Franczyzodawca
Franczyzodawca - właściciel produktu, usługi bądź technologii, który pozwala drugiej stronie umowy - franczyzobiorcy, rozporządzać produktem, usługą, technologią, procesem i znakiem firmy w zamian za odpowiednią opłatę.[1]
Franczyzodawca przyznaje swoim poszczególnym franczyzobiorcom prawo, ale również nakłada na nich obowiązek, prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zgodnie z wypracowanymi przez niego zasadami[2]
Franczyzobiorca jest upoważniony do korzystania z nazwy handlowej franczyzodawcy, jego znaku towarowego lub usługowego, know-how, metod prowadzenia działalności gospodarczej, i innych praw własności intelektualnej lub przemysłowej[3]
TL;DR
Franczyza to umowa, w której franczyzodawca udziela franczyzobiorcy praw do korzystania z jego produktu, usługi lub technologii w zamian za opłatę. Franczyzodawca ma obowiązek zapewnić franczyzobiorcy wsparcie i szkolenie. Pakiet franczyzowy składa się m.in. z znaku towarowego, know-how i podręcznika operacyjnego. Czołowe firmy franczyzowe na świecie to m.in. KFC, McDonald's i Starbucks. Zalety dla dawcy to większa rozpoznawalność marki i dodatkowe źródło dochodu, ale są też wady, takie jak trudność w pozyskaniu biorców i zależność od nich.
Obowiązki franczyzodawcy
Inicjatorem powiązania franczyzowego jest franczyzodawca. To on określa i dyktuje warunki oraz zasady współpracy z poszczególnymi franczyzobiorcami. Jest to podmiot gospodarczy posiadający osobowość prawną.
Według Europejskiego Kodeksu Franczyzy, franczyzodawca powinien:
- przed rozpoczęciem budowy sieci prowadzić, przez pewien czas własną jednostkę pilotażową
- być właścicielem lub mieć tytuł prawny do korzystania z nazwy handlowej swojej sieci, znaku towarowego i innych oznaczeń
- zapewnić franczyzobiorcy szkolenie wstępne oraz wsparcie, zarówno merytoryczne, jak i techniczne, przez cały czas obowiązywania umowy[4]
Poza wyżej wymienionymi wymaganiami, franczyzodawca powinien również dokładnie określić strukturę i wysokość opłat, które franczyzobiorca będzie zobowiązany uiszczać na jego rzecz. Musi także mieć świadomość nakładów inwestycyjnych, które będzie ponosił franczyzobiorca[5] Sprawuje on kontrolę nad działalnością jednostek franczyzowych, jednocześnie oferując im odpowiednią pomoc i wsparcie. Dawca systemu powinien mieć prostą koncepcję przedsiębiorstwa, aby móc ją przekazać innym i nauczyć ich ją realizować.[6]
Usługi świadczone przez franczyzodawców dzielą się na usługi wstępne oraz usługi bieżące. Do zadań franczyzodawcy należą z reguły: obowiązki związane z rozwijaniem produktów i usług, działaniami reklamowymi i public relations, rozwiązywaniem problemów z zaopatrzeniem i obsługą administracyjno-finansową systemu oraz utrzymaniem dyscypliny w ramach systemu i zapewnieniem odpowiedniej jakości towarów lub usług oferowanych przez franczyzobiorców. Zakres tych usług może być różny w zależności od rodzaju działalności gospodarczej, z jaką mamy do czynienia[7]
Pakiet franczyzowy
Pakiet franczyzowy stanowi istotę systemu franczyzowego. Jest to nic innego, jak koncepcja prowadzenia działalności gospodarczej oferowana przez franczyzodawcę. W skład tego pakietu wchodzą:
- znak towarowy (marka);
