Know-how

Know How (z ang. "wiedzieć jak") - są to informacje o sposobie produkcji nie objęte patentami i umowami licencyjnymi, gdyż nie mają charakteru wynalazczego. Dotyczą one zawartości poszczególnych składników w produkcie finalnym lub w określonej fazie przerobu, sposobów łączenia poszczególnych elementów w całość (np. łączenie poszczególnych maszyn w linie technologiczną), również metod technicznych związanych już z opatentowanymi procesami i wyrobami, niezbędnych do praktycznego wykorzystania patentów i wdrożenia ich do produkcji. Pojęcie to określa także wiedzę techniczną i specjalne właściwości odkryte przez producenta w rezultacie prowadzonych przez siebie badań, a nie znane konkurencji. Przedstawione w słownikach definicje know-how obejmują wiedzę specjalistyczną oraz zwykłe czynności manualne.

TL;DR

Know-how to informacje na temat sposobu produkcji, które nie są chronione patentami ani umowami licencyjnymi. Dotyczą składników produktu, metod produkcji i specjalnych właściwości odkrytych przez producenta. Termin ten jest często nazywany "tajemnicą gospodarczą". Wyróżnia się różne rodzaje know-how, takie jak techniczne, handlowe, organizacyjne i finansowe. W Polsce know-how nie jest chronione prawem patentowym ani prawem autorskim, ale jest uważane za nieuczciwą konkurencję. Organizacje, takie jak Światowa Organizacja Własności Intelektualnej i Europejski Urząd Patentowy, działają na rzecz ochrony własności intelektualnej.

Terminologia

Know How w literaturze fachowej określane jest jako zespół doświadczeń, wiedzy technicznej i pozatechnicznej, które mają charakter poufny. Charakteryzuje się możliwością zidentyfikowania i opisu oraz możliwością potencjalnego bądź rzeczywistego praktycznego wykorzystania w działalności gospodarczej. Termin jest często zastępowany zwrotem "tajemnica gospodarcza". Pojawia się również tendencja przyporządkowywania pojęciu know-how doświadczenia praktycznego i technicznych kwalifikacji całego personelu, które z natury nie mogą być chronione jako zarejestrowany patent.

Rodzaje know-how

W literaturze przedmiotu wyróżnia się know - how techniczne dotyczące zagadnień produkcyjnych a także know - how handlowe, rozumiane jako doświadczenia w dziedzinie obrotu towarowego lub usług, pozwalające osiągnąć przewagę nad konkurencją, know-how organizacyjne mówiące o strukturze wewnętrznej zarządzania, a także o metodach organizacji pracy, czy wysokości wynagrodzeń, i o know-how finansowym, określającym metody wewnętrznej sprawozdawczości, zasady analiz finansowych, czy też zdolności kredytowej lub handlowej przedsiębiorstwa.

Podstawa prawna

Z punktu widzenia prawa polskiego "know - how" nie jest objęte ochroną prawa patentowego ani nie chroni go prawo autorskie. Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r., nr 153, poz. 1503, dalej Ustawa) czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. W prawie europejskim definicja know - how zawarta jest w rozporządzeniu numer 772/2004: know - how to pakiet nieopatentowanych informacji praktycznych, wynikających z badań, które są niejawne, istotne, zidentyfikowane, czyli opisane wystarczająco zrozumiały sposób, aby można było sprawdzić, czy spełniają kryteria niejasności oraz istotności.

Przykłady praktyczne

Przykłady know - how przedsiębiorcy:

• długoterminowa strategia public relations wobec wybranego klienta
• baza kontaktów do przedstawicieli klientów
• wypracowany system standardów jakości obsługi klientów
• metoda zmniejszenia kosztów produkcji danego towaru4

Podsumowanie

Jako, że w polskim ustawodawstwie brak jest dokładnego i jednoznacznego zdefiniowania "know - how" stąd powstaje problem u wielu przedsiębiorców z prawidłowym posługiwaniem się tym terminem w obrocie gospodarczym. Dobro niematerialne, jakim można nazwać termin know - how, a w zasadzie szereg zadań z nim związanych odgrywa coraz większą rolę w kontekście rozmaitych inicjatyw na rzecz transferu nowych technologii do gospodarki.

Organizacje działające na rzecz ochrony własności

Do najczęściej wymienianych organizacji działających na rzecz ochrony własności przemysłowej należą m.in.:

• Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization - WIPO) - zajmuje się tworzeniem i koordynacją regulacji prawnych odnoszących się do systemu intelektualnej własności oraz świadczeniem pomocy prawnej i technologicznej.
• Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (Office for Harmonization in the Internal Market - OHIM) - działający w ramach Unii Europejskiej, zajmuje się ochroną znaków i wzorów wspólnotowych, a prawa przez ten urząd udzielone są stosowane na całym obszarze Wspólnoty Europejskiej.
• Europejski Urząd Patentowy (EPO) - jego głównym działaniem jest udzielanie patentów europejskich, a nadzoruje go Rada Administracyjna.
• Północnoamerykański Układ o Wolnym Handlu (North American Free Trade Agreement - NAFTA) - w swoich założeniach organizacja ta stwarza warunki dla uczciwej konkurencji na obszarze strefy wolnego handlu oraz zapewnia ochronę praw własności intelektualnej każdej ze stron układu (USA, Meksyk, Kanada).

Know-how — artykuły polecane

Franczyzodawca — Komercjalizacja wyników badań — Własność intelektualna — Ochrona własności intelektualnej — Dystrybucja franchisingowa — Biznes — Normalizacja — Franczyza — Konsulting

Bibliografia

• Adamowicz E. (2008), Ekonomia bez tajemnic, Wydawnictwo WSiP, Warszawa
• Altkorn J., Kramer T. (red.) (2004), Leksykon marketingu, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Białecki K., Dorosz A., Januszkiewicz W. (1993), Słownik handlu zagranicznego, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Duda S., Mamcarz H., Pakuła A. (1998), Ekonomia, MORPOL, Lublin
• Golat R. (2007), Know - how, status prawny i podatkowy, Warszawa
• Grosicki L. (2012), Ochrona własności intelektualnej-własność przemysłowa, Wydawnictwo Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk
• Grosicki L. (2012), Ochrona własności intelektualnej-własność przemysłowa, Wydawnictwo Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk
• Motyka S. (2012), Ochrona własności intelektualnej w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw
• Walczak W. (2011), Własność intelektualna- cenne niematerialne aktywa organizacji, E-mentor, nr 2

Autor: Leszek Dumnicki, Patrycja Babiarz