa przy wytwarzaniu wyrobów o długim cyklu produkcyjnym. Informuje o wielkości zysku osiągniętego ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów.

Wskaźnik rentowności operacyjnej sprzedaży = (Zysk operacyjny * 100) / (Przychody ze sprzedaży + pozostałe przychody operacyjne)

Jest stosunkiem procentowym zysku operacyjnego do podstawowych i pozostałych przychodów z działalności operacyjnej, określa rentowność działalności operacyjnej. W praktyce najczęściej rentowność operacyjna jest mniejsza od rentowności sprzedaży, gdyż pozostałe koszty operacyjne przewyższają pozostałe przychody operacyjne. Okresowo może wystąpić sytuacja odwrotna, gdy przedsiębiorstwo sprzeda z zyskiem majątek rzeczowy, rozwiąże niewykorzystane rezerwy, otrzyma dotacje czy wniesie aportem majątek do spółek zależnych.

Wskaźnik rentowności sprzedaży brutto = (Zysk brutto * 100) / (Przychody ze sprzedaży + pozostałe przychody operacyjne + przychody finansowe + zyski nadzwyczajne)

To inaczej wskaźnik rentowności działalności gospodarczej, który uwzględnia stosunek procentowy zysku brutto z działalności gospodarczej uzyskany z działalności operacyjnej i finansowej. Wskaźnik rentowności brutto uwzględnia przychody z działalności gospodarczej i przychody (zyski) nadzwyczajne. Pomija kwestię opodatkowania zysku, co uwzględnia wskaźnik rentowności netto. Używany jest on do oceny rentowności całkowitej sprzedaży. Stanowi relację zysku do wielkości sprzedaży wyrażonej za pomocą kosztów własnych. Stwarza dogodne możliwości skupienia uwagi na wpływie obniżki kosztów na efektywność działalności przedsiębiorstwa.

Wskaźnik Rentowności Sprzedaży Netto = (Zysk netto * 100) / Przychody całkowite

Powyższy wskaźnik nazywany jest również zwrotem ze sprzedaży. Informuje ona o udziale zysku netto w wartości sprzedaży. Im niższy jest wskaźnik rentowności, tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku. Większa wartość wskaźnika oznacza zatem korzystniejszą sytuację finansową firmy.

Różnica między rentownością sprzedaży brutto i netto jest wyrazem polityki fiskalnej państwa i może wynikać bądź to z wysokiej stopy podatkowej, bądź też z poziomu kosztów, które nie są uznane przez prawo podatkowe za koszty uzyskania przychodów. W rzeczywistości jest więc ona spowodowana wielkością efektywnej stopy podatkowej.

Wskaźniki Rentowności majątku

Z punktu widzenia analizy podstawowym wskaźnikiem analizy jest wskaźnik rentowności majątku, gdyż im wyższa jest wartość wskaźnika owego wskaźnika, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy.

Rentowność majątku = zysk netto * 100 / majątek ogółem

Informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku, obejmującego majątek trwały i majątek obrotowy. Majątek ogółem odpowiada w bilansie sumie aktywów, dlatego zwany jest także wskaźnikiem zyskowności aktywów (zwrot z inwestycji). Określa zdolność firmy do zarządzania aktywami i generowania zysku. Jego zaletą jest to, że pobudza do racjonalnego gospodarowania majątkiem trwałym i obrotowym w przedsiębiorstwie, utrzymuje wielkość zasobów majątku, która odpowiada rozmiarowi prowadzonych działań, eliminuje zbędne składniki majątku oraz stymuluje wzrost sprzedaży i obniżkę kosztów.

Dodatkowe wskaźniki wykorzystywana podczas analizy rentowności:

• Wskaźnik rentowności majątku netto =(Zysk netto * 100) / Majątek ogółem
• Wskaźnik rentowności majątku brutto = (Zysk brutto * 100) / Majątek ogółem
• Wskaźnik rentowności majątku brutto z odsetkami = ((Zysk brutto + odsetki) * 100) / Majątek ogółem
• Wskaźnik rentowności majątku trwałego = (Zysk netto * 100) / Majątek obrotowy
• Wskaźnik rentowności majątku obrotowego= (Zysk netto * 100) / Majątek obrotowy
• Wskaźnik rentowności majątku czystego = (Zysk netto * 100) / (Majątek ogółem - zobowiązania bieżące)

Poziom wskaźnika zyskowności majątku może być uzależniony od 2 rodzajów strategii przedsiębiorstwa:

• strategii wysokich cen i zysków przy małej obrotowości majątku,
• strategii niskich cen i zysków przy wysokiej sprzedaży.