- know-how - wiedza o charakterze poufnym, o tym, jak prowadzić działalność w ramach franczyzy,
- podręcznik operacyjny - opis zasad i procedur, według których franczyzobiorca ma prowadzić działalność,
- usługi świadczone przez franczyzodawców na rzecz franczyzobiorców;
- opłaty na rzecz franczyzodawców[8][9]
Czołowi franczyzodawcy na świecie
Czołowe firmy franczyzowe na świecie wraz z liczbą krajów, w których działa dana sieć (dane na koniec 2013r.):
- KFC: 115 krajów
- McDonald's: 120 krajów
- Dairy Queen: 22 kraje
- Dunkin Donuts: 41 krajów
- Burger King: 73 kraje
- Pizza Hut: 100 krajów
- Domino's Pizza: 73 kraje
- Subway: 103 kraje
- Starbucks: 64 kraje
- Telepizza: 10 krajów[10]
Zalety i wady franczyzy dla dawcy systemu
Franczyza daje dawcy przeróżne możliwości rozwoju jego działalności. Główne zalety wynikające z wykorzystania franczyzy dla dawcy systemu to:
- przedsiębiorstwo staje się bardziej znane bez ponoszenia tak znacznych nakładów, jak przy tworzeniu własnych jednostek
- dawca uzyskuje dodatkowe źródło dochodu w postaci opłat pobieranych od franczyzobiorcy
- wzrost świadomości marki wśród konsumentów, a w konsekwencji tego również podwyższenie jej wartości
- punkty franczyzowe pracują na korzyść ogólną franczyzodawcy
- rosnący udział w rynku, podwójny zysk, minimalne koszty
- tworzenie przewagi ilościowej nad konkurentami
- osiąganie większych obrotów spowodowane tym, że biorca stara się maksymalizować sprzedaż
- pełna kontrola nad działaniami promocyjnymi
Mimo ewidentnych korzyści, franczyza niesie ze sobą także wady dla dawców systemów. Są to m.in.:
- nieodpowiedni dobór biorców bądź trudność w ich pozyskaniu
- nielojalność i niesolidność biorców
- wolniejsze tempo wprowadzania strategii niż w przedsiębiorstwie scentralizowanym
- zakłócenia komunikacji między dawcą a biorcą
- zależność wizerunku marki od wszystkich biorców
- możliwość zatajania uzyskiwanych dochodów przez biorcę[11]
| Franczyzodawca — artykuły polecane |
| Dystrybucja franchisingowa — Offshoring — Franchising — Franczyza — Know-how — Wejście na rynek zagraniczny — Rodzaje strategii — Partnerskie powiązania gospodarcze — Spin-off |
Przypisy
- ↑ Ziółkowska M.J.(2014), s. 23-24
- ↑ Czubała A., Jonas A., Smoleń T., Wiktor J.W.(2012). , s. 250
- ↑ Ziółkowska M.J.(2014)., s. 23-24
- ↑ Ziółkowska M.J.(2014)., s. 72
- ↑ Fila J., Witczak R. (2011)
- ↑ Ziółkowska M.J.(2014). , s. 25-26
- ↑ Wrzesińska J. (2011).
- ↑ Fila J., Witczak R. (2011).
- ↑ Wrzesińska J. (2011).
- ↑ Gheribi E. (2014).
- ↑ Ziółkowska M.J.(2014)., s. 48-50
Bibliografia
- Czubała A., Jonas A., Smoleń T., Wiktor J. (2012), Marketing usług, Wolters Kluwer, Warszawa
- Fila J., Witczak R. (2011), Podatkowe aspekty franchisingu jako formy finansowania przedsiębiorstw w globalizującej się gospodarce, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica 260
- Gheribi E. (2014), Sieci franczyzowe w usługach gastronomicznych, Studia Ekonomiczne
- Wrzesińska J. (2011), Rozwój systemów franczyzowych w Polsce, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Warszawa
- Ziółkowska M. (2014), Franczyza. Nowoczesny model rozwoju biznesu, CeDeWu, Warszawa
Autor: Gabriela Ostrożańska