Rentowność zaangażowanych kapitałów własnych

Wskaźnik zyskowności kapitału własnego (wskaźnik zwrotu kapitału) to relacja zysku do przeciętnego stanu kapitału własnego. Im wartość wskaźnika wyższa, tym sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest lepsza (większa szansa na wysokie dywidendy i szybki rozwój przedsiębiorstwa). Wskaźnik ten należy do najważniejszych miar w gospodarce rynkowej. Interesują się nią przede wszystkim inwestorzy oraz akcjonariusze. Pozwala ona bowiem ustalić stopę zysku, jaką przynosi inwestycja w akcje czy udziały danego podmiotu gospodarczego.

Podobnie jak w przypadku wskaźników rentowności majątku wyjściowym wskaźnikiem jest rentowność kapitału własnego wyrażającym się równaniem:

Wskaźnik zaangażowanych kapitałów własnych = Zysk netto / Kapitał własny

Należy pamiętać że, im wartość stopy zwrotu z kapitału jest wyższa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa i jego akcjonariuszy. Wyższa stopa zwrotu z kapitału własnego stwarza bowiem możliwość uzyskania wyższych dywidend i wyższego przyrostu wartości akcji. Zysk netto jest podstawą rozwoju i zwrotu kredytów zaciągniętych na finansowanie tego rozwoju.

Model analizy wskaźnikowej Du Ponta

Wskaźnik rentowności kapitału własnego = Rentowność sprzedaży * Obrotowość majątku * Mnożnik kapitału własnego

Pogłębieniem treści wskaźnika rentowności kapitału własnego jest wskaźnik rentowności kapitału podstawowego (akcyjnego i udziałowego). Poziom wskaźnika jest zależny od relacji kapitału podstawowego do całkowitego kapitału własnego.

WZKP = (Zysk netto * 100) / Kapitał podstawowy

Z analizy Du Ponta niego, że w przyczynowej analizie rentowności kapitału własnego należy uwzględnić:

• rentowność sprzedaży,
• rotację aktywów,
• strukturę kapitału w przedsiębiorstwie.

Czynniki wpływające na poziom stopy zwrotu z kapitału własnego:

• wielkość wygenerowanego zysku netto,
• poziom uzyskiwanych przychodów ze sprzedaży,
• wielkość aktywów angażowanych w generowanie przychodów ze sprzedaży,
• udział kapitału własnego w kapitałach ogółem finansujących aktywa.

Wskaźnik rentowności — artykuły polecane

Średni ważony koszt kapitału — Stopa zwrotu z kapitału własnego — Zysk operacyjny — Zysk — Strategia finansowa — Analiza rachunku zysków i strat — Dochodowe metody wyceny przedsiębiorstw — Rachunek porównawczy rentowności — Kapitał trwały

Bibliografia

• Brzóska J. MODEL BIZNESOWY - WSPÓŁCZESNA FORMA MODELU ORGANIZACYJNEGO ZARZĄDZANIA PRZEDSIĘBIORSTWEM
• Duraj N. (red) (2014), Wartość rynkowa, struktura kapitału i efektywność przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Gabrusewicz W. (2005), Podstawy analizy finansowej, PWE, Warszawa
• Nowak E. (2016), Analiza kosztów w ocenie działalności przedsiębiorstwa’’, CeDeWu, Warszawa
• Pastusiak R. (2003), Ocena efektywności inwestycji, CeDeWu, Warszawa
• Rogowski W. (2013), Rachunek efektywności inwestycji. Wyzwania teorii i potrzeby praktyki, Wolters Kluwer, Warszawa
• Sierpińska M., Jachna T. (1991), Analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa, pomocnicze materiały dydaktyczne, Kraków
• Sierpińska M., Jachna T. (2006), Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa

Autor: Karolina Pasek, Paulina Przeniosło